Opera turlari va tarkibi

Opera turlari va tarkibi

Reja:

• Opera janrlari
• Operaning turlari
• Hozirgi kundagi o’rni

Opera (lot. opera — mehnat mahsuli, asar) — musiqali dramatik sanʼat janri.

• Opera qorishma (sintetik) janr boʻlib, oʻzida bir nechta sanʼat turlarini mujassam etadi; unda dramaturgiya, musiqa, tasviriy sanʼat va raqs sanʼati shakllari yaxlit sahnaviy jarayonda uzviy bogʻlanadi. Lekin musiqa ular orasida yetakchi oʻrin egallaydi. O.ning adabiy asosi — librettodagi voqealar musiqiy dramaturgiya vositalari bilan, avvalo, vokal musiqa shakllarida gavdalantiriladi. 

Dunyodagi eng mashhur opera-uyi LA SCALA MILAN

Dunyodagi eng mashhur opera-uyi LA SCALA MILAN

Qahramonlarning hissiy kechinmalari, asosan, yakkaxon xonandalar ijrosidagi ariya, kavatina kabi tugal musiqa lavhalarida oʻz ifodasini topadi. Operadagi regitativ tugal musiqa shakllarini oʻzaro bogʻlab, musiqiy dramaturgiya jarayonida muhim vazifalar bajaradi. Turli vokal ansambl (duet, trio va boshqa)larda qahramonlarning oʻzaro munosabatlari, dramatik voqealar oʻz aksini topadi. Xor roʻy berayotgan voqealarning izoxlovchi vositasi vazifasini bajaradi, uning yordamida xalq hayoti lavhalari gavdalanadi. 

Jiddiy opera Demak, musiqadagi operaning asosiy turlaridan biri “jiddiy” opera deb ataladi. U Italiyada 17-asr oxirida Neapolitan maktabi bastakorlari orasida paydo bo'lgan. Bu asarlarning asosiy mavzulari orasida mifologik va tarixiy-qahramonlik mavzulari bor. "Jiddiy" operalar o'ziga xos pafosi, yam-yashil ifodali liboslari bilan ajralib turardi. Yakkaxonlarning uzun ariyalari ustunlik qildi, ularda ular personajning har qanday, hatto eng kichik his-tuyg'ularini mohirlik bilan ifodalashdi. So'z va musiqaning vazifalari aniq va aniq ajratilgan. Opera-seriya janrining mashhur bastakorlari Alessandro Scarlatti, Gluck, Salieri, Handel va boshqalar edi.

Opera turlari Opera musiqasining ayrim shakllari tarixan rivojlangan. Opera dramaturgiyasining ayrim umumiy qonuniyatlari mavjud bo‘lganda, opera turlariga qarab uning barcha tarkibiy qismlari turlicha talqin qilinadi. 1) katta opera (opera seria - italyancha, trag "edie lyrique, keyinchalik grand-op" davri - fransuz), 2) yarim komiks (yarim seriya), hajviy opera (opera-buffa - italyancha, op "era-comique - fransuzcha, Spieloper - nemischa), 3) romantik opera, romantik syujetda.

Opera elementlari Opera - bu turli xil san'at turlarini bitta teatr harakatida birlashtirgan sintetik janr: drama, musiqa, tasviriy san'at (to'plamlar, liboslar), xoreografiya (balet). Opera jamoasiga quyidagilar kiradi: solist, xor, orkestr, harbiy orkestr, organ. Opera ovozlari: (ayol: soprano, mezzo-soprano, kontralto; erkak: kontratenor, tenor, bariton, bas).

Operada orkestr ham katta oʻrin egallaydi: vokal shakllarga joʻr boʻladi, mustaqil cholgʻu qism (antrakt, uvertyura, introduksiya va boshqa)larda vaziyatning mazmunini ochib beradi, har bir sahnaning ruhiy holatini ifodalashga yordam beradi. Operaning tuzilishi uning gʻoyaviy maqsadiga, syujet xususiyatlariga, musiqiy-ijodiy maktab anʼanalari va uslublariga hamda kompozitorning ijodiy tafakkuriga bogʻliq. Opera sanʼatning alohida turi sifatida 16-asr oxirida Florensiya(Italiya)da yuzaga keldi:

Komik opera Boshqa opera turlari singari, hajviy opera ham 17-asrda Italiyada paydo bo'lgan. U "zerikarli" jiddiy opera bilan taqqoslanadi va butunlay boshqacha xususiyatlarga ega: kichik o'lchamli, dialoglarning ustunligi, juda kam personajlar va hajviy uslublardan foydalanish. Ushbu turdagi opera Seriya operasiga qaraganda ancha demokratik va realistik bo'lib qoldi.

Turli mamlakatlar hajviy operaga o'z nomlarini berishgan - shuning uchun Italiyada opera buffa, Angliyada - ballada opera, Germaniyada - singspiel, Ispaniyada esa tonadil deb nomlangan. Shunga ko'ra, har bir nav milliy lazzat bilan hazilga ega edi. Italiyalik bastakorlardan Pergolesi va Rossini opera-buffa janrida ishlagan, Fransiyada Monsigny va Gretri, inglizlar orasida esa eng mashhurlari Sallivan va Gilbertdir.

Yarim jiddiy opera Jiddiy va hajviy opera o'rtasida yarim jiddiy opera janri (etti seriyali opera deb ataladi), uning o'ziga xos xususiyati baxtli yakun bilan yakunlangan dramatik hikoya edi. U 18-asrning oxirlarida Italiyada paydo bo'lgan. Operaning bu turi unchalik rivojlanmagan.

Katta opera Operaning ushbu janri (grand opera) frantsuzcha bo'lib, 19-asrning birinchi yarmida paydo bo'lgan. Nomidan ko'rinib turibdiki, yirik opera ko'lamliligi (4 yoki 5 aktsiyali, ko'p sonli ijrochilar, raqqosalar va katta xor ishtiroki), monumentalligi, tarixiy va qahramonlik syujetlaridan foydalanish va tashqi bezak effektlari bilan ajralib turadi. Raqs aktining mavjudligi majburiy edi. Janrning mashhur vakillari kompozitorlar Spontini, Verdi va Aubert edi.

Romantik opera U 19-asrda Germaniyada paydo bo'lgan. Uning paydo bo'lishi o'tgan asrning oxirida Germaniyani qamrab olgan romantizmning umumiy tendentsiyasi bilan bog'liq, ammo musiqiy san'atda romantik tendentsiyalar bir necha o'n yillar o'tgach paydo bo'ldi. Bu tendentsiya, xususan, milliy ruhning yuksalishi bilan ajralib turadi va bu operada ham namoyon bo'ldi. Bu janrga tasavvuf va fantaziya tuyg'usi bilan ishqiy syujetda yozilgan barcha asarlar kiradi. Bu turdagi operalar Veber, Spohr va qisman Vagner tomonidan yaratilgan.

Operetta Operaning ancha kichik janri operettalar edi - oddiy qiziqarli syujetli, sevgi va satirik chiziqli kichik asarlar, shuningdek, oddiy, yaxshi eslab qolingan musiqa. Kichik opera 19-asrning oxirlarida Frantsiyada paydo bo'ldi. Operettalarning tabiati va mazmuni xilma-xildir - ko'pincha ular lirik va komedik tuslarga ega. Ushbu janrni aniqlashda ma'lum qiyinchiliklar paydo bo'ladi, chunki operetta va opera-buffani ajratib turadigan qat'iy ramkalar yo'q.

E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT

Tayyorladi: