1. Xalqaro valyutalar bozori vujudga kelishiga ob’ektiv zarurat. Xorijiy valyutalar bozori tashkiliy jihatlari 2. Valyuta ayirboshlash kurslari va ularni aniqlash. Xalqaro valyuta bozorida ayriboshlash kurslarining belgilanishi 3. FOREX operatsiyalari
Dunyo mamlakatlari orasida amalga oshiriladigan savdo sotiqlar turli xil valyutalarni ayriboshlash (yoki boshqa valyutadagi bank depozitlarini shakllantirish) jarayonlarini o‘z ichiga oladi.
Dunyo mamlakatlari orasida amalga oshiriladigan savdo sotiqlar turli xil valyutalarni ayriboshlash (yoki boshqa valyutadagi bank depozitlarini shakllantirish) jarayonlarini o‘z ichiga oladi.
Valyutalar hamda ma’lum bir valyutada shakllantirilgan bank depozitlari savdosi xorijiy valyuta bozori (FOREX)da amalga oshiriladi. Bugungi kunda foreks dunyoning eng katta moliyaviy bozori hisoblanib, undagi kunlik o‘rtacha tranzaksiyalar miqdori taxminan 5 trillion AQSh dollarini tashkil etadi (2018 yil yanvar holatiga ko‘ra) va bu ko‘rsatkich yil sayin oshib bormoqda. Fond birjasidan farqli o‘laroq, valyuta bozori tartibga solinmagan bozor hisoblanadi. Har bir tranzaksiya yopiq tarzda bo‘lib, tomonlarning kelishuviga ko‘ra amalga oshiriladi. Xalqaro valyuta bozori kuniga 24 soat, haftasiga 5,5 kun ishlaydi ya’ni yakshanba kuni 12:00 so‘ng jumaga qadar ishlaydi. Foreksda markaziy banklardan tortib individual investorlar kabi bir qator ishtirokchilar valyutalar bo‘yicha kelishuvlarni amalga oshiradi. Davlatlar Markaziy banklarining o‘z valyuta zaxiralarini qaysi valyutada shakllantirishidan kelib chiqqan holda Foreksda asosan qaysi valyutalar qatnashishini bilib olish mumkin.
Xorijiy valyuta bozorida amalga oshirilgan tranzaksiyalar valyutalarning ayriboshlar kursini belgilab beradi. Xorijiy valyuta bozorida ikki xil ayriboshlash kurslari tranzaksiyalari mavjud. Predominant tranzaksiyalar, spot tranzaksiyalari deb ham yuritiladi, bunga ko‘ra tranzaksiyalar tezda ya’ni ikki kunda amalga oshiriladi. Ikkinchisi esa Forvard tranzaksiyalar bo‘lib, bu yerda ayriboshlash kelajakdagi belgilangan muddatda amalga oshiriladi. Spot ayriboshlash kursi spot tranzaksiyalari uchun belgilangan kurs, forvard ayriboshlash kursi forvard tranzaksiyalari uchun ayriboshlash kursi hisoblanadi. Ma’lum bir sabablarga ko‘ra valyutaning qadri oshishi yoki tushishi mumkin.
Xorijiy valyuta bozorida amalga oshirilgan tranzaksiyalar valyutalarning ayriboshlar kursini belgilab beradi. Xorijiy valyuta bozorida ikki xil ayriboshlash kurslari tranzaksiyalari mavjud. Predominant tranzaksiyalar, spot tranzaksiyalari deb ham yuritiladi, bunga ko‘ra tranzaksiyalar tezda ya’ni ikki kunda amalga oshiriladi. Ikkinchisi esa Forvard tranzaksiyalar bo‘lib, bu yerda ayriboshlash kelajakdagi belgilangan muddatda amalga oshiriladi. Spot ayriboshlash kursi spot tranzaksiyalari uchun belgilangan kurs, forvard ayriboshlash kursi forvard tranzaksiyalari uchun ayriboshlash kursi hisoblanadi. Ma’lum bir sabablarga ko‘ra valyutaning qadri oshishi yoki tushishi mumkin.
Ayriboshlash kurslarining muhim jihati shundaki ular mahalliy hamda xorijiy mahsulotlar bahosiga ta’sir qiladi. Misol uchun Fransiyada ishlab chiqarilgan mahsulotning AQSh dollaridagi bahosi ikkita omil ta’sirida belgilanadi: ushbu fransuz mahsulotining yevrodagi bahosi hamda yevro va dollar o‘rtasidagi ayriboshlash kursi.
