Dərslik Bakı Dövlət Universitetinin və digər ali məktəblərin müəllim və

“Arranşah” 
adlandırdığı II 
Ləşkəri 
Bİ2:ans, erməni və gürcü - 
xristian blokunun hücumlarını uğurla dəf etmiş, 1046 - 1047-ci illərdə 
səlcuqlann paytaxt şəhərimiz Gəncəyə hücumunun qarşısını almışdı. Mənbələrə 
görə o, hakimiyyətinin sonlannda Azərbaycanın şimal torpaqlanm tam şəkildə 
nəzarəti altında saxlaya bilməmiş və nəticədə dövlətimiz xeyli zəifləmişdi. Bu 
zaman Şəddadilər təkcə Arran və Sünikə nəzarət edə bilirdilər. I Fəzlin digər 
oğlu 
Əbüləsvar Şavurun 
dövründə (1049/1050 - 1067) 
Azərbaycan dövləti 
əvvəlki qüdrətini bərpa etmişdi. Şavur 1022-ci ildən 
Dəbildə 
müstəqil idarə 
etdiyindən onun Azərbaycan taxtına çıxması ilə 1049-cu ildən sonra Dəbil 
əmirliyi də bir mərkəzdən - Gəncədən idarə olunmağa başladı. Şavur 
Şirvanşahlan özündən asılı vəziyyətə salmış. Bizansa qarşı savaşlarda 
69 

---

uğur qazanmışdı. Səlcuqların bölgədə böyük güc sahibinə çevrilməsini nəzərə 
alan Şavur Sultan Toğrulun vassalı olmağa razılıq versə də, Sultan Alp Arslanın 
müttəfiqi olmuşdur. 
28 il Dvində 
(Dəbil), 
18 il Gəncədə, üst - üstə 
46 
il 
hakimiyyət sürmüş 
Şavur 1067-ci ildə vəfat etmiş və Gəncə Cümə məscidində 
dəfn olunmuşdu. Şavurun 
II Fəzl 
adı ilə taxta çıxan oğlu (1067 - 1073) 
Səlcuqlarla müttəfiqlik münasibətlərinə böyük önəm verirdi. Bunun nəticəsidir 
ki. Sultan Alp Arslan 
Tiflisin idarəsini 
də onun ixtiyarına buraxmışdı. 1075-ci 
ildə Səlcuq orduları Arrana hücum edəndə, Şəddadi Fəzl onlarla savaşa girmiş, 
məhz buna görə də Əmir Savtəkin Azərbaycanda Şəddadilərin hakimiyyətinə 
son qoymuşdu. Ancaq Səlcuqlar Şəddadilərin Anidəki hökmranlıqlarına mane 
olmadılar. 
Sultan Alp Arslan hələ 1065-ci ildə 
Ani şəhərini 
Bizansdan alıb 
Əbüləsvar Şavura vermiş, o da oğlu Mənüçöhrü Aniyə hakim təyin etmişdi. Bu 
tarixdən başlayaraq Şəddadilərin Anidəki hökmranlığı 130 il davam etmişdi. 
Ancaq bundan sonra bu müsəlman türk şəhəri gürcülərin əlinə keçmişdi. 
Şəddadilərin