Dərs vəSAİTİ Dərs vəsaiti Bakı Biznes Universitetinin.. 2016-cı IL tarixli

9.2. Sifariş metodunda uçotun ardıcıllığı 
 
Yerinə 
yetirilmək 
üçün 
qəbul 
edilmiş sifariş 
qeydiyyatdan keçirilir və ona kod verilir. Sifariş üçün tərtib 
edilən bütün ilkin texnoloji və uçot sənədlərində sifarişin kodu 
göstərilməlidir. Sifarişin açılması haqqında bildirişin surəti 

---

117 
mühasibatlığa göndərilir. Bu sənədə əsasən həmin sifariş üzrə 
məsrəflərin analitik uçot kartı aparılır. 
Məhsul hazırlanıb qurtardıqdan və yaxud işlər yerinə 
yetirildikdən sonra sifariş bağlanır və həmin sifariş üçün 
material buraxılışı və əmək haqqı hesablanması dayandırılır. 
Bu halda məhsulun orta maya dəyəri deyil, fərdi maya dəyəri 
hesablanır. Kiçik seriyalı istehsalatda sifariş bağlandıqdan 
sonra məhsul vahidinin faktiki maya dəyəri məsrəf məbləğini 
bu sifariş üzrə hazırlanmış məhsulların miqdarına bölünməklə 
hesablanır. 
Məsrəflərin uçotunun və məhsulun maya dəyərinin 
kalkulyasiyasının sifariş metodunda əməliyyatların uçotunun 
ardıcıllığını – 10 N-li blok-sxemdən daha aydın görmək olar. 
Sxem 10. 
Müstəqim 
məsrəflərin 
sənədləşdirilməsi və 
uçotu 
1 
Qeyri-müstəqim 
xərclərə daxil edilən 
məsrəflərin maddələr 
üzrə sənədləşdirilməsi, 
uçotu və 
qruplaşdırılması 
2 
3 
Müstəqim 
məsrəflərin 
sifarişlər üzrə 
qruplaşdırılması
Qeyri-müstəqim 
xərclərin sifarişlər 
üzrə bölüşdürülməsi 
4 
Hər bir sifariş üzrə məsrəflərin ümumi 
məbləğinin təyin edilməsi 
5 
Yerinə yetirilmiş satışın faktiki maya 
dəyərinin təyin edilməsi 
6 

---

118 
Materialların və əmək haqqı xərclərini detallar və proses 
normalarına uyğun olaraq ilk sənədlərin tərtibi və məsrəflər 
üzərində nəzarət tələb olunan səviyyədə təşkil edilməlidir. Bu 
nəzarət texnoloji proseslərdə nəzərdə tutulmayan işlərin yerinə 
yetirilməsinin qarşısını alır və məsrəflərin müvafiq sifarişlərə 
düzgün silinməsini təmin edir. 
İstehsal məsrəflərinin uçotunun və məhsulun maya dəyəri 
kalkulyasiyasının sifariş metodunun sxemi 3 N-li əlavə sxemdə 
verilmişdir.