Dərslik Azərbaycan Respublikasının Təhsil Nazirliyinin

______________Milli Kitabxana_____________ 

 49

Ehnatona qədər magiya və fetişizm daha geniş yayılmışdı. 

Misirlilər özləri üçün insana adi görünən anlayışlarla 

obrazları, hadisələri, obrazlar qrupunu, yaxud bir sıra hadisələri 

izah etməyə  cəhd edirdilər. Onlara görə  həmin hadisə, obraz və 

anlayışlar «allahlar dünyasına» mənsub idi. «Allahlar dünyası» 

ifadəsi mövcud olan kimi təsəvvür edilməsinə baxmayaraq 

bilavasitə insan əqli və hissi ilə əldə edilə bilməyən nə varsa, onu 

özünə daxil edir, «simvol» vasitəsilə ifadə edilirdi. «Simvol» 

insanın allahlar dünyasındakı  bəzi ünsürləri bəşəri kateqoriyalar, 

daha dəqiq desək, məntiq və hissi qavrayış kateqoriyaları ilə 

vermək cəhdidir. Doğrudur, elə  də olur ki, onların  əksəriyyətini 

təbiət qanunları ilə uyğunlaşdırmaq o qədər də zəruri olmur. Hələ 

e.ə. III minillikdə Misirin müdrik adamları bu barədə özlərinə 

həmin məsələni aydınlaşdıraraq qeyd edirdilər ki, simvolu onun 

əks etdirdiyi predmetin əsli kimi qəbul etmək olmaz. Bu mənada 

Misir simvolu ya predmet forması, ya hərəkət, ya da söz forması 

kimi qəbul edilə bilərdi. Həmin dövrdə  hər bir simvol mifoloji 

anlayış olmadığı halda, hər bir mifoloji anlayış allahlar dünyasının 

predmetinin simvolik inikası idi. Şübhəsiz, zəka simvolun 

həqiqiliyini yoxlamaq imkanına malik deyildi. Mifoloji anlayış 

yalnız o halda həqiqidir ki, o allahlar dünyasının hər hansı bir 

hadisəsini insana aydın ola bilən kateqoriyalarla ifadə edə bilirdi 

və insan tərəfindən etiqad kimi qəbul olunurdu. 

Misir mifologiyası bütün mifoloji anlayışların cəmidir. 

«Mif» ifadəsini Misir mifologiyasının müəyyən tərkib hissəsini 

göstərmək üçün istifadə etmək olar. «Misir dini» bu mənada 

qədim misirlilərin mifoloji anlayışlardan ümumi istifadəyə sakit 

razılıq verməsinin təzahürüdür. «Misir teologiyası» bu mənada 

Misir teoloqları tərəfindən mifologiyanın konstruktiv və şərhçilik 

aspektlərindən təfsiridir. 

Misir kahinləri öz təbliğatlarında miflərdən geniş  şəkildə 

istifadə edirdilər. Çoxlarına məlum olan miflər qədim dini 

himnlərdə  təkrar olunurdu. Amon-Ra allahların, insanların, 

heyvanların və bitkilərin yaradıcısı kimi tərənnüm edilirdi. Onun 

əbədi düşməni olan əjdaha-ilan üzərində  qələbəsi qeyd edilirdi. 

Həmin təbliğatda yaradıcı allah kimsəsizlərin və  əzabkeşlərin 

---