Dərslik Azərbaycan Respublikasının Təhsil Nazirliyinin

______________Milli Kitabxana_____________ 

 303

Qədim Hindistanda mədəniyyətin müxtəlif sahələri inkişaf 

tapmışdı. Ədəbiyyat, incəsənət, xüsusilə memarlıq, təbiət elmləri, 

fəlsəfə sahəsində müəyyən nailiyyətlər  əldə edilmişdi. Burada 

müxtəlif dini ehkamlar və  təsəvvürlər mövcud idi. Erkən dövrdə 

dini əsatirlər meydana gəlmişdi. 

Lap qədim dövrlərdə hind əhalisi arasında günəşə, aya, 

çaylara, bitkilərə inam və sitayiş mövcud idi. Hələ hind-İran 

birliyi dövründə hindlilərin iranlılar ilə oxşar dini anlayışı vardı. 

Oda, suya, əcdadlara, eyni adlı ilahi qüvvələrə inam həm hind, 

həm də irandilli etnik birləşmələr üçün səciyyəvi idi. Hindlilərin 

erkən dini təsəvvürləri Riqvedada əks olunmuşdur. Riqvedaya 

görə  qədim hind panteonun başında  İndra dururdu. O, baş allah 

olmaqla ildırım saçan və fateh hesab edilirdi. 

Əfsanəyə görə ilk əvvəldən yer üzündə asura adlanan 

vücudlar, iblislər yaşayırmış. Hind əsatirlərində asura şər 

qüvvələri təmsil edirdi. İrandilli  ənənədə isə onun müqabili olan 

ahura xeyirxah allahı təcəssüm edirdi. İran div ehkamının əksinə 

olaraq hindlərdəki div xeyirxah əməllərin sahibi idi. Vritra adlı 

iblis (asura) şər qüvvələrin başçısı kimi təsvir olunmuşdur. Aditi 

xeyir və şər qüvvələri təmsil edirdi. Vritranın silahdaşları Danava 

adlanırdı. Aditilər Danava ilə mübarizə aparırlarmış, lakin həmişə 

məğlubiyyətə  uğrayırmışlar. Belə halda Aditilər  İndranı başçı 

seçirlər. İndra göyün və yerin oğlu kimi qələmə verilmişdir. Guya 

o, anasının böyründən "doğulmuşdu". Anadan olandan sonra İndra 

bir müddət gizli yaşamış, sonra soma içkisini dadmış, nəticədə 

bədheybət bir nəhəng görkəminə düşmüşdü. Bundan vahiməyə 

gələn qoşa göy və yer əks tərəflərə ayrılmış, arada yaranmış fəza 

İndranın məskəni olmuşdu. İndra allahların başçısı kimi Vritra ilə 

döyüşə girir. İndra iblisi öldürür. Kosmik sular və ilahi analar 

guya Vritranın qarnından azadlığa çıxırlar. Hamilə sular günəşi 

dünyaya gətirilər. Sonra Sat, yəni varlıq aləmi yaradılır. Bura 

allahların və insanların məskəninə çevrilir. Asat, yəni qeyri-varlıq 

Satdan təcrid edilir. Asat yerin dərinliyini, o dünyanı təmsil edirdi. 

Kosmik sular göydə yerləşdirilir ki, oradan yerə vaxtaşırı rütubət 

göndərsinlər. Varuna qanunlara nəzarət edirdi. İndra dünyanı bu 

cür yaratdıqdan sonra rəqsə başlayır. Eyni zamanda, erkən dini 

---