Dərs vəSAİTİ Az ərbaycan Turizm və Menecment Universitetinin t ədris-Metodik Şurasının

Strateji tədqiqatlara giriş 

Bundan 

əlavə, Ermənistan-Azərbaycan təhlükəsizlik mü-

nasib

ətlərini, o cümlədən onların arasındakı hərbi balansı araş-

dırarkan, mütləq şəkildə Rusiya amilini nəzərə almaq lazımdır. 

Erm

əni-Azərbaycan ziddiyyətlərinin inkişafının bütün mərhələ-

rind

ə bu amil xüsusi rol oynamışdır. Bu həm Rusiya imperiyası 

dövründ

ə (1905-ci il hadisələri), həm də 1918-ci ildə onun da-

ğılmasından sonra, habelə SSRİ-nin süqutundan və onların mü-

st

əqilliyi bərpa olunandan sonra baş vermişdir. Faktiki olaraq, 

Dağlıq Qarabağ problemi bu iki xalqı Rusiyaya bağlamaq məq-

s

ədinə qulluq edən alət rolunda olmuşdur. Bu amil 1990-cı il-

l

ərin əvvəllərində Azərbaycanın hərbi məğlubiyyətində, habelə 

Erm

ənistanın  hərbi-texniki və  iqtisadi  asılılığının  bu  ölkənin 

var

lığı üçün çox təhlükəli həddə çatmasında müstəsna rol oyna-

mışdır.  Hərçənd, bu amilin Ermənistan-Azərbaycan hərbi-si-

yasi qarşıdurmasındakı dinamikaya təsiri barədə aşkar danışıl-

mır, lakin reallıqda rəsmi Bakı öz hərbi strategiyasında onu nə-

z

ərə  almağa  məcburdur. Bu, müəyyən mənada, Azərbaycanın 

h

ərbi gücünün artırmağa bu qədər resurs sərf etməsinə aydınlıq 

g

ətirir.  

Gürcüstan da, çoxlu iqtisadi probleml

ərin olmasına bax-

mayaraq, özünün müdafi

ə qabiliyyətinin artırılmasına xeyli və-

sait  ayırmalı  olur.  Lakin  PTM-nin Avropa hissəsində  olduğu 

kimi, bu onun Rusiya il

ə münasibətlərinin gərginliyinin nəticə-

sinin  doğurduğu  məcburiyyətdir. Daha dəqiq desək, burada 

söhb

ət rəsmi Tbilisinin nəzarətindən çıxmış və Rusiya tərəfin-

d

ən hərtərəfli dəstəklənən Cənubi Osetiyadakı və Abxaziyadakı 

se

paratçı rejimlərdən gedir.  

4-cü c

ədvəldə  qeyd olunan parametrlərə  görə, PTM-nin 

M

ərkəzi  Asiya  regionunda  Qazaxıstan  ən  əlverişli  imkanlara 

malikdir. H

ətta burada region dövlətləri arasında mövcud olan 

ən yüksək etnokonfessional heterogenlilik iqtisadi amillərlə və 

xarici güc m

ərkəzləri ilə  münasibətlərin  əsasən kooperativliyi 

il

ə “mülayimləşdirilir”. Qazaxıstanın əsas problemləri Xəzərin 

hüquqi statusunun t

ənzimlənməməsi və beş sahilyani dövlətin 

 

169 

---