Dərs vəsaiti Bakı Dövlət Universiteti

304
15.  Tourism: 2020 vision. Madrid,  1997.
16.  Vellas  F.,  Becherel  L.  International Tourism.  An  Economic 
Perspective. Chippenham,  1995.
17.  World  Overview  &  Tourism  Topics.  Tourism  Market 
Trends, 2003 Edition series. WTO, Madrid, 2003.
18.  World's top 40 tourism destinations international tourist arri­
vals,  1998. Source: World Tourism Organization [WTO].
19.  World's top 40 tourism Eamets International tourist receipts, 
1998. Source: World Tourism Organization [WTO].
20.  WTO Tourism Highlights 2000. World tourism Organization 
-March, 2000.
21.  Yearbook of tourism statistics. WTO, Madrid,  1998.
305

Sabir Hilal oğlu Rəhimov
1941-ci  ildə  Bakıda  do­
ğulmuşdur.  Azərbaycan  Poli­
texnik institutunu bitirib.  Tələ­
bəlik  illərindən  taleyini  turizm 
ilə  bağlayan  Sabir  müəllim 
uzun  müddət  Respublika  id­
man  turizmi 
federasiyasının 
sədri  olmuşdur.  1977-ci  ildən 
bu  günə kimi  Azərbaycan Res­
publikası  turizm  və  ekskursi­
yalar  şurası  sədrinin  birinci 
müavini vəzifəsində çalışır.
Respublikamızda  turizm 
sahəsində təcrübəli mütəxəssis 
kimi  tanınan  Sabir  müəllim  elmi  və  elmi-pedaqoji  fəaliyyətlə 
də  geniş  məşğul  olur.  Artıq neçə  illərdir ki,  Bakı  Dövlət Uni­
versitetinin  coğrafiya  fakültəsində  dərs  deyir.  Onun  Moskvada 
“Turist”  nəşriyyatı  tərəfindən  “Bakı”,  “Lənkəran”,  “Bakıya 
xoş  gəlmisiniz”  kimi  elmi-populyar  mahiyyətli  kitabçaları, 
“Qafqaz”  (Qəbələ),  “Xəzər”  (Nabran)  turist  bazalarına  həsr 
olunmuş  bukletləri  çap  olunmuşdur.  Azərbaycan  Sovet  Ensik­
lopediyasında turizmə dair çap olunmuş məqalələr Sabir müəl­
limin  qələminin  məhsuludur.  Son  25  ildə  respublikamızın 
kütləvi  informasiya  vasitələri  -   radio,  televiziya  və  mətbuatı 
vasitəsilə  turizmin  imkanları  barədə  müntəzəm  çıxışlar  edir, 
50-yə yaxın elmi və elmi-populyar səpkili məqalələr çap etdir­
mişdir.
1999- 
cu  ildə Milli Məclisdə müzakirə olunmuş və qəbul 
edilmiş  Azərbaycan  Respublikasının  “Turizm  haqqında”  qa­
nunun tərtibçilərindən biridir.
2000- 
ci  ildə  S.Rəhimovun  professor  C.Məmmədovla 
birlikdə  çap  etdirdikləri  “Turizm  və  onunla  əlaqəli  sahələrdə 
işlədilən  termin  və  anlayışların  izahlı  lüğəti”  kitabı  Azər­
306
baycan dilində turizmə aid ilk iri həcmli sanballı nəşrdir.  Sabir 
müəllim  həmçinin  “Beynəlxalq  turizm”  tədris  kursunun  pro­
qramı və metodiki götərişlərinin tərtibçisidir.
2002-ci  ildə  S.Rəhimov,  professor C.Məmmədov və  do­
sent  H.Soltanova  ilə  birlikdə  “Beynəlxalq  turizmin  coğrafiya­
sı”  adlı  iri  həcmli  (34,2  ç.v.)  dərs  vəsaitini  hazırlamış  və  nəşr 
etdirmiş,  2003-cü  ildə  professor  C.Məmmədovla 
birlikdə 
“Turizm  termin və anlayışlarının  izahlı ensiklopedik  lüğəti”ni,
2003-cü  ilin  sonunda  müstəqil  olaraq  “Beynəlxalq  turizm  tex­
noloji  terminlərinin  izahlı  lüğəti”ni  hazırlayaraq  oxuculara  tə ­
qdim etmişdir.
S.Rəhimov turizm sahəsində  geniş ictimai fəaliyyətlə də 
məşğuldur.  O,  Azərbaycan  Turizm  Sənayesinin  İnkişafı  İttifa­
qının sədr müavini,  Gənclər, İdman və Turizm Nazirliyinin tu­
rizm üzrə Elmi-metodik şurasının üzvüdür.
S.Rəhimovun  Azərbaycan  turizmi  qarşısında  xidmətləri 
İttifaq  və  Respublika  miqyasında  layiqincə  qiymətləndirilib. 
Turizmin  inkişafmda  və  təbliğində  məhsuldar  əm əyinə  görə 
S.Rəhimova  Azərbaycan  Respublikasının  «Fəxri  bədən  tər­
biyəsi və turizm işçisi” adı verilmişdir.
307

MÜNDƏRİCAT
M üəllifdən...........................................................................   3
FƏSİL 1. Turizmin inkişafının tarixi aspektləri və 
müasir vəziyyəti
1.1. Turizmin yaranması, inkişafının tarixi zəmini
və ilkin şərtləri...................................................  6
1.2. Turizm sahəsinə təsir edən amillər...................  
14
1.3. Regionlar üzrə beynəlxalq turizmin müasir
vəziyyəti və inkişafı.........................................  
19
1.4. Dünya turizminin inkişaf perspektivləri............   42
FƏSİL 2. Cəmiyyətin həyatında turizmin əhəmiyyəti
2.1 .Turizmin iqtisadi əhəmiyyəti...............................  45
2.2. Turizmin sosial əhəmiyyəti..............................   49
2.3.  Turizmin humanitar əhəmiyyəti....................... 
54
FƏSİL 3. Turizmin statistikası
3.1.  Turizm statistikası anlayışı
və onun məqsədləri........................................  
56
3.2. Turizm statistikası vahid sisteminin
yaranması üçün ÜTT-nin tövsiyələri...............   70
FƏSİL 4. Turizm bazarı
4.1. Turizm bazarı anlayışı......................................  
80
4.2. Turizm bazarının xüsusiyyətləri........................  82
4.3. Turizm tələbatı və turizm marketinqi................   85
4.4. Turizm bazarının differensasiyası......................  87
4.5. Beynəlxalq turizm bazarının strukturu..............   93
4.6. Turizm sahəsində sahibkarlığın növləri...........  
104
FƏSİL 5. Turizmdə agentlik-operator müəssisələri
5.1. Turizm və səyahətlərdə əsas anlayışlar............... 
108
5.2. Turların və marşrutların təsnifatı.......................   119
5.3. Turizm firmaları (turagentlər və turopcratorlar).. 
125
5.4. Turizm məhsulu................................................   127
5.5. Turizm firması işinin təşkili...............................  129
308
FƏSİL 6. Yerləşmə sənayesinin strukturu
6.1. Mehmanxana və digər yerləşmə
vasitələrinin təsnifatı........................................  
135
6.2. Mehmanxana müəssisələrində bina, qurğular,
yaşayış və xidməti otaqlar................................  
142
6.3.  Mehmanxanaların fəaliyyətini təmin edən
sistemlər...........................................................  
145
6.4. Mehmanxana xidmətinin texnologiyası.............. 
146
6.5.  Turist mehmanxanalarının əsas tipləri.
Funksional tələblər...........................................  
148
6.6.  Mehmanxananın xidmət personalına olan
tələblər.............................................................  
154
6.7. Mehmanxana şəbəkələri...................................  
156
FƏSİL 7.  Ekskursiya fəaliyyətinin əsasları
7.1.  Ekskursiya anlayışı, onun funksiyaları
və əlamətləri....................................................  
158
7.2.  Ekskursiyaların təsnifatı.................................... 
160
7.3.  Ekskursiyanın mövzusu və strukturu................. 
165
7.4. Ekskursiyanın hazırlanma texnologiyası............ 
169
7.5.  Ekskursiya aparılmasının əsas metodiki üsulları 
171
7.6. Ekskursiyanın keçirilmə texnikası........................  
174
FƏSİL 8. Turizm sahəsində reklam.................................  
181
FƏSİL 9. Turizm və internet..............................................  
190
FƏSİL 10. Beynəlxalq turizm təşkilatları
10.1. Beynəlxalq turizm təşkilatlarının növləri
və onların xarakteristikası...............................  
196
10.2. Beynəlxalq turizm təşkilatlarının məqsəd
və vəzifələri...................................................  
198
10.3.  Beynəlxalq turizm tədbirləri.............................. 
205
FƏSİL 11. Turizm və ətraf mühitin mühafizəsi
11.1.  Təbiət və insanlar..............................................   208
11.2.  İnsanın ekologiyası............................................  
209
11.3.  Turizmin təbiətdə xüsusi yeri............................   211
309

11.4. Turizmin təbiətdən istifadə etmə növləri........  213
11.5. Turizm və təbiətin mühafizəsinin
qarşılıqlı əlaqəsi.............................................   218
FƏSİL 12. Turizm səyahətlərində təhlükəsizlik.............   229
FƏSİL 13. Azərbaycan Respublikasında 
turizmin inkişafı
13.1. Azərbaycan Respublikasında turizmin
inkişaf  tarixi..................................................  235
13.2. Azərbaycan Respublikasında turizmin
potensial imkanları.........................................   263
13.3. Azərbaycan Respublikasında turizmin
müasir durumu və inkişaf yollan....................   268
13.4. Azərbaycan Respublikasında turizm 
inkişafının sürətləndirilməsinin
aktual problemləri...........................................  279
13.5. Azərbaycan Respublikasında beynəlxalq
turizmin statistikası........................................  284
Əlavələr:
1. Kitabda rast gəlinən termin və anlayışların
əlifba göstəricisi.................................................   293
2. İstifadə olunmuş və məsləhət bilinən ədəbiyyat 
295
3. Müəllif haqqında məlumat.................................   306
310
N a ş ir-
 Telman  Vəlixanlı 
Nəşriyyat redaktoru -
 Əliş Ağamirzəyev 
Kompüter səhifəiənməsi -
 Mətanət  Qaraxanova 
Operatorlar-
 Rumiyyə  Məmmədova,
Inna  Kalinina, Aynur Sadıxova

Yığıma verilib:  10.04.04.
Çapa  imzalanıb:  23.09.04 
Format 60x84  1/16.  Qarnitur Times. 
Həcmi  19,5 ç.v. Tiraj  500.  Sifariş  57.
«Mütərcim»  TM 
Bakı,  Rəsul  Rza  küç.,  125 
tel./faks 499  21