Dərs vəSAİTİ Azərbaycan Respublikası Təhsil

Yazılı dil və savad vərdişlərinin inkişaf etdirilməsi  

 

Məqsədli şəkildə yazıdan istifadə edilməsinə marağın oyadılması. 

 

  UĢağı  rəsm  çəkmək  və  yazı  yazmaq  sahəsində  hər  gün  çoxlu 

imkanlar yaradın. 

  UĢaqlar  yazmıq  təĢəbbüsünü  irəli  sürdükdə,  onlardan  nə 

yazacaqlarını  soruĢun.  Əvvəlcə  onlar  heç  nə  deməyəcəklər,  lakin  siz 

onları  həvəsləndirdikdən  sonra  öz  cızma-qaralarına  məna  aĢılamağa 

cəhd göstərəcəklər.  

  UĢaqları  öz  Ģəkilləri  barədə  yazmağa  həvəsləndirin.  Onlar  öz 

sözlərini sizə oxuduğu zaman bu sözləri ayrı-ayrı səhifələrdə qeyd edin. 

Vaxt keçdikcə, uĢaqlar hərf və sözlərin düzgün yazılıĢı barədə muləmata 

malik olacaqlar.  

  UĢaqlar  sinif  otağı  üçün  iĢarə  və  etiketlər  düzəldə  bilərlər, 

yaxud bunlardan oyun və iĢ zamanı istifadə edə bilərlər.  

  Ġstifadə  etmək,  yaxud  köçürmək  məqsədilə  müxtəlif  ölçüdə 

hərflərin olmasını təmin edin (qoĢa hərflər, maqnit həfrlər və s.) 

  Bu  vərdiĢləri  təcrübə  vasitəsilə  möhkəmləndirin.  Elə  edin  ki, 

uĢaqlar bunların vasitəsilə öz adlarını yaza bilsinlər.  

 Təcrübə və təkrar üçün müxtəlif imkanlar yaradın.  

  Hər  bir  uĢağın  hərf  səhifəsini  hazırladığı  sinif  əlifba  kitabını 

düzəldin. 

  Sinfə  kömək  etdiyi  üçün  valideynə  ğəĢəkkür  məktubunun 

nümunəsini hazırlayın.  

  UĢaqlara  yazı  zamanı  hecadan-hecaya  keçirilmə  vərdiĢlərini 

inkiĢaf etdirməkdə kömək edin. «Pişik sözündə neçə heca var? Eşitdiyin 

birinci səs nədir? Pişik sözündə eşitdiyin ikinci səs hansıdır?»       

 

---

 

176 

Uşaqlara  sözlər  yaratmaq  məqsədilə  həfrlərdən  və  oxşar 

formalardan istifadə etməkdə kömək edin.  

 UĢaqların gözünün qabağında olan söz zərflərini təĢkil edin. Bu 

yolla onlar köçürtmək istədikləri hər hansı bir sözü bu zərfin içərisindən 

seçə bilərlər.  

 Manipulativ hərflərdən istifadə edin. 

  Qeydlər,  xatırlamalar  və  özünüz  və  sinif  üçün  siyahılar  tərtib 

edin; yazdığınızı ucadan oxuyun.  

  Ġstənilən  mətn  uĢağın  gözünün  tutduğu  səviyyədə  olmalıdır  və 

elə ölçüdə olmalıdır ki, uĢaqlar bunu aydın Ģəkildə görə bilsinlər.  

  UĢaqlara  deyilən  sözləri  ayrı-ayrı  səslərə  bölməyi  öyrədin.  Bu 

prosesi kiçik uĢaq qrupunun qarĢısında nümayiĢ etdirin.  

  Hər  hansı  kitab  üzərində,  yaxud  sinifdə  danıĢılan  əhvalatda 

qafiyəli  sözləri  və  baĢlanğıc  səsləri  axtarıb  tapın.  UĢaq  üçün  səhifənin 

üzərində  müvafiq  yer  ayırın  ki,  o,  bundan  söz  və  səsləri  axtararkən 

istifadə edə bilsin.   

                             

          TƏLƏB OLUNAN YARDIMIN VERİLMƏSİ 

 

Oftalmoloqlar  görməni  məhdudlaĢdıran  xəstəlik,  zədə,  yaxud 

anadangəlmə qüsurları müayinədən keçirib müalicə edən həkimlər.  

Optika 

mütəxəssisləri  –  uĢaqların  eynəkləri  və  yaxud 

oftalmoloqun yazdığı reseptə əsasən kontakt linzalarla təmin edilməsinə 

yardım göstərən həkimlər. 

Oftometrlər  görmə  problemlərnin  mövcudluğunu  aĢkarlamaq 

üçün həkimlər. 

Ortopedlər – əzələlərin, əzələ birləĢmələri və sümük xəstəliklərini 

və  zədələrini  müayinə  etmək  və  sağaltmaq  üçün  nəzərdə  tutulan 

həkimlər. 

Otolarinqoloqlar qulaq, burun və boğaz xəstəliklərini müayinədən 

keçirən və müalicə edən həkimlər.  

Psixoloqlar  əqli  inkiĢafla  bağlı  olan  psixoloji,  emosional,  yaxud 

inkiĢaf  problemlərini  müayinə  edən  və  müalicə  edən  həkimlər.  Onlar 

mövcud  müayinə  üzrə  reseptlər  yaza  bilər,  yaxud  fərdi  qrup  və  ailə 

Ģəklində müalicə uursları apara bilərlər. 

Sosial  iĢçilər  –  ailə  məsələlərinin  həllində  bir  çox  problemlərlə 

rastlaĢan ailələrə məsləhət verən mütəxəssislər.