Dərs vəsaiti Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Dövlət

Leksik dialektizmlər. Ədəbi dildə qarşılığı olan dialektizm-
lər leksik dialektizm adlanır; məsələn: qəlbi (uca), becit (tez) və 
sair. 
 Bu qrup dialektizmlərə dilçilik ədəbiyyatında xüsusi dialek-
tizmlər də deyilir. Lakin, əslində bunlar sinonim dialektizmlərdir. 
Ona  görə  ki,  bu  cür  dialektizmlərin  ifadə  etdiyi  mənaların 
özünəməxsus  ədəbi  şəkildə  ifadə  forması  –  yəni  sözü  olur.  Bu 
dialektizmlər  isə  öz  dialekt  çalarlığını  saxlayaraq  həmin  sözlə 
qoşalaşır və beləliklə də, sinonimik vahidlər meydana çıxır. Əgər 
bu  qrup  dialektizmlərin  ədəbi  dildə  dialekt  çalarlığı  nəzərə 
alınmasa, onlar sadəcə dublet dialektizm olar. 
 Leksik  –  semantik  dialektizmlər.  Müəyyən  ərazidə,  yaxud 
ərazilərdə yaşayan kütlə üçün xarakterik məfhumu bildirən sözlər 
leksik – semantik dialektizmdir. Bu cür dialektizmlərdə müəyyən 
ərazi  ilə  bağlı  geyim  adları,  hadisə,  əşya  və  sair  adlarını  misal 
göstərmək  olar.  Məsələn,  dələmə  sözünə  fikir  verək.  Bu  dialek-
tizm  Tovuz,  Qazax,  Borçalı,  Zəngilan  ərazisində  pendir  hazırla-
maq üçün südün maya tutmuş formasına deyilir. 
 Belə dialektizmlər, eyni zamanda  etnoqrafik dialektizm də 
adlanır. Bu, etnoqrafik adlanır ona görə ki, müəyyən yerlə, müəy-
yən qrup insanın işi, fəaliyyəti və sair ilə bağlıdır. 
 Deməli,  etnoqrafik  dialektizmlərdə  həm  məfhum,  həm  də 
onu ifadə edən söz dialektə aid olur. 
 Semantik dialektizmlər. Ədəbi dildə olan bu və ya digər bir 
sözün  dialektdə  başqa  mənada  işlənməsi  nəticəsində  semantik 
dialektizm  əmələ  gəlir.  Məsələn,  ədəbi  dilimizdə  işlənən  qara 
sözü  ağ  sözünün  əksinə  olan  mənanı  bildirir.  Lakin  həmin  səs 
kompleksi  dialekt  və  şivələrimizdə  mürəkkəb,  ey,  yazı,  on  iki 
dərz  və  sair  mənalarda  işlənir.  Bu  mənaların  heç  biri  ədəbi  dil 

---