Dərslik azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi tərəfindən təsdiq edilmi şdir. Baki 2001

Dünyanı statik izah edən bu 
moment dialektik metoda qismən də olsa daxildir
. Digər tərəfdən 
müa-
sir elmi nailiyyətlər inkişafda xarici mənbənin rolu məsələsində dialek-
tika ilə metafizikanın 
mövqeyinin yaxınlaşmasına imkan verir. 
Sinerge-
tika elmi (hərfi mə
'
nası əməkdaşlıq deməkdir) sübut edir ki, obyekt 
bifurkasiya nöqtəsinə (ikiyə bölünmə deməkdir) gəlib çatdıqda
onda 
müxtəlif inkişaf variantları özünü göstərir. Onlardan məhz hansının 
reallaşması xeyli dərəcədə xarici tə
'
sirin rolundan asılıdır
. 
Dialektika bütöv bir sistemdir. Onun tərkibinə prinsiplər ilə yanaşı 
qanunlar və kateqoriyalar da daxildir. Bu üç tərəfin hər biri özünəməxsus 
funksiya yerinə yetirir. Lakin onlar bir- birilə sıx əlaqəlidir. 

---

174 
2. Qanun anlayışı. Qanunların təsnifatı 
Inkişafın qanunlarını öyrənmək çox vacibdir. Onları bilmədən 
inkişaf prosesini elmi idarə etmək qeyri- mümkündür. Başqa sözlə bunsuz 
dünyanın gedişinə insanların tələbatlarına uyğun tə
'
sir göstərmək olmaz. 
Inkişafı səciyyəlndirən dialektika qanunlarının konkret izahına 
keçməzdən əvvəl qanun anlayışına nəzər salaq. 
Qanun hadisələr 
arasında əlaqə formasıdır. Lakin hər cür əlaqə qanun deyildir. Qanun 
əlaqələri bir sıra spesifik əlamətlərə malikdir. 
Onlardan birincisi qanun 
əlaqələrinin obyektivliyi, yə
'
ni insanın şüur və iradəsindən asılı 
olmamasıdır
. Digər tərəfdən, qanun hadisələr arasında mühüm əlaqə 
formasıdır. Bu o deməkdir ki, qanun əlaqələri predmetlərin daxili vacib 
tərəfini ifadə edir. Sonra, 
qanun zəruri əlaqə formasıdır. 
Başqa sözlə 
deyilsə bu əlaqələr mühüm olduğu üçün, birmə
'
nalı şəkildə özünə yol açır. 
Qanun əlaqələrinin bir xassəsi də