Dərs vəSAİTİ Azərbaycan Respublikası Təhsil

Oxuma və savad vərdişlərinin inkişaf etdirilməsi   

 

Danışılan mətn üzrə diqqətin cəmləşərilməsi üçün uşaqlara kömək 

edin.  

  UĢaqla  fərdi  Ģəkildə  nağıl  oxuyun.  Suallar  verin,  nağılı 

müzakirə  edin  və  bundan  sonra  uĢaqdan  onun  fikrincə  nəyin  baĢ 

verəcəyini soruĢun.  

---

 

173 

  Ġstirahət  vaxtı  söylənilən  nağılın  lentə  yazılmıĢ  variantını 

səsləndirin.  

  UĢaqların  bu  prosesdə  iĢtirakını  həvəsləndirmək  məqsədilə 

kukla və digər vəsaitlərdən istifadə edin.  

  Nağıla  qulaq  asdıqdan  sonra  uĢaqlardan  cavab  verilməsi  tələb 

olunan  standart  sual  səhifəsini  tərtib  edin.  «Sənin  ən  çox  xoşladığın 

hissə  hansıdır?  Belə  bir  sonluğu  gözləyirdinmi?  –  baş  verəndə  filan 

personaj  özünü  necə  apardı?  Nağıl  sənə  necə  təsir  etdi?  Nəyə  görə  o 

sənə  belə  təsir  etdi?»  UĢaqların  mövcud  suallara  daha  yaxĢı  cavab 

verməyə hazır olmaları üçün bir neçə baĢqa suallar da verin.  

  Gün  ərzində  müxtəlif  vaxtlarda  uĢaqlara  kitablar,  böyük 

hərflərlə çap edilmiĢ Ģerlər, qafiyəli mətnlər verin.  

 UĢaqların ən çox xoĢladığı nağılları, Ģerləri və digər hissələri bir 

daha oxuyun. 

  Ən  müxtəlif  materiallardan  istifadə  etməklə,  suallara  cavab 

verilməsinin nəzərdə tutan oyunlar təĢkil edin.  

 

UĢaqlara  kitabdakı  Ģəkillər  üzrə  nağılı  necə  danıĢmağın 

nümunəsini göstərin. 

  müvafiq situasiyalara uyğun gələn Ģəkilləri əldə edin. Əvvəlcə 

üç,  yaxud  dörd  Ģəkildən  baĢlayın  –  məsələn,  Ģəhər  çağı  paltar 

geyinməyin  ardıcıllığını  göstərən  Ģəkilləri  (1)yataqdan  qalxmaq,  (2) 

paltarların  seçilməsi,  (3)  paltarların  dəyiĢdirilməsi,  (4)  tam  Ģəkildə 

geyinmək. UĢaqdan ardıcıllığı izah etməyi xahiĢ edin.  

  Nağılın  verildiyi  səhifələrin  fotosurətlərini  çıxarın  və  uĢaqdan 

nağılı  danıĢmazdan  əvvəl  verilən  Ģəkilləri  ardıcıllıqla  düzməyi  xahiĢ 

edin.  

  Nağılın  nə  ilə  qurtaracağını  söyləmək  üçün  imkanlar  yaradın. 

«Kim deyər, daha sonra nə baĢ verəcəkdir?» 

  Yeni  nağıl  düzüb  qoĢmaq  məqsədilə  uĢağa  nağılı  danıĢağı, 

yaxud bu nağılın fərqli sonluğunu yaratmağı xahiĢ edin.  

 Az saylı uĢaq qrupu ilə birlikdə nağıl düzüb qoĢun. «Biri var idi, 

biri  yox  idi.  Bir  siçan  var  idi».  Sonra  uĢaqlardan  biri  uyğun  gələn 

növbəti cümləni iĢlətməlidir. Nağıl düzüb qoĢmaqla əlaqədar uĢaqlarda 

müstəqillik yaradın.  

 UĢaqlar üçün kitabxana mərkəzi seçin və deyin: «Məq sizə filan 

şeyi oxumaq üçün sizi kitabxana mərkəzində gözləyəcəyəm».  

  UĢaqlara göstərin ki, siz bunu sadəcə məlumat, yaxud əyləncə 

xatirinə oxuyursunuz.  

---

 

174 

 Müstəqil Ģəkildə kitablara baxmaq üçün uĢaqlara imkan yaradın.  

 UĢaqların kitab düzəltmələri üçün materialları təmir edin, və elə 

edin ki, bu sizin göstəriĢinizlə olmasın.  

  Kitab  tərtib  etmək  məqsədilə  uĢaqları  Ģəkil  çəkməyə 

həvəsləndirin: sonra onlar sözləri seçməlidirlər.  

  Vaxtın,  yaxud  oxu  vaxtının  seçilməsində  hansı  kitabları 

seçmələrinə imkan yaradın.  

  UĢaq  ədəbi  mövzuların  seçilməsində  çətinlik  çəkirsə,  siz 

drammatik  oyun  fəaliyyətində  elə  iĢtirak  etməlisiniz  ki,  lazım  olan 

fəaliyyəti  istiqamətləndirə  biləsiniz.  Suallar  verməklə  siz,  uĢaqdan 

lazımi  məlumatı  ala  bilərsiniz  və  onu  sözügedən  fəaliyyətə 

istiqamətləndirə bilərsiniz.  

  Yazı  və  Ģəkil  çəkmək  üçün  ən  müxtəlif  materialların  təmin 

edilməsi vasitəsilə uĢaqları individual olmağa həvəsləndirin.  

 

Uşaqlara  deyilən  və  yazılan  sözlər  arasındakı  assosiasiyanın 

tapmaqda kömək edin.  

 

  Sinif  yarlıqlarından  istifadə  edin,  yaxud  uĢaqla  danıĢarkən 

onları göstərin.  

 UĢaqların köməyi ilə sözügedən təzə yarlıqlar yaradın.  

  UĢaqları  onların  özlərinə  məxsus  yarlıqlar  düzəltməyə 

həvəsləndirin. 

  UĢaqların  adları  hər  bir  yerdə  olmalıdır.  Adlar  qəlyanaltı 

stolunun  üzərində,  yaxud  onlar  məktəbə  gəldikləri  zaman  göstərici 

diaqramda  yerləĢdirilə  bilər.  Adlar  hər  bir  kağızın,  əl  iĢinin  üzərində 

yazılmalı və evə göndərilməlidir.  

  Nağıl  danıĢılması  üçün  ən  müxtəlif  imkanlar  yaradın.  Bu 

prosesə təkan vermək üçün lazım olan materialları təĢkil edin.  

 Ġmla demək üçün maqnitafondan istifadə edin.  

  UĢaq  Ģəkil  və  sözlərə  baxıb,  nağıl  danıĢdığı  zaman  bunu 

dinləmə  mərkəzində  təĢkil  edin.  Hər  bir  ailənin  dinləmə  mərkəzi  üçün 

nağıl kasetinə malik olmasını təĢkil edin.  

  Ġri  hərflərlə  çap  edilmiĢ  kitab  və  Ģeirləri  oxuyarkən  əlinizin 

iĢarəsi ilə bir-bir sözləri göstərin.  

 UĢaqlara ən müxtəlif materiallardan istifadə etməklə (karandaĢ, 

xətkeĢ və rəng) hərflərin yazılması üçün imkanlar yaradın. 

---

 

175 

 UĢaq rəsm çəkməyi xoĢlayırsa, ondan görməli olduğu iĢi təsvir 

etməyi xahiĢ edin və sonra uĢağın icazəsi ilə onun seçdiyi sözləri vərəqə 

yazın. UĢağın arxasınca yazılan sözləri oxuyun.  

  Sinifdə  imla  Ģəklində  deyilən  nağıl,  kitab,  yaxud  Ģerdən 

cümlələri seçib vərəqin üzərində yazın. Hər bir uĢağa bir cümlə verin və 

onlara tapĢırın ki, onun cümləsi oxunanda ayağa qalxsın.  

  Cümləni  sözlər  Ģəklində  kəsin  və  uĢağa  cümləni  bərpa  etmək 

üçün sözləri yenidən düzməyi tapĢırın.