Davlat xarid I

Iqtisodiy, 
huquqiy, texnik 
tosdagj taídífiar 
ishlab chtqish 
b o y rch a ishchi 
guruh tuzilgan
Internet-forum 
tashkil etitgtm
ll-chizm a. Jahon bankining elektron xarid tizimini shakllantirish
bo‘yicha texnik yordam shakllari.

---

Nashr etilgan materiallami tahlili, davlat xaridini elektron 
tizimini tashkil etishning asosiy rivojlanish an’analarini aniqlash, 
ayrim nam unaviy m odellar va u n i tashkil etish u su lla rin i 
0
‘rganishga imkon beradi.
Elektron savdolarni juda tez sur’atlarda o ‘sishiga internet, 
telem uloqot va axborot texnologiyalari katalizatorlik ro lin i 
o‘ynamoqdalar. Davlat ehtiyojlari uchun elektron savdolar tizim i 
AQSh, Meksika, Chili, Peru, Yevropa Ittifoqi kabilarda elektron 
savdolar tizimining yangi bir varianti sifatida yuzaga keldi. Y a’ni, 
B2B (business-to-business) sektorining rivojlanishida y an g i 
fragment — B2G (business-to-govemment) ajralib chiqdi.
Bu o ‘z navbatida, zaruriy texnik, texnologik, huquqiy bazani 
yanada takomillashuviga olib keldi. Avstraliya, Kanada, Saudiya 
Arabistoni kabi davlatlarda esa, davlat tuzilmalarini zam o n a- 
viylashtirish dasturi doirasida va «elektron hukumat» (egover- 
nment) ga o‘tish bilan davlat xaridini elektron tarzda tashkil etish 
tizimi joriy etildi.
Ya’ni, «elektron hukumat» dasturini joriy etish jarayonida 
huquqiy asoslami modemizatsiya qilish, texnik va texnologik 
zamin hozirlash, undan so‘ng davlat xaridini elektron tashkil etish 
tizimi infratuzilmasi bosqichma-bosqich amalga oshirildi. U shbu 
dastumi amalga oshirish, davlat bilan yangi telemuloqot m uhitda 
yaqindan ham korlik qilm oqchi b o ‘lgan tijorat tu zilm alarin i 
e’tiborini o'ziga tortdi hamda axborot texnologiyalariga b o ‘lgan 
investitsiyalar miqdorini oshishiga olib keldi.
Tanlov strategiyasi
yoki strategiyani tanlash quyidagi om illar 
bilan aniqlanadi:
tijoratning va elektron tijoratning rivojlanganlik darajasi, 
jumladan,
— qonunchilikning tayyorligi;
— iqtisodiyotning tarkibiy tuzilishi;
— in te rn e t texnologiyalari, tex n ik asos va te le m u lo q o t 
infratuzilma tizimining rivojlanganlik darajasi.
Ushbu omillaming turli mamlakatlar uchun tahlilini o ‘rganib 
xulosa qilish mumkinki, 0 ‘zbekiston uchun yuqoridagi strategik 
yo'nalishlardan, ya’ni davlat xaridini elektron tizimini tashkil

---

etishni ishlab chiqishning barcha bosqichlarida davlatning faol 
ishtirok etishi muhirn hisoblanadi.
Har bir mamlakatda elektron savdolar tizimini tashkil etishni 
ishlab chiqish bosqichlari, o ‘sha mamlakatning intemet-texno- 
logiyalarining texnik yo ‘nalishlari rivojini o ‘zida aks ettiradi. 
Bundan tashqari, elektron savdolar tizimini ishlab chiqish, asta- 
sekin tanlovlarni tayyorlashni yangi texnologik darajaga olib 
chiqadi. Ba’zi mamlakatlarda shartnomalami tuzish jarayonlari 
awaldan avtomatlashtirilgan bo'lishi mumkin va bu davlat xaridini 
elektron tashkil etish jarayonini tezlashtiradi.
12-chizma. 
O chiq