Dərslik Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin 1 noyabr 2004-cü IL tarixli 816 saylı əmri ilə təsdiq olunub

YEVA OLENSKAYA (1900-19.5.1959) 

---

 

Azərbaycan səhnəsində  çıxış edən milliyyətcə rus aktrisaları arasında dili çox yaxşı bilən, 

birbaşa respublikanın xalq artisti adına layiq görülən (21 iyul 1949), ömrünün sonunadək səhnədən 

ayrılmayan, uzun illər "Yeva xanım" imzası ilə  çıxış edən Yeva (Yevgeniya) Nikitiçna 

Olenskayadır. 

1900-cu ildə Qubada doğulmuş Yeva xanım Azərbaycan dilini uşaqlıqdan öyrənmişdi. 

İyirminci  əsrin  əvvəllərində (1907) ailəsi Bakıya köçən Yevanın böyük bacısı Aleksandra (Şura) 

Olenskaya müxtəlif Azərbaycan teatr truppalarında aktrisalıq edirdi. Onun səyi və  təşəbbüsü ilə 

Yeva ilk dəfə 13 yaşında səhnəyə çıxıb və taleyini ömürlük teatr sənətiylə bağlayıb. 

Yaradıcılığa başladığı ilk illərdən "Nicat", "Səfa" truppalarının, "Zülfüqar bəy və Üzeyir bəy 

Hacıbəyov qardaşlarının müdiriyyəti" opera və dram dəstəsinin hazırladıqları tamaşalarda oynayıb. 

Yeva Olenskaya 1922-ci ilin axırlarından 1925-ci ilin əvvəllərinədək Bakı Türk Azad Tənqid və 

Təbliğ Teatrında işləyib və sonra yenə Milli Dram Teatrının kollektivinə qayıdaraq otuz dörd il 

sərasər bu səhnədə çıxış edib. Yeva xanım həm milli dramaturgiya nümunələrində, həm də tərcümə 

əsərlərinin tamaşalarında dramatik, faciə, komik və xarakterik rollar yaradıb. 

Pyesləri tamaşaya qoyulan klassik və çağdaş Azərbaycan dramaturqlarından Mirzə  Fətəli 

Axundzadənin "Hacı Qara" (Sona və Teybə), "Lənkəran xanının vəziri" (Şölə xanım), Əbdürrəhim 

bəy Haqverdiyevin "Pəri cadu" (Şamama), "Köhnə dudman" (Pərviz xanın qızı), "Dağılan tifaq" 

(Nazlı), Cəfər Cabbarlının "Almaz" (Xanımnaz və Yaxşı),  "Oqtay Eloğlu" (Gülgəz), "Sevil" (Tafta 

və Gülüş), "Od gəlini" (Solmaz), "Yaşar" (Tanya), Səməd Vurğunun "Vaqif" (Hərəmxana qarısı), 

"Fərhad və  Şirin" (Məhmənə banu), Süleyman Sani Axundovun "Eşq və intiqam" (Yasəmən və 

Qəmər), Hüseyn Cavidin "Afət"   (Altunsaç),   "Şeyx  Sənan" (Tamara-Xumar), "İblis" (Xavər), 

"Knyaz" (Lena), Cəlil Məmmədquluzadənin "Ölülər" (Zeynəb və Nazlı)  əsərlərinin tamaşalarında 

uğurlar qazanıb. Dünya ədiblərindən Vilyam Şekspirin "Hamlet" (Ofeliya), "Romeo və Cülyetta" 

(Cülyettanın dayəsi), Fridrix Şillerin "Məkr və məhəbbət" (Millerin arvadı), "Qaçaqlar" (Amaliya), 

Onore de Balzakin "Ögey ana" (Marqarita), Biçer Stounun "Tom dayının koması" (Eliza), Jül 

Vernin "80 gün dünya səyahətində" (Aoda), "Kapitan Qrantın uşaqları" (Elmina), Viktor Hüqonun 

"Gülən adam" (Dea), Aleksandr Ostrovskinin "Günahsız  müqəssirlər" (Arxipovna), Aleksandr 

Fadeyevin "Gənc qvardiya" (Vera nənə), Tur qardaşlarının "Bir evin sirri" (Erna Kurtsius), Karlo 

Haldoninin "Mehmanxana sahibəsi"  (Ortenziya), Nazim Hikmətin  "Türkiyədə" (Tərcüməçi), Yuri 

Yanovskinin  "Prokurorun qızı" (Leokadiya  Lvovna), Aleksandr Şteynin "Şəxsi iş" (Derqaçova) 

əsərlərinin tamaşalarındakı rolları maraqlıdır. 

Yeva xanım dramatik obrazların ifasında sözləri xüsusi psixoloji intonasiyalarla söyləyirdi, 

tələffüzü aydın və qrammatik cəhətdən dəqiq səslənirdi. Xarakterik nənə, yaşlı qadın, ağbirçək kənd 

adamı obrazlarını xüsusi şövq və məlahətlə, zərif, yumşaq boyalarla oynayırdı. 

Yeva Olenskaya 19 may 1959-cu ildə Bakıda vəfat edib.