Yadro masalalar va resurslarni boshqarish, sinxronlashtirish va o’zaro bog’lanish bo’yicha asos funksiyalarni ta’minlaydi.
Komanda protsessori komandalarni qabul qilish va ularga ishlov berish, foydalanuvchi talabi bo’yicha mos xizmatlarni chaqirishni ta’minlaydi.
Kiritish-chiqarish tizimi tashqi qurilmalar bilan ma’lumotlarni kiritish-chiqarish masalasini ta’minlaydi.
Fayl tizimi fayl va kataloglar bilan ishlash uchun keng hizmat (servis) imkoniyatlarini beradi.
Operatsion tizim interfeysi bu –foydalanuvchi aloqa o’rnatadigan qulay qobiq
Kompyuterni tashkil etuvchi turli hil qurilmalarni boshqarish dasturi. Har bir qurilmaning o’z drayveri mavjud.
Buyruq interpretatori(tarjimon) dastur tilidan mashina kodlari tiliga
3. Hisoblash tizimining apparat va dasturiy ta’minotining ishlashini yengillashtirish.
3.1 Rezerv nusxalash, ma’lumotlarni arxivlash, tekshirish, tozalash, disk qurilmalarini birlashtirish va boshqalarni ta’minlaydigan yordamchi dasturlarning ko’pligi (utilitlar)
Operatsion tizimning tarkibiy qisimlari va funksiyalarining tarkibi
Jarayonlarni boshqarish
Bir foydalanuvchili va ko’p foydalanuvchili (bir vaqtning o’zida foydalanadigan foydalanuvchilar soni)
Bir vazifali va ko’p vazifali (operatsion tizim boshqaruvida bir vatning o’zida bajariladigan topshiriqlar soni)
Bir protsessorli va ko’p protsessorli (foydalanilayotgan dasturlar soni)
8-,16-, 32- yoki 64- razryadli (protsessorning razryadi)
Buyruqli (testoviy) va obyektga yo’naltirilgan (grafik) – foydalanuvchi interfeysi turiga ko’ra
Tarmoq va local (umumiy apparat va dasturiy resurslardan foydalanish)
Operatsion tizimlarning sinflanishi
Vazifasiga ko’ra:
Shaxsiy kompyuter uchun;
Katta EXMlar uchun;
mikrokompyuterlar uchun;
minikompyuterlar uchun;
meynfreymlar uchun;
Smart kartalar uchu
Tuzulishiga ko’ra:
Monolit;
Ko’p stahli;
klient-server;
mikroyadro
Monolit tizimlar
Bir birini chaqirishi mumkin bo’lgan protseduralardan iborat, stryktura mavjud emas. Misol sifatida UNIX ni ilk versiyasi.
Monolit operatsion tizimni oddiy strukturalashtirish:
0-sath, uzilish yoki taymer rad etganda, jarayonlarni biridan boshqasiga o’tkazish uchun protsessor vaqtini taqsimlashga doir
6-qatlam
Klient-server operatsion tizim strukturasi
ilova;
mikroyadro;
jarayonlar server;
server xotirasi;
fayl server;
print server;
tarmoq server;
apparat.
2- maruza
Resurslarni taqsimlash– resurslarni boshqarish va taqsimlash vazifasini bajaradi
Dasturlarni boshqarish – foydalanuvchi dasturlarini ishga tushirish va kiritish va chiqarish qurilmalarini boshqarish
yadrosi – asosiy dastur bo’lib, doimiy ishlab turadi.