Dərslik Azərbaycan Respublikasının Təhsil Nazirliyinin

______________Milli Kitabxana_____________ 

 154

məbədi nəzdində (Kassi dövrü) xüsusi müalicəxana mövcud imiş. 

Hesabatlarda bir neçə qadın müğənninin müalicəsindən bəhs 

edilir. Onlar soyuqdəymə, öskürmə  və zökəm (qrip) xəstəliyinə 

tutulmuşdular. Burada deyilir: «E. bu xəstəliyə tutulub. K. və A.-

nın qızları salamatdırlar və canları  bərkdir.  Əgər mənim ağam 

yazsa, onlar gəlib məşqə davam edə bilərlər. O ki, qaldı M.-nın 

qızına, onun soyuqdəyməsi keçdi, əvvəl öskürürdüsə, indi 

öskürmür. İ.-in qızının ikitərəfli sətəlcəmi davam edir. Onun rəngi 

qaçıbdır... dərman verilir... . B.-nın qızının qabırğaaltı  sətəlcəmi 

davam edir və o, öskürür». Sonrakı hesabatdan məlum olur ki, E. 

sağalmış, lakin M.-nın qızının «axşamdan istiliyi qalxıb. Səhərə 

yaxın ona ağı içirtdim, lakin qızdırma keçmədi, ayaqları 

soyuqdur...» 

Müalicə qaydalarında (reseptlərində) bir çox bitki, mineral 

və başqa maddələrin adları çəkilir, lakin onların mənası açılmamış 

qalır. Qaydaların birində deyilir: «Anadişşa» bitkisi, tikanlı kol 

budaqları, «duaşbura» toxumu... ovulsun, onlara su ilə pivə 

qarışdırılsın, ağrıyan hissə bitki yağı ilə ovxalansın və pivə ilə 

qarışdırılmış bitki tozu qızdırma (istilik vermə) vasitəsi kimi onun 

üstünə sarınsın». 

Şumer  əfsanələrində ilahə Baba təbabətin hamisi kimi 

qələmə verilmişdir. O, «qarabaşların böyük şəfavericisi, insanların 

həyatını qoruyan» kimi təsvir olunmuşdur.  Şumerlərin 

təsəvvürünə görə, allahlar da insan kimi xəstəliyə tutula bilərdilər. 

Bununla  əlaqədar  şəfa ilahəsi təsəvvürü meydana gəlmişdi. Eyni 

zamanda xəstəliyi iblis əməli hesab edirdilər.  Ən qəddar iblis 

Uduq adlanırdı. Onların törətdiyi xəstəlik çətin müalicə olunurdu. 

Qədim şumerlərin aqronomik məlumatları bir sıra əsərlərdə 

öz  əksini tapmışdır.  Şumerlər «Əkinçi təqvimi» və «Bağçılıq 

kitabları»  əsərləri yaratmışlar. Burada əkin, suvarma və biçinin 

başlanması, taxılın döyülməsi vaxtı, bağ-bağçanın becərilmə 

üsulları, suvarma kanallarının təmiz saxlanması  və s. haqda 

məlumat verilirdi. Babil, Assur şəhərlərində  məşhur «asılı 

bağlar», heyvanxanalar yaradılmışdı. Burada qəribə, qeyri-adi 

(ekzotik) bitkilər və heyvanlar saxlanılırdı. İkiçayarasında heyvan, 

bitki və mineralların təsnifi siyahısı tərtib olunmuşdu. 

---