Dərslik azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi tərəfindən təsdiq edilmi şdir. Baki 2001

ağıl
və 
müdriklikdən 
çox asılıdır. Ağıl insan təfəkkürünün, hiss və 
davranışlarının təşkilində müstəsna yer tutur. Ağıllı olmaq düzgün 
təfəkkür yürütmək deməkdir. 
Lakin təfəkkür prosesdir, ağıl isə ondan 
fərqli olaraq qabiliyyətdir. 
Ağıllı və müdrik olmaq mürəkkəb və dolaşıq 
şəraitdə düzgün təhlil aparmaq və səmərəli qərar qəbul etmək deməkdir. 
Təsadüfi deyildir ki, müdriklik ilahəsi Minerva (Afina) ən yüksək ağıl 
sahibi hesab olunurdu. Ağıl və müdriklikdən məhrum olanları xalq axmaq 
hesab edir. Belələri düzgün mühakimə yeridə bilmir, qeyri-ardıcıl olurlar. 
Belə bir cəhətə də diqqət yetirilməlidir. 
Ağıllılıq ilə bilik 
bir-biri ilə 
sıx əlaqəlidir. Lakin onlar 
tam üst-üstə düşmür. Bilikli olmaq hələ ağıllı 
1
Bax: Никитин В.Е. Категории «рассудок» и «разум», М., 1968, с.5. 

---

227 
olmaq demək deyildir. Ağıllı adam sadəcə çox bilən olmayıb, hadisə 
və proseslərin gedişini obyektiv təhlil etməyi bacaran adamdır. 
Buna 
görə də ola bilər ki, adam bilikli olsun, amma müdrik olmasın. Müdriklik 
insanın şəxsiyyət keyfiyyətini bildirir. O malik olduğu biliyi həyata 
keçirmək qabiliyyəti, insanın özünü ləyaqətli aparması, başqaları ilə 
səmimi münasibətlər yaratmaq məharətidir. Bütövlükdə 
müdriklik 
dedikdə 
çoxtərəfli 
bilikləri 
və 
bəşəriyyətin 
təcrübəsini 
ümumiləşdirmək qabiliyyəti, idrakın, qiyymətvermənin, davranışın və 
mənəviyyatın ümumi prinsiplərinə əməl etmək başa düşülür. 
Müdrik-
lik biliklərə malik olmaqla yanaşı, həm də düzgün həyat tərzi keçirmək 
deməkdir. Lakin ağıllı həyat tərzi keçirmək haqsızlığa göz yummaq, 
itaətlilik göstərmək deyildir. Həqiqi müdrik adam həm mühüm biliklərə 
malik olur, həm də mövcud şəraitə uyğun, onun aktiv təhlili əsasında 
hərəkət edir. Beləliklə müdriklik intellektual mədəniyyətə yiyələnmək və 
həyatda ondan ağılla istifadə etmək deməkdir. Müdriklik öyrənməyin əsl 
məktəbi ictimai praktikadır, cəmiyyətin toplamış olduğu sosial təcrübədir. 
Hər bir insan öz həyatı boyu bu təcrübədən bəhrələnir.