Strateji tədqiqatlara giriş
di
ni strukturunun daha homogen olduğu ilə bağlıdır. Bu da re-
gional dövl
ətlərin təhlükəsizlik münasibətlərində düşmənçilik
elementl
ərinin müəyyən dərəcədə qarşısını almağa kömək edir.
Dövl
ətlərarası münaqişəlilik daha çox Özbəkistan-Taci-
kistan münasib
ətlərində mövcuddur. Milli gücün əksər para-
metrl
ərinə görə, Özbəkistandan geridə qalması Tacikistanı Ru-
siyanın himayədarlığını qəbul etməyə vadar edən əsas xarici
amill
ərdən ən əsasıdır. Öz növbəsində bu amil Özbəkistanı Ta-
cikistanla h
ərbi-siyasi rəqabətdə ehtiyatlı olmağa sövq edir.
Özb
əkistan və Tacikistan arasında güc asimmetriyasındakı
davranış təzahürlərini ərazi, habelə regionun su ehtiyatlarından
istifad
ə problemlərinin və radikal islam təşkilatlarının (Özbə-
kistanın İslam Hərəkatı, Hizb ut Təhrir və s.) transsərhəd fəallığı
il
ə də izah etmək mümkündür.
Özb
əkistan-Qazaxıstan münasibətlərində güc asimmet-
riyası yuxarıda qeyd etdiyimiz rakursda o qədər də aşkar ifadə
olunmasa da, m
əzmunca regionun struktur qeyri-sabitliyi as-
pektind
ə az əhəmiyyət kəsb etmir. Milli gücün əsas göstəri-
cil
ərinə görə, hər iki dövlət regional lider statusunda çıxış et-
m
əyə qadirdir.
Neft-qaz sah
əsinin inkişafı Qazaxıstanı regionun aşkar iq-
tisadi liderin
ə çevirmişdir. Bu isə, məlum olduğu kimi, milli gü-
cün h
ərbi komponentlərinin güclənməsi ilə müşayiət olunur. İq-
tisadiyyat sah
əsində aşkar geriliyinə baxmayaraq, Özbəkistan
regionun qalan dövl
ətlərinə nisbətən lap başlanğıcdan bir sıra
mühüm güc üstünlükl
ərinə malik idi. Bu da, ona regionun lideri
ro
luna iddialı olmağa imkan verirdi.
Birincisi, Özb
əkistan PTM-nin Mərkəzi Asiyadaki sub-
kompleksind
ə olan bütün dövlətlərlə quru sərhədləri olan, həm
d
ə regionu əhatə edən heç bir böyük dövlətlə belə sərhədi ol-
mayan yegan
ə dövlətdir. İkincisi, o, regionun ən çox əhalisi
olan v
ə etnik cəhətdən ən az heterogen olan dövlətidir. Əhalisi-
nin sayına görə, Özbəkistan Qazaxıstanı iki dəfə üstələyir və ti-
tul-qeyri-
titul etnoslar arasındakı nisbətdə birincisi daxili etno-
171
|