Dərslik Azərbaycan Respublikasının Təhsil Nazirliyinin

______________Milli Kitabxana_____________ 

 51

kimi təqdim olunur. Bu isə Misir mifologiyasının əsas prinsipini-

eyni zamanda dəyişmək,  ənənəni saxlamaq meylini bir daha əks 

etdirir. Misir dininin dəyişkən forması  və azad ruhu 

mühafizəkarlıqla bərabərləşdirilir. Beləki, nə vaxt isə lazım olan 

mifoloji konsepsiyalar faktiki olaraq heç vaxt atılmırdı. Bu 

səbəbdən Misir mifologiyasının mühafizəkar xüsusiyyəti e.ə. XIX 

əsrdə Misir dinini parçalamaqdan xilas etmiş, Misir dininin 

daimiliyini və uzunmüddətli mövcudluğunu təmin etmişdir. 

Misir və  Şumer mifologiyaları arasında məlum oxşarlığı 

inkar etmək qeyri-mümkündür. Lakin onların fərqi daha çox 

nəzərə çarpır. Bu iki sivilizasiyanı yaradan mühitlərin oxşarlığı da  

hər iki mifologiyanın oxşarlığında mühüm rol oynamışdır. Hər iki 

ölkə çay vadilərində yerləşirdi ki, bu da şübhəsiz, onların 

əhalisinin həyat tərzinə həlledici təsir göstərmişdir. Lakin Nil çayı 

ilə  Dəclə  və  Fərat çayları arasında fərq çoxdur. Nil Misiri iki 

hissəyə - düzənliyə və deltaya bölür. Fransız alimi More demişdir: 

«Təbiət Aralıq dənizi Misirini və Afrika Misirini belə yaratmışdır. 

Misirlilərin çox vaxt xüsusi vurğuladığı bu «iki torpaq» arasındakı 

fərq ölkənin mifoloji və bəşəri tarixinə əhəmiyyətli dərəcədə təsir 

göstərmək üçün kifayət qədər böyükdür». 

Qədim Misir yazısı e.ə. IV minilliyin sonunda meydana 

gəlmişdi. Bu yazı sisteminin ilkin nümunələri artıq Erkən səltənət 

dövründə  tətbiq olunurdu. İlk Misir yazı növü piktoqrafiya, yəni 

şəkli yazı adlandırılır.  Ən qədim Misir yazısı sadə naxış  və 

müxtəlif anlayışları bildirən  şəkillərdən ibarət olmuşdur.  Şəkli 

işarələr vasitəsilə ayrı-ayrı sözlərin, anlayış  və  məfhumların 

mənası verilirdi. Ay, günəş, ev, su və s. müvafiq oxşar şəkillərlə 

ifadə olunurdu. 

Misir təsərrüfatı genişləndikcə, dövlət idarə sistemi 

mürəkkəbləşdikcə yazı gündəlik həyatda tez-tez tətbiq olunmağa 

başladı. Bu, şəkli yazıların sadələşdirilməsinə  gətirib çıxartdı. 

İşarələr artıq əvvəlki mənası ilə yanaşı səs birləşmələrini, hecaları 

bildirməyə başladı. Məsələn, "ulduz" işarəsi oba kimi tələffüz 

olunurdu, o eyni zamanda heca kimi də işlədilirdi. Yaxud "kanal" 

işarəsi  mer kimi səslənirdi,  mer eyni zamanda hecanı bildirirdi. 

Heca bildirən işarələr vasitəsilə cümlələr tərtib olunurdu. Bunun 

---