Davlatiy moliya

Qisman konvertatsiya qilinadigan valyutalar
cheklangan miqdordagi 
xorijiy valyutalarga ayirbosh qilinib, barcha turdagi xalqaro to’lovlarda 
foydalanilmaydi. Dunyoning ko’plab mamlakatlari, jumladan asosan 
rivojlanayotgan va bozor iqtisodiyotiga o’tayotgan mamlakatlarning valyutalari 
qisman konvertatsiya qilinadigan valyutalar sifatida qayd etiladi.

---

549 
23-jadval 
AQShning iqtisodiy rivojlanish ko’rsatkichlarini milliy valyuta kursi(qadri)ga ta’siri 
Ko’rsatkichlar 
E’lon qilish 
davri 
Ko’rsatkichning 
o’zgarishi 
Milliy valyuta 
kursi (qadri)ning 
o’zgarishi 
Iqtisodiy mazmuni va ta’sir ko’rsatishi 
Yalpi ichki mahsulot (YaIM) (GDP - 
Grossdomesticproduct) 
Har chorak 
O‘sishi 
Oshadi 
Mamlakatning investitsiyalarni jalb etish 
jozibadorligi ortadi 
Savdo balansi (Tradebalance) 
Har oy 
Salbiy qoldiq 
(saldo)ning 
o’sishi(defitsitning 
ko’payishi) 
Pasayadi 
Markaziy bank va hukumatning pul 
siyosatiga, eksport va import operatsiyalari 
bilan 
shug’ullanuvchi 
korxonalar 
daromadiga ta’sir ko’rsatadi 
Iste’mol narxlari indeksi (Consumerpriceindex 
(CPI)) 
Har oy 
O‘sishi 
Pasayadi 
Chakana savdo mahsulotlari narxida 
inflyatsiya darajasini ko’rsatadi 
Sanoat mahsulotlari narxi indeksi (Producer 
price index (PPI)) 
Har oy 
O‘sishi 
Pasayadi 
Ulgurji 
savdo 
mahsulotlari 
narxida 
inflyatsiya darajasini ko’rsatadi 
Iqtisodiyotning 
qishloq 
ho’jaligidan 
tashqaridagi tarmoqlarida yaratilgan yangi ish 
o’rinlari miqdori 
(Nonfarm payrolls) 
Har oy 
O‘sishi 
Oshadi 
Mamlakatdagi aholining mehnat bilan 
bandligini 
ko’rsatadi 
va 
ishsizlik 
darajasidan darak beradi 
Ishsizlik darajasi (Unemployment rate) 
Har oy 
O‘sishi 
Pasayadi 
Mamlakatdagi aholining mehnat bilan 
bandligini ko’rsatadi 
Ishsizlik bo’yicha nafaqa olish uchun berilgan 
arizalar (Jobless claims (Initial claims)) 
Har oy 
O‘sishi 
Pasayadi 
Mamlakatdagi aholining mehnat bilan 
bandligini ko’rsatadi 
Chakana savdo (Retail sales) 
Har oy 
O‘sishi 
Oshadi 
Iste’molchilarning xarajatlarini va unga 
mos ravishda daromadlarini, shuningdek 
korxonalar foydasini ko’rsatadi. 
Uzoq muddatli (odatda 3 yildan ortiq) 
foydalanish uchun mo’ljallangan (qimmat) 
mahsulotlarga buyurtmalar 
(Durable goods orders) 
Har oy 
O‘sishi 
Oshadi 
Iste’molchilar daromadlarini, korxonalar 
foydasini, shuningdek ularning uzoq 
muddat davomida daromad, yoki foyda 
olishlariga ishonchini ifodalaydi. 

---

550 
Yangi turar-joy, uylarni qurish (Housing starts) 
Har oy 
O‘sishi 
Oshadi 
Iste’molchilarning uzoq muddatli davriy 
oraliqda ko’p daromad olishlarini anglatadi 
Sanoat sohasida mahsulotlar ishlab chiqarish 
(Industrial production) 
Har oy 
O‘sishi 
Oshadi 
Mamlakatdagi ishlab chiqarish darajasini 
ko’rsatadi va unga investitsiyalarni jalb 
etish jozibadorligini oshiradi 
Chikagodagi 
menejerlar 
uyushmasining 
(Chicago PMI index)
122
, Filadelfiyadagi Federal 
zaxira bankining (Philadelphia Fed index)
123
ish 
faolligi, 
Michigan 
universitetining 
iste’molchilarning 
iqtisodiy 
ruhiyati* 
(Michigan 
consumer 
sentiment 
Index), 
shuningdek, 
iste’molchilarning 
ishonch

(Consumer confidence index) indekslari 
Har oy 
O‘sishi 
Oshadi 
Valyuta 
bozori 
ishtirokchilari 
va 
investorlar 
psixologiyasiga 
ta’sir 
ko’rsatadi 
Fond bozori indekslari: DJI - (The Dow Jones 
Industrial); S&P – 500; NASDAQ-100; FTSE; 
Xetra DAX; Nikkei-225 
Doimiy 
O‘sishi 
Oshadi 
Bozor iqtisodiyotining “barometri” bo’lib, 
ularda mamlakat iqtisodiyotiga ta’sir 
etuvchi barcha hodisalar o’z aksini topadi 
Federal zaxira tizimining qayta moliyalash 
stavkasi (Federal funds and Discount rates, 
iqtisodiy ko’rsatkichlarni baholashda asosiy 
foylaniladigani - Federal funds rate) 
Doimiy
O‘sishi 
Oshadi 
Kreditlash hajsi qisqaradi, muomaladagi 
dollar miqdori kamayib, uning qadri ortadi 
122
Purchasing Manager Index PMI – xarid bo’yicha menejerlarning kutishi indeksi bo’lib, sanoat, yangi byurtmalar, takliflar va ish bilan bandlik indekslaridan tashkil topadi va Chikago 
Menedjerlar Assotsiatsiyasi tomonidan e’lon qilinadi. Agar indeks ko’rsatgichi 50 punktdan ortiq bo’lsa ish faolligi yuqoriligidan dalolat beradi. Ushbu ko’rsatkich Chikagoda kompaniyalarning 
mahsulotlar ishlab chiqarish faolligini bashoratlash va ular bo’yicha investitsion qarorlar qabul qilish imkoniyatini taqdim etadi.
123
Philadelphia Fed Index - Filadelfiyadagi Federal zaxira bankining ish faolligi indeksibo’lib, AQShning Pensilvaniya, Nyu-Djersi va Delaver hududlarida umumiy iqtisodiy holatni 
ko’rsatuvchi indeks hisoblanadi. U joriy iqtisodiy holatga xududdagi ishlab chiqaruvchilarning munosabatini ifodalaydi, so’rovnomalar natijasida har oyda e’lon qilinadi. Agar indeks “0”dan 
yuqori bo’lsa, hududda iqtisodiy faollik ortayotganidan, agar indeks manfiy, ya’ni “0”dan kichik bo’lsa, aksincha iqtisodiy faollikning pasayib borayotganidan dalolat beradi. Indeks sarmoyadorlar 
tomonidan investitsion qarorlar qabul qilishda muhim rol o’ynaydi.

Oxirgi har ikkala indeks iste’molchilarning joriy iqtisodiy holatga ishonchini va bugungi kundagi xarajatlarga moyilligi yoki xohishini ifodalaydi. Iste’molchilar xarajatlarining ortishi iqtisodiy 
o’sishni rag’batlantiradi.

---

551