Dərs vəSAİTİ Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirinin

 
http://www.unesco.kz/massmedia/pages/6_1.htm
 
60
 
Ворошилов В.В. Журналистика. Учебник. – СПб. 2002., с.456-458. 
 
110 
 
müvafiq mütəxəssislərin olmaması  səbəbindən) işgüzar 
qəzet və jurnallar öz oxucularına daha təfərrüatlı 
məlumatlar çatdıra bilirlər.  
İnformasiyanın iqtisadi səmərəliliyinin artırılmasında 
qəzet müstəsna rol oynaya bilir. Çünki, qəzet geniş təhlillər 
aparmaq imkanına malikdir. Qəzeti geniş oxucu auditoriyası 
ilə informasiyaya münasibətdə könüllülük, vaxt baxımından 
isə tam sərbəstlik kimi səciyyəvi cizgilər bağlayır. Oxucu 
informasiya ilə tanış olmaq və yaxud da ona diqqət 
yetirməmək barədə özü sərbəst  şəkildə  qərar qəbul edir. 
Ona görə  də iqtisadi mövzuda olan bütün publikasiyalar, 
xüsusilə də iqtisadi nəşrlər konkret və geniş oxucu ünvanına 
malikdir. Məhz bu xüsusiyyət iqtisadi publikasiyaların 
müvəffəqiyyət qazanmalarının əsas rəhni hesab edilir. 
KİV-in iqtisadiyyata təsir istiqamətlərindən biri də 
tənqidi publikasiya və proqramların hazırlanması, iqtisadi 
strukturların müsbət təcrübələrinin, beynəlxalq təcrübənin 
təbliğ edilməsidir. Belə materiallar nəinki iqtisadiyyatın bu 
və ya digər sahəsində yaranmış böhranlı vəziyyət haqqında 
operativ məlumat verir, eyni zamanda yol verilmiş səhv və 
uğursuzluqların səbəblərini araşdırmağa da şərait yaradır.  
Müasir dövrün mürəkkəb, bəzənsə ziddiyyətli proses-
lərinin, həmçinin yeni istehsal münasibətlərinə malik 
cəmiyyətin  əsaslarının qurulması  və iqtisadi islahatların 
həyata keçirilməsi sahəsində  əldə olunan nailiyyətlərin 
KİV-də  işıqlandırılmasında getdikcə demokratiyanın 
mühüm institutuna çevrilən iqtisadi publisistika (işgüzar 
jurnalistika) böyük rol oynayır.  İşgüzar jurnalistika 
insanlarda yeni iqtisadi təfəkkürün formalaşmasında fəal 
iştirak edir və  cəmiyyətdə aparılan radikal islahatların 
tərəfdarlarının sayını durmadan artırır. Postsovet məkanında 
iqtisadiyyatın inzibati-amirlik sistemi ilə idarə olunduğu 
dövrdə iqtisadi mövzuda yazılan publikasiyaların sadəcə say 
etibarı ilə artımı müasir dövrdə keyfiyyətcə yeni bir 

---

111 
 
vəziyyətə  qədəm qoymuşdur. Müstəqilliyini yenidən bərpa 
etmiş keçmiş sovet respublikalarında sırf iqtisadi mövzuda 
yazan xüsusi nəşrlərin sayı artmaqdadır və onlar dövlətlərin 
yeritdikləri iqtisadi siyasətin xarakterinə nüfuz edə bilirlər. 
Sovet dövründəki “ixtisaslaşma” iqtisadi mövzuda, xüsusilə 
də maddi və  mənəvi istehsalın inkişafının ayrı-ayrı 
problemləri barədə seçilmiş publisistlərə  və yaxud da 
kütləvi informasiya vasitələrinə yazmaq hüququ verirdisə, 
hazırkı şəraitdə vəziyyət köklü şəkildə dəyişmişdir. Müasir 
iqtisadi ixtisaslaşma və yaxud da ixtisaslaşmış  nəşrlərin 
meydana gəlməsi ictimai həyatın bütün tərəflərinin yeniləş-
məsinə artan tələbatla izah olunur. 
Postsovet məkanındakı yeni müstəqil dövlətlərin, o 
cümlədən, Azərbaycanın iqtisadi sistemi bağlı (mərkəzləş-
dirilmiş) və açıq (bazar) sistemlər arasındakı keçid dövrü 
iqtisadiyyatı kimi xarakterizə olunur. Ona görə  də bu 
sistemə  həm bağlı, həm də açıq iqtisadi sistemlərə, 
həmçinin keçid dövrünə xas olan cizgiləri eyni dərəcədə 
şamil etmək olar.  
İqtisadi problemlərin KİV-də işıqlandırılmasına bu sa-
hədə islahatların aparılması mexanizmi də müəyyən təsir 
edir. Təhlillər göstərir ki, iqtisadi islahatlar bir neçə ardıcıl 
mərhələni  əhatə edir. İlkin mərhələdə iqtisadiyyatın köklü 
surətdə  dəyişdirilməsi, milli valyutanın tətbiqi, qiymətlərin 
liberallaşdırılması,  şəxsi mülkiyyətin legitimləşdirilməsi, 
milli özəlləşdirmə proqramının hazırlanması və onun bütün 
sahələrdə icrası həyata keçirilir. 
İkinci mərhələdə makroiqtisadi stabilləşmə, vergi, 
büdcə  və bank sistemlərində, xarici iqtisadi fəaliyyət və 
gömrük sahələrində münasibətlərin tənzimlənməsi üçün 
adekvat qanunvericilik bazasının yaradılması, beynəlxalq 
kapitalın milli iqtisadiyyata cəlb edilməsi, bazar 
infrastrukturunun inkişafı üçün şəraitin yaradılması, büdcə 
112 
 
kəsirinin azaldılması  və s. istiqamətlərdə müvafiq işlər 
aparılır.  
Üçüncü mərhələdə islahatların daha da 
dərinləşdirilməsi məqsədi ilə xüsusi proqram qəbul edilir. 
Bu dövrün fərqləndirici cizgiləri makroiqtisadi 
stabilləşmənin davam etdirilməsindən, inflyasiyanın 
azaldılmasından, istesalın canlandırılmasından və iqtisadi 
artımın təmin edilməsindən ibarət olur. 
Sonuncu etap, yəni yaşadığımız günləri  əhatə edən 
mərhələ dünyada baş verən maliyyə böhranı ilə (2008-2010-
cu illər) əlaqədar iqtisadi vəziyyətin pisləşməsinə, mineral-
xammal ixracının azalmasına,  əhalinin aztəminatlı 
təbəqəsinə dövlət tərəfindən sosial yardımın göstərilməsinin 
çətinləşməsinə operativ cavab olaraq büdcənin yenidən 
nəzərdən keçirilməsi və büdcə istiqamətlərinin 
dəyişdirilməsi ilə xarakterizə olunur. Əlbəttə, bu mərhələdə 
hər bir ölkənin özünün inkişaf səviyyəsi, milli və transmilli 
oriyentirlərin nəzərə alınması xüsusi rol oynayır. 
İqtisadi vəziyyətin yaxşılaşdırılması sahəsində 
hökumət tərəfindən görülən tədbirlərin KİV-də 
işıqlandırılması insanlarda müəyyən iqtisadi düşüncələr 
yaratsa da, geniş  mənada yeni iqtisadi təfəkkürün