Davlat tuzilmalarining shakllanish shart-sharoitlari

Miloddan avvalgi VIII-VII asrlarda Vatanimiz hududida shakllangan ilk davlat tuzilmalari Katta Xorazm Qadimgi Baqtriya Amudaryo quyi havzasidan Turkmaniston janubiga qadar; Shuningdek, O’rta Osiyoning Markaziy tumanlarini o’ziga birlashtirgan O’rta Osiyoning keng hududlarini o’z nazoratida tutgan qabilalar konfederatsiyasi O’zbekiston janubi. Janubiy-sharqiy O’rta Osiyoning katta hududlarini, jumladan, hozirgi Surxondaryo, Qashqadaryo, qisman Zarafshon, Amudaryo yuqori oqimi, shuningdek, Afg’oniston shimolini o’z nazoratida tutgan qabilalar konfederatsiyasi Xorazm davlati egallagan hududlar ba’zi ma’lumotlarga ko’ra, hozirgi Xorazm erlari bilan chegaralanib qolmay, balki undan ancha janubga, ya’ni Marv (Turkmaniston), Hirot (Afg’oniston shimoli) atroflariga qadar ham yoyilgan.

• Miloddan avvalgi VIII-VII asrlarda Vatanimiz hududida shakllangan ilk davlat tuzilmalari Katta Xorazm Qadimgi Baqtriya Amudaryo quyi havzasidan Turkmaniston janubiga qadar; Shuningdek, O’rta Osiyoning Markaziy tumanlarini o’ziga birlashtirgan O’rta Osiyoning keng hududlarini o’z nazoratida tutgan qabilalar konfederatsiyasi O’zbekiston janubi. Janubiy-sharqiy O’rta Osiyoning katta hududlarini, jumladan, hozirgi Surxondaryo, Qashqadaryo, qisman Zarafshon, Amudaryo yuqori oqimi, shuningdek, Afg’oniston shimolini o’z nazoratida tutgan qabilalar konfederatsiyasi Xorazm davlati egallagan hududlar ba’zi ma’lumotlarga ko’ra, hozirgi Xorazm erlari bilan chegaralanib qolmay, balki undan ancha janubga, ya’ni Marv (Turkmaniston), Hirot (Afg’oniston shimoli) atroflariga qadar ham yoyilgan.

Miloddan avvalgi so’nggi ming yillikning boshlariga tegishli «Amirobod madaniyati», quyi Amudaryo havzasida yuzaga kelgan o’ziga xos sun’iy sug’orish inshooti tizimi hamda dastlabki shaharsozlik timsoli bo’lgan shahar-qal’alar-Qal’aliqir, Ko’zaliqir, Jonbosqal’a va boshqalar - bular Xorazm vohasida davlat tuzilmalari mavjudligidan dalolat beradi. Negaki, bu singari umumelatlar, qavm-qabilalar manfaatlariga xizmat qiladigan muhim o’zgarishlar davlat boshqaruvi yo’li bilangina amalga oshirilishi mumkin bo’lgan. Qadimshunos olim Ya.G’ulomov tomonidan Xorazmda aniqlangan 200 km uzunlikdagi, eni birnecha o’nlab metrdan iborat kanal o’zani, obod dehqonchilik madaniyati - Xorazm davlati qadimdan insoniyatning yirik madaniy maskanlaridan biri sifatida shuhrat topganligidan guvohlik beradi.

• Miloddan avvalgi so’nggi ming yillikning boshlariga tegishli «Amirobod madaniyati», quyi Amudaryo havzasida yuzaga kelgan o’ziga xos sun’iy sug’orish inshooti tizimi hamda dastlabki shaharsozlik timsoli bo’lgan shahar-qal’alar-Qal’aliqir, Ko’zaliqir, Jonbosqal’a va boshqalar - bular Xorazm vohasida davlat tuzilmalari mavjudligidan dalolat beradi. Negaki, bu singari umumelatlar, qavm-qabilalar manfaatlariga xizmat qiladigan muhim o’zgarishlar davlat boshqaruvi yo’li bilangina amalga oshirilishi mumkin bo’lgan. Qadimshunos olim Ya.G’ulomov tomonidan Xorazmda aniqlangan 200 km uzunlikdagi, eni birnecha o’nlab metrdan iborat kanal o’zani, obod dehqonchilik madaniyati - Xorazm davlati qadimdan insoniyatning yirik madaniy maskanlaridan biri sifatida shuhrat topganligidan guvohlik beradi.

Anaksimadr