Davlatiy moliya
Yüklə 8,01 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
ikki haftalik muddatda
xulosa taqdim etadi; O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining palatalariga — O‘zbekiston Respublikasi Hisob palatasining xulosasi bilan joriy yilning 15-oktyabridan kechiktirmay kiritiladi. Davlat byudjeti loyihasini tuzishda: mamlakatning istiqboldagi iqtisodiy rivojlanishi; inflyatsiya darajasi; aholining bandlik darajasi; ijtimoiy qo’llab-quvvatlashdan foydalanayotgan aholi soni hisobga olinadi. Shuningdek, davlat byudjeti loyihasini tuzishda quyi-dagi turli usullardan foydalaniladi: iqtisodiy tahlil usuli – bu usuldan foydalangan holda o’tgan yilgi davlat byudjetiningbajarilish darajasi aniqlanadi va joriy yil uchun davlat byudjetining bajarilish darajasi o’rnatiladi, farqlarning sabablari aniqlanadi; 366 normativ usul – bu usulning asosida davlat tomonidan taqdim etilayotgan xizmatlarning birligiga to’g’ri keluvchi moliyaviy xarajatlarning normativi yotadi. Natural birlikni normativga ko’paytirib har bir bosh taqsimlovchi, taqsimlovchi va davlat byudjeti tashkiloti bo’yicha mablag’ xarajatlarining summasi aniqlanadi. ekstrapolyatsiya usuli – unga ko’ra oldingi yillarning hisobot ma’lumotlari dinamikasi asosida moliyaviy ko’rsatkichlar aniqlanadi va ular kelgusi yil uchun ekstrapolyatsiya qilinadi. 3. Davlat byudjetini muhokama qilish (ko’rib chiqish) va tasdiqlash (qabul qilish) O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomo-nidan taqdim etilgan byudjetnoma O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining palatalari tomonidan ko’rib chiqiladi. O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining palatalari navbatdagi yil uchun Davlat byudjetini, davlat maqsadli jamg’armalari byudjetlarini hamda soliq va davlat byudjeti siyosatining asosiy yo’nalishlarini qabul qiladi. Odatda, davlat byudjetining loyihasi Oliy Majlisning har bir palatasida (oldin quyi palata bo’lgan Qonunchilik palatasida va yuqori palata sanalgan Senatda) alohida-alohida muhokama qilinadi. Mamlakat parlamentining har bir palatasida davlat byudjeti masalalari bilan shug’ullanuvchi maxsus qo’mitalar va komissiyalar faoliyat ko’rsatadi. Ular davlat byudjeti loyihasining tegishli moddalarini atroflicha tahlil qiladilar, zarur hollarda o’zgartirishlarni taklif qiladilar va tushuntiruv xati bilan birgalikda davlat byudjetiningloyihasiga xulosa beradilar. Oliy Majlisning har bir palatasida davlat byudjeti loyihasi qabul qilinganidan so’ng, har ikki palata o’rtasida davlat byudjeti loyihasi bo’yicha kelishmovchiliklar mavjud bo’lmasa, mamlakat parlamentining davlat byudjeti to’g’risidagi umumiy qarori qabul qilinadi. Agar palatalar o’rtasida davlat byudjeti loyihasi bo’yicha kelishmovchiliklar vujudga kelsa, har ikki palataning vakillaridan iborat bo’lgan muvofiqlashtiruvchi komissiya ularni bartaraf etishi kerak. Parlamentda davlat byudjeti loyihasini muhokama etish (ko’rib chiqish) da davlat byudjeti tashabbuskorligining mavjudligi muhim ahamiyatga egadir. Davlat byudjeti tashabbuskorligi deyilganda parlament a’zolarining hukumat tomonidan taqdim etilgan davlat byudjeti loyihasiga nisbatan o’zgartirishlar kiritish huquqi nazarda tutiladi 103 . 103 Masalan, ba’zi bir mamlakatlarda (Frantsiya, Buyuk Britaniya va boshqalarda) hukumat a’zosi bo’lmagan parlament a’zolari davlat byudjeti loyihasida ko’zda tutilgan xarajatlarni oshirish yoki yangi soliqlarni joriy etish bo’yicha takliflar kiritish huquqiga ega emas. Bunday tartibning o’rnatilganligi mamlakatdagi tez o’zgarib turuvchi iqtisodiy vaziyatga hukumatning ta’sir etish imkoniyatlarini kengaytiradi. AQShda esa Kongressning davlat byudjeti huquqi ancha kengdir. Parlament davlat byudjeti huquqining cheklanganligi yana shunda ko’rinadiki, qonunchilik hokimiyati byudjetni yaxlit hujjat sifatida qabul qilmasdan, faqat davlat byudjeti yo’llanmalari to’g’risida har yillik qarorlarni qabul qilish bilan cheklanadi. Bunda mamlakat 367 Davlat byudjeti O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi tomonidan tasdiqlanadi. Ular kuchga kirishi uchun mazkur masala bo’yicha O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining qarori qabul qilinadi. Davlat byudjetiga muvofiq: O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining asosiy mak-roiqtisodiy ko’rsatkichlar prognozi va Davlat byudjetining asosiy parametrlarini tasdiqlashga doir qaroriga muvofiq, qaror qabul qilingandan so’ng Yüklə 8,01 Mb. Dostları ilə paylaş:
|