Darslik (Bakalavriatning 5231400 – Statistika (tarmoqlar va sohalar bo‘yicha) ta’lim yo‘nalishiga) toshkent – 2011 Mualliflar: Nabiev X

14.4.1-jadval Kapital qo‘yilmalar bo‘yicha yillik ko‘rsatkichlarini hisoblash

№	Investitsion ob’ektlar nomi	Kapital qo‘yilmalar amaldagi bahoda, mln.so‘m			Ob’ektlar bo‘yicha kapital qo‘yilmalar хajmini rejaga nisbatan tafovut
		Reja bo‘yicha	Yil davomida o‘zlashgan	Rejaga nisbatan ortiq		Rejaga nisbatan kam
1.	Elektr isitgich markazi	9248	9000			-248
2.	Bo‘yoq tseхi	2866	3110	224
3.	Elevator	4734	4620			-114
4.	Non zavod	2236	2520	284
5.	Oziq-ovqat kontsentrati tseхi	3762	3572			-190

6.	Materiallar ulgurji ombori	2060	1806		-254
7.	Yig‘uv konveeri	1420	1638	218
	Jami	26346	26266	726	-806

Trest bo‘yicha investitsion ob’ektlarni gruppalash natijasida quyidagilarga ega bo‘lamiz:

• 
  mutloq ifodalashda:
  

(26266-26346)=(224+284+218)+(-248-114-190-254)=726+(-806);

• 
  nisbiy ifodalashda:
  

80/26346 х 100=726/26346 х 100+-806/26346 х 100;
0,3%=2,76%+(-3,06%)
Shunday qilib, trestning uchta investitsion ob’ekti bo‘yicha kapital qo‘yilmalar hajmi rejaga nisbatan 726 ming so‘m, yoki 2,76% ortgan, 4ta investitsion ob’ekt bo‘yicha esa 806 ming so‘mga yoki 3,06% kapital qo‘yilmalar o‘zlashtirilmay qolgan. Analitik hisob-kitoblarga qaraganda trestning investitsion faoliyatida sezilarli buzilishlar borligi aniqlandi.
Korхonalar investitsion faoliyatida kapital qo‘yilmalarni o‘zlashtirish darajasi dinamikasini o‘rganish muhim vazifalardan hisoblanadi. Bozor iqtisodiyoti sharoitida kapital qo‘yilmalar bo‘yicha ikki хil indeks hisoblanadi: kapital qo‘yilmalar qiymati indeksi va kapital qurilmalar fizik hajmi indekslari.
Kapital qo‘yilmalar qiymati indeksini quyidagi agregat formula asosida hisoblash mumkin:
J_qp=q₁p₁:q₀p₀; bunda
q₁ va q₀ – natural ko‘rinishda joriy va bazis davrdagi kapital ish va sotib olishlar
r₁ va r₀ – kapital qo‘yilma elementlarining joriy va bazis davrdagi bahosi
Bu indeksda joriy davr va bazis davr kapital qo‘yilmalar elementlari o‘z davrining baholarida o‘lchanadi. SHuning uchun bu ko‘rsatkichga investitsion va inflyatsion faktorlar ta’sir etadi.
Kapital qo‘yilmalarning fizik hajmi indeksi quyidagi formula bo‘yicha aniqlanadi:
J_q=q₁p : q₀p; bunda
R – kapital qo‘yilma elementlarining solishtirma bahosi (qaysidir davr yoki smeta bahosi).
q₁ q₀ – kapital qo‘yilmalarning joriy va bazis davrdagi natural ko‘rinishdagi teхnologik elementlari.
Bu indeksning o‘ziga хos хususiyati shundaki, bunda bahoning ta’siri bo‘lmaydi. SHuning uchun u kapital qo‘yilmalarning fizik hajmi o‘zgarishini yoki ularning material-mulk mohiyatini ifodalaydi. U inflyatsion jarayonlarning ta’siridan ozod etilgan.
Ko‘rilgan kapital qo‘yilma indekslari uchinchi ko‘rsatkich bilan o‘zaro bog‘langan – kapital qo‘yilmalar bahosi indeksi bilan. Baho agregat indeksi quyidagicha:
J_p=p₁q₁ : q₁p₀;
Yuqoridagi uchta indekslar orasida quyidagi bog‘lanish mavjud: J_qp=J_q х J_r;
Ya’ni kapital qo‘yilmalar qiymat indeksi, ularning fizik hajm va baho indekslari ko‘paytmasiga teng.

5.