Dərslik Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin 1 noyabr 2004-cü IL tarixli 816 saylı əmri ilə təsdiq olunub

QƏMƏR  TOPURİYA (15.8.1902-3.6.1947) 

 

Milliyyətcə gürcüdür. Bütöv adı  və soyadı pasportda belə verilib: Tamara Vissarionovna 

Topuriya. "Qəmər" onun təxəllüsüdür və səhnəyə qədəm basdığının ikinci ilindən, yəni 15 yaşından 

tamaşaların proqramlarında adı (soyadsız) belə yazılıb. Aktyorluq fəaliyyətinin dördüncü ilindən 

həm "Qəmər xanım", həm də "Qəmər Topuriya" imzaları ilə çıxış edib. Bəzi proqramlarda "Şəms 

Qəmər" kimi təqdim olunub. Qəmər xanım Topuriya realist aktyor məktəbinin aktrisası kimi 

dramatik və xüsusən incə yumoru olan real obrazları xüsusi məharət və ilhamla oynayırdı. 

Tiflisin  Şeytanbazar məhəlləsində 15 avqust 1902-ci ildə doğulan Qəmər xanımın bütün 

qonşuları azərbaycanlı ailələri olduğuna görə azəri türkcəsində çox şirin və gözəl danışa bilirdi. Rus 

dilində beş sinif həcmində təhsil alıb. Qəmər  

Topuriya ilk dəfə 1917-ci ildə Qulluqçu ("Bəxtsiz cavan", Əbdürrəhim bəy Haqverdiyev) rolunda 

səhnəyə çıxıb. 1918-ci ildən isə aktyorluq sənətini özünə peşə seçib. 

Qəmər xanım Topuriya 1918-1920-ci illərdə Tiflisdə  və Bakıda müxtəlif truppaların 

hazırladıqları tamaşalarda oynayıb. 1922-1925-ci illərdə Tiflis Dövlət Azərbaycan Teatrında işləyib. 

1925-ci ilin əvvəllərində Bakıya dəvət olunub. Ömrünün sonuna qədər Akademik Milli Dram 

Teatrında aktrisalıq edib. Aktrisa Bakıda müxtəlif truppalarda və Akademik teatrda Fəridə, Dilbər 

xanım, Susanna, Mariya Timofeyevna, Gülgün,  Tanya,  Xurşud  ("Bakı  müharibəsi"  "Sevil", 

"Aydın", "1905-ci ildə", "Od gəlini", "Yaşar" və "Dönüş", Cəfər Cabbarlı), Nazlı  və Zeynəb 

("Ölülər", Cəlil Məmmədquluzadə), Reqana, Sinyora Kapuletti ("Kral Lir" və "Romeo və Cülyetta", 

Vilyam Şekspir), Xubçöhr ("Dəmirçi Gavə", Şəmsəddin Sami), Əsgər qız, Jasmen, Olqa, Firəngiz 

("İblis", "Knyaz", "Topal Teymur" və "Səyavuş", Hüseyn Cavid), Şarlotta ("Don Juan", Jan Batist 

Molyer), Leyla ("Tələbələrin kələyi, yaxud Çarleyin xalası", Brandon Tomas), Məryəm ("Namus", 

Aleksandr  Şirvanzadə), Hersoqinya Jozeanna ("Gülən adam", Viktor Hüqo), Anna Andreyevna 

("Müfəttiş", Nikolay Qoqol), Raya ("Özgə  uşağı", Vasili Şkvarkin),  Korinkina ("Günahsız  

müqəssirlər",  Aleksandr Ostrovski), Gecə məlalkəsi ("Göy quş", Moris Metterlink), Hafizə ("Pəri 

cadu", Əbdürrəhim bəy Haqverdiyev), Ledi Milford ("Məkr və məhəbbət", Fridrix Şiller), Xarita və 

Oqudalova, Kabanixa ("Cehizsiz qız" və "Tufan", Aleksandr Ostrovski), Mələk xanım ("Müsibəti-

Fəxrəddin", Nəcəf bəy Vəzirov), Qrafinya ("Fiqaronun toyu", Pyer Bomarşe), Amaliya ("İnsan", 

Səməd Vurğun) kimi mürəkkəb və xarakterik rollar oynayıb. 

Qəmər xanım Topuriya teatr sənətinin inkişafındakı xidmətlərinə görə 17 iyun 1943-cü ildə 

Azərbaycan Respublikasının əməkdar artisti fəxri adına layiq görülüb. Aktrisa 1947-ci il iyun ayının 

3-də uzun sürən xəstəlikdən Bakıda vəfat edib.