Mədəni nitqə verilən tələblər
Nitq mədəniyyəti müəyyən prinsiplərə tabedir. Bu prinsiplər normativ nitq anlayışını
müəyyən edir. Belə ki, nitq düzgün, dəqiq, məntiqli, aydın, rəngarəng, münasib, məqsədli və
s. olmalıdır. Fikrin ifadəsi üçün bu keyfiyyətlərin dialektik vəhdəti əsas şərtlərdəndir. Həmin
keyfiyyətlərin əmələ gəlməsində dilin bütün səviyyələri yaxından iştirak edir: həm fonetika,
həm
qrammatika, həm də intonasiya. Bununla belə, bu və ya
digər keyfiyyətin meydana
çıxmasında dilin bu və ya digər səviyyəsinin üzərinə daha çox ağırlıq düşür.
Məsələn,
nitqin ifadəliliyi, obrazlılığı, emosionallığı
danışan və yazanın
özünü ifadə
etməsinə xidmət edir,
münasiblik
dil və nitq vasitələrindən istifadənin nə dərəcədə məqsədəuyğun
olduğunu,
məntiqilik
və
dəqiqlik,
məlumatın verilməsinin strukturunu müəyyən edir,
nitqin düzgünlüyü
və
təmizliyi
anlaşmaya xidmət edir.
Nitqin ən başlıca keyfiyyəti isə onun
zənginliyidir.
Nitqin zənginliyi
müəllifin müxtəlif
dil və nitq vasitələrindən istifadə etmək bacarığı, onun ümumi mədəniyyətinin yüksək
səviyyəsidir.
Dilin zənginliyi dilin bütün səviyyə vahidlərinin müxtəlifliyidir. Dilin zənginliyi nitqin
zənginliyi üçün əsas, eyni zamanda ümumi mədəniyyətin, eləcə də ünsiyyət mədəniyyətinin
göstəricisidir.
Dostları ilə paylaş: