Dərslik Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin 1 noyabr 2004-cü IL tarixli 816 saylı əmri ilə təsdiq olunub

Sultanməcid Qənizadə (1866-1937) 

 

Görkəmli maarif xadimi və yazıçı, səhnə sənətinin fədaisi idi. Sultanməcid Hacı Murtuzəli 

oğlu Şamaxı şəhərində orta təbəqəni təmsil edən ailədə anadan olub. İlk təhsilinə əvvəlcə buradakı 

Seyid Əzim Şirvaninin "Məclis" məktəbində başlayıb və sonra yeni tipli şəhər məktəbində oxuyub. 

1883-cü ildə Tiflis Aleksandrinsk Müəllimlər İnstitutuna qəbul olunub. Burada dörd il təhsil alıb və 

mövcud imperiya qanunlarına  əsasən işləmək üçün Bakıya göndərilib. Bakıda həmtəhsil dostu 

Həbib bəy Mahmudbəyov ilə birlikdə məktəb açıblar. Sultanməcid Qənizadə tələbatı nəzərə alaraq, 

Şagirdlər üçün dərsliklər işləyib, müntəxəbat tərtib edib. 

Bakıdakı teatr həvəskarlarını bir yerə  cəm edərək onlarla müxtəlif bayramlarda tamaşalar 

hazırlayıb. Həvəskarların truppa halında fəaliyyəti üçün səmərəli işlər görüb, səhnə sənətinə çoxlu 

istedadlı  gənclər cəlb edib. Pyes qıtlığını, xüsusən kiçik məsxərələrin azlığını  nəzərə alaraq 

dramaturgiya ilə  məşğul olmağa başlayıb. 1891-ci ildə ilk dram əsərini yazıb və "Qönçə xanım" 

adlanan həmin faciə əsərini oynamağa senzura icazə verməyib. Təəssüf ki, bu pyesin əlyazması itib. 

Sultanməcid Qənizadə Lev Tolstoyun "Əvvəlinci  şərabçı" və Vladimir Dyaçenkonun 

"Qurbana qurban" pyeslərini Azərbaycan dilinə  tərcümə edib. Bu əsərləri həvəskarlar dönə-dönə 

tamaşaya hazırlayaraq oynayıblar. Pedaqoq-dramaturq "Xor-xor", "Axşam səbri xeyir olar", 

"Dursunəli və ballıbadı", "Yadımdadır" vodevillərini azərbaycancaya iqtibas və təbdil edib. Həmin 

vodevil-məsxərələr milli məişət və əxlaqımıza sənətkarlıqla uyğunlaşdırıldığına görə, orijinal dram 

əsərləri kimi dəyərli və  əhəmiyyətli olub. Həmin  əsərlər 1890-1920-ci illərdə müxtəlif  şəhərlərdə 

mövcud olan Azərbaycan teatr dəstə və truppalarının repertuarlarında çox mühüm yer tutub. Milli 

səhnəmizin fədailəri sayılan Cahangir Zeynalov, Mirzağa  Əliyev, Sidqi Ruhulla, Abbasmirzə 

Şərifzadə,  Əbülfət Vəli, Mustafa Mərdanov,  İbrahim  İsfahanlı, Hüseynqulu Sarabski kimi şöhrətli 

sənətkarlar adıçəkilən məsxərələrdə dönə-dönə çıxış ediblər.