•davr nashriyoti* t o s h k e n t

balansir planyorni 
taklif 
qilgan, uning uchuvchisi planyor­
ning ostidagi uchburchak trape- 
tsiyada osilib turgan. Bunday ap­
parat hozirgi kunda ham mavjud 
bo'lib, barchamizga 
deltaplan
nomi bilan tanish.
Otto 
Liliyental
o'z kuzatuvlari va
tajribalarini «Qushlar­
ning parvozi uchish san’atining
asosi» kitobida umumlashtir-
gan. Kitob 1889-yilda chop etil-
gan. Jasur tadqiqotchi bu kito­
bida qanot qoqib emas, balki
qimirlamaydigan qanotlar orqali
parvoz qilish yo'li bilan inson
ucha olishi mumkinligi va kerak-
ligini isbotlagan. Bu haqiqatga
qattiq ishongan Liliyental yangi-
yangi tajribalarga kirishishdan
charchamagan.
Otto Liliyentalning so'nggi planyorlaridan biri

---

Aka-uka Raytlarning yutug'i
XX asr boshlarida AQShning Atlantika qirg'oqlarida, Shimoliy Karoli­
na shtatida aka-uka -
Orvill va Uilber 
Raytlar yashashar edi. Ularning 
velosiped tuzatadigan ustaxonalari bo'lib, ular bo'sh vaqtlarida o'zlari
o'ylab 
topgan 
balansir
pianyorlarni 
yasash bilan 
shug'ullanardilar. 
Raytlar­
ning 
barcha 
planyorlari 
ustma-ust joylashgan ik- 
kita qanotdan iborat edi. 
Uchuvchi pastki qanot us- 
tidagi maxsus, qimirlaydi- 
gan taxta ustida yotib, o'z 
tanasini qanotga nisbatan 
siljitish va apparatning ru- 
lini boshqarish imkoniga 
ega bo'lgan. Aka-ukalar 
o'z planyorlarida mingdan 
ortiq parvozlarni muvaffa- 
qiyatli amalga oshirganlar. 
1903-yilning boshlarida aka-uka Raytlarga planyorlardan biriga quvvati 
7 o.k. bo'lgan