onların təkrarlanan olmasıdır . Bu və
ya digər qanunun fəaliyyəti üçün lazımi şərait mövcud olduqda o mütləq
tə
'
sir göstərir. Nəhayət,
qanun əlaqələri öz ümumiliyi ilə səciyyələnir. Bu
o deməkdir ki, müvafiq qanun müəyyən çoxluğa (sinfə) daxil olan bütün
hadisələrdə fəaliyyət göstərir.
Beləliklə qanun hadisələr arasında obyektiv, mühüm, zəruri,
təkrarlanan və ümumi əlaqə formasıdır.
Qanunların təsnifatı müxtəlif əlamətlərə görə aparılır. Məsələn
öz əhatə dairəsinə görə qanunlar xüsusi, ümumi və ən ümumi növlərə ayrılır.
Xüsusi qanunlar bir hərəkət forması daxilindəki hadisələr arasında
fəaliyyət göstərir (məsələn biologiyada irsiyyət və dəyişkənlik, kimyada
elementlərin dövri sistemi belə qanunlardandır).
Ümumi qanunlar nisbətən geniş sahəni əhatə edir, bir neçə hərəkət formasına aid olur
(məsələn fizikada enerjinin itməməsi və saxlanması qanunu bu
qəbildəndir). Həmin qanun bütün maddi sistemlərdə tə
'
sir göstərir.
Ən ümumi qanunlar universal əhatə dairəsinə malikdir. Onlar təbiətdə
cəmiyyətdə və təfəkkürdə fəaliyyət göstərir. Dialektikanın qanunları
belələrindəndir.
Digər bir əlamətə- yönəlmə istiqamətinə görə qanunlar aşağıdakı
iki növə bölünür:
fəaliyyət qanunları və
inkişaf qanunları . Birinci tip
qanunlar hadisələr arasında statik (sabit) əlaqələri ifadə edir (məsələn
ümumdünya cazibə qanunu). Inkişaf qanunları adından göründüyü kimi
predmetlər arasında dəyişilmə meyllərini, onun müxtəlif perspektiv
pillələrini səciyyələndirir (məsələn. təbii tarixi inkişaf prosesində
materiyanın mürəkkəbləşməsi və şaxələnməsa qanunu).
175
Fəaliyyət qanunları ilə inkişaf qanunları bir- birilə sıx əlaqəlidir. Bu
onların istiqamətləri (mövcudluq və inkişaf) arasındakı vəhdətdən irəli
gəlir.
Nəhayət, qanunlar
