500
turli byudjetlari darajalarida daromadlarning etarli tushishini ta’minlaydi.
Ikkinchidan, jismoniy shaxslarning daromadlaridan olinadigan soliqlar
daromadlardan ratsional foydalanishni rag’batlanti-rish va ularni shakllantirish
yo’llari bilan uy xo’jaliklari byudjetlarining tarkibiy tuzilmasiga o’z ta’sirini
ko’rsa-tadi. Uchinchidan, soliqlar vositasida daromadlarning bir qismi jamiyat va
uy xo’jaliklarining sotsial muammolarini yechish uchun qayta taqsimlanadi.
Amaldagi qonunchilikka muvofiq mamlakat fuqarolari daromadlaridan,
mol-mulkidan (shu jumladan, yer solig’i va yer uchun ijara haqi) soliqlar, boshqa
majburiy to’lovlar va yig’imlar (masalan, ma’muriy jarimalar, jismoniy shaxs-
lardan olinadigan xilma-xil mahalliy yig’imlar) va davlat bojlarini to’laydi. Bir
vaqtning o’zida, uy xo’jaliklarining real daromadlariga, aholi daromadlari va
xarajatla-rining balansida majburiy to’lovlar sifatida hisobga olinmaydigan egri
(bilvosita) soliqlar ham o’zining ta’sirini ko’rsatadi. Chunki bu soliqlar (aksizlar,
qo’shilgan qiymat solig’i, bojxona bojlari va boshqalar) tovar bahosining
tarkibida bo’lib, ular tovar sotib olinayotganda to’lanadi. Tovarlar bahosining
darajasini faqat egri (bilvosita) soliqlar oshirib qolmasdan, balki ayrim to’g’ri
(bevosita) soliqlar (yagona ijtimoiy soliq, korxonalarning foydasidan olinadigan
soliq, tashkilotlarning mol-mulkidan olinadigan soliq va boshqalar) ham
oshiradiki, ular ham qisman yoki to’liq tovarlar bahosi orqali kompen-satsiya
qilinadi.
Aholi daromadlari va xarajatlari balansi xara-jatlar qismining boshqa
moddalari (“omonatlar va qimmatli qog’ozlardagi jamg’armalarning o’sishi”,
“xorijiy valyutalarni sotib olish bo’yicha aholi xarajatlari” va boshqalar)
jamg’arish jarayoni doirasida uy xo’jaliklarining moliyaviy munosabatlarini aks
ettiradiki, ularning o’ziga xos bo’lgan xususiyatlari ushbu bobning navbatdagi
paragrafida ko’rib chiqiladi.
Dostları ilə paylaş: