138
Odur ki, varlıq və yoxluq anlayışları çox vaxt nisbi mə‟nada işlənilir və
bir- birinə qarşı qoyulur.
Ümumiyyətlə fəlsəfə tarixində varlıq problemi hər bir dövrün
şəraitinə və ümummədəni inkişaf səviyyəsinə müvafiq surətdə
anlaşılmışdır
. Bununla yanaşı bu və ya digər mütəfəkkirin dünyagörüşü,
onun mənsub olduğu cərəyanın xarakteri də varlığın izahına öz tə‟sirini
göstərmişdir. Yuxarıdakı iki amilin rolu varlığın növlərə ayrılmasında daha
aydın görünür.
Bu münasibətdə aşağıdakı bölgülər geniş yayılmışdır
.
Maddi varlıq- ideal varlıq, həqiqi varlıq- uydurma varlıq, insana müyəssər
olan varlıq- insana müyəssər olmayan varlıq, mücərrəd varlıq- konkret
varlıq; mövcud olmalı olan varlıq- mövcud varlıq; əyani varlıq- sehrli
varlıq, aktual varlıq- potensial varlıq və s.
3. Varlığın əsas formaları və səviyyələri
Yuxarıda qeyd olundu ki, dünyada sonsuz sayda konkret mövcudat-
lar vardır. Onların hər biri digərlərindən fərqli, özünəməxsus əlamətlərə
malikdir. Fəlsəfi materializm obyektiv, yə‟ni insan şüurundan kənarda
mövcud olan varlıqdan çıxış edir. Burada başlıca yeri varlığın predmet-
əşya və mə‟nəvi- fikri növlərə ayrılması tutur. Bu cür yanaşma çox
maraqlıdır və özünü doğruldur. Lakin o kifayət deyildir, çünki son dərəcə
geniş və mücərrəd məzmun daşıyır.
Buna görə də həmin bölgünü bir
qədər konkretləşdirmək və varlığın özünəməxsus formalarını,
münasibətlərini, xassələrini və əlamətlərini göstərmək tələb olunur
.
Qeyd edək ki, belə bölgü aparmaq üçün obyektiv təbii əsaslar vardır. Belə
ki, dünyadakı əşya, hadisə və proseslər bir- birindən nə qədər fərqlənsələr
də, onların müəyyən oxşar əlamətləri də vardır. Buradan çıxış edərək onları
müəyyən qruplarda birləşdirirlər. Həmin qruplar varlığın formaları adlanır.
Dostları ilə paylaş: 
