Dərs vəsaiti II hissə Ai3rhaycan Respublikası Təhsil

Nizamnamə kapitalının uçotuna aid əmaliyyatlar 
Sıra 
No- 
si 
Əməliyyatlarının məzmunu 
Müxabirlşən 
hesablar 
Debet  Kredit 
1 
2 
3 
4 
1. 
Müəssisə  dövlət  qeydiyyatından  keçdikdən 
sonra onun elan edilmiş və ya abunə kapitalı, 
təsis 
sənədlərində 
nəzərdə 
tutulan, 
iştirakçıların qoyduqları vəsaitlərin məbləği. 
75 
85 
2. 
Pul  formasında  ödənilmiş  kapital,  hər  bir 
iştirakçının  payının  ödənilməsinə  daxil 
olduqda. 
51,52 
75 
3. 
Xarici  valyutada  vəsaitlər  müəssisənin 
nizamnamə 
kapitalına 
vəsait 
qoyuluşu 
hesabına  keçirilən  zaman  kurs  fərqlərinin 
məbləği: 
a) müsbət kurs fərqi. 
52 
80 
b) mənfi kurs fərqi. 
80 
75 
148 

---

4. 
İştirakçılar tərəfindən müəssisənin 
mülkiyyətinə verilən əsas vəsaitlər; a) 
təsisçilər tərəfindən müəyyən edilən əsas 
vəsaitlərin dəyərinə və ya qalıq dəyərinə. 
01 
75 
 
b) verilmiş əsas vəsaitlərin köhnəlmə 
məbğəlinə. 
01 
02 
5. 
İştirakçıların  xammal  və  materiallar,  ehtiyat 
hissələri  və  əşyaların  digər  növləri  şəklində 
daxil olması. 
10,11
, 
12 
75 
6. 
İştirakçıların  lisenziyalar, patentlər, nou- hau, 
sudan,  torpaqdan  istifadə  hüququ  və  b. 
şəklində vəsait qoyuluşuna. 
04 
75 
7. 
İştirakçıların qiymətli kağızlar və digər 
maliyyə qoyuluşlarına. 
06,58 
75 
8. 
Emissiya gəliri ehtiyat kapitalına 
hesablandıqda. 
51 
87 
9. 
Səhmdarlardan satın alınmış xüsusi səhmlərin 
əldə edilməsinə çəkilən xərclər. 
56/1 
51 
10. 
Əvvəllər satın alınmış xüsusi səhmlərin 
satılması zamanı. 
51 
56/1 
11. 
Baha qiymətə satılmış səhmlərdən olan 
emissiya gəlirinə. 
51 
87/2 
12. 
Ləğv edilmiş səhmlər nizamnamə kapitalının 
azalmasına nominal dəyərlə silindikdə. 
85 
56/1 
13. 
Toplanmış emissiya gəlirinin kifayət olmadığı 
zaman  səhmlərin  dəyərindəki  fərq,  səhmdar 
cəmiyyətinin xalis mənfəətinin azalmasına aid 
edildikdə. 
81 
56/1 
14. 
Nizamnamə 
kapitalını 
keçən 
illərin 
mənfəətinin  və  mənfəətdən  yaradılmış  yığım 
fondlannın birləşdirilən məbləğlərinə. 
88/2, 
88/3 
85 
15. 
Nizamnamə kapitalının azalması müəssisənin 
ümumi zərərinin ödənilməsi üçün həyata 
keçirildikdə. 
85 
80,88 
149 

---

16. 
Səhmdar cəmiyyətinin nizamnamə kapita- 
 
 
 
lının səhmlərin nominal dəyərinin artırıl- 
 
 
 
ması vasitəsilə artmasına. 
51.81 
85 
Səhmdar cəmiyyətinin nizamnamə kapitalının səhmləri 
saxlayanlara onların dəyərinin geri qaytarılması yolu ilə azalması 85 
«Ni- zamnamə kapitalı» hesabının debeti və 75 «Təsisçilərlə hesablaş- 
malar» hesabının ki'editi üzrə əks etdirilir. Belə mühasibat yazılışı ilə 
səhmdarların və iştirakçıların xeyrinə kreditor borcları yaranır. 
Yuxarıda  qeyd  edildiyi  kimi,  səhmdar  cəmiyyətlərində  85  «Ni- 
zamnamə  kapitalı»  hesabına  «Sadə  səhmlər»  və  «İmtiyazlı  səhmlər» 
subhesablarını açırlar. 
Səhm, səhmdarın cəmiyyətin idarə edilməsində, onun mənfəətinin 
və  cəmiyyətin  ləğv  edilməsi  zamanı  əmlakın  qalıqlarının 
bölüşdüılilməsində  iştirak  etmək  hüququnu  təsdiq  edən  qiymətli 
kağızdır. İmtiyazlı səhmlər səhmdar cəmiyyətində səs vermə hüququna 
malik  deyillər,  lakin  səhmdarlara  dividendləri  almağa  geniş  hüquq, 
həmçinin  səhmdar  cəmiyyəti  ləğv  edilən  zaman  onun  əmlakının 
bölüşdürülməsinə üstünlük verir. 
Həm sadə, həm də imtiyazlı səhmlər adlı və təqdim edənə ola bilər. 
Vətəndaşlar ancaq adlı səhmlərin sahibi hesab olunurlar. Adlı səhmlərin 
hərəkəti  səhmdar  cəmiyyətinin  səhmlərinin  qeydiyyat  kitabında  əks 
olunur.  Kitabda  hər  bir  adlı  səhmlər  haqqında,  onun  əldə  edilməsi 
tarixini,  habelə  səhmdarların  hər  birində  belə  səhmlərin  miqdarı 
haqqında  məlumatları  yazılır.  Təqdim  edənə  aid  səhmlər  üzrə, 
səhmlərin qeydiyyat kitabında ancaq onların ümumi miqdarı göstərilir. 
Səhmdar cəmiyyəti, bir səhmdarda olan səhmlərin miqdarına 
(payına) məhdudiyyət müəyyən edə bilər.