Dərslik I hiSSƏ Azərbaycan Respublikası Təhsil
Yüklə 26,66 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 10.5. Helmintozlara qarşı genetik davamlılıq və həssaslıq
- İnsan və heyvanların əsa s helm irozları və on ların törədiciləri Helmintozlar
- Trematodozlar
- Strongiloidozlar
|
347 vaxtında müalicə edilmiş fassiolyozlu qaram alın 3 ay müddətində hər başının diri çəkisinin müalicə olunm ayanlara nisbətən ən azı 5-8, 8 kq art dığı müəyyən edilmişdir. Planlı surətdə apanlan müalicə və profilaktika təd birləri nəticəsində son 10-15 ildə qan-parazitar xəstəliklərinin, xüsusən pıroplazmidozun və teyleriozun yerli və cins qaram al arasında yayılmasının qarşısı alınmışdır. Heyvanlar arasında yayılmış xəstəlikləri ləğv etmək üçün planlı surətdə mübarizə tədbirləri aparılmalıdır. Planın tərtibi zamanı xəstə liklərin xüsusiyyətləri, törədicilərin bioloji inkişafı, yayılması və yoluxma yolları nəzərə alınmalıdır. M al-qaranın yoluxmadan qorunması, xəstəliyə tutulan heyvanlarm müalicəsi mübarizə işlərinin əsasını təşkil etməlidir. Bu tədbirlərin səmərəli təşkili üçün yoluxma diaqnostiki müayinələrlə vaxtında müəyyənləşdirilməli, hər bir təsərrüfatın hansı xəstəliklərə görə qeyri-sağlam olmasını göstərən epizootoloji xəritə tərtib edilməli, aparılacaq bütün müalicə-profilaktika tədbirləri vaxtında hazırlanmalı, dərmanlar, peyvənd və diaqnostika vəsaitləri əldə edilməlidir. Azərbaycanda geniş yayılmış və qorxulu xəstəlik kimi helmintozlardan fassiolyoza, moniezioza, diktiokaul- yoza, mədə-bağırsaq nematodozlarına, askaridozlara, tenidiozlara, ibti dailərin törətdikləri xəstəliklərdən teylerioza, anaplazmoza, piroplazmoza, fransielloza, babezioza, ixtiofıtirioza, araxnoentomozlardan gənələrə, qotur- luğa, dəri mozalanına qarşı hər ıl epizootik plan hazırlanmalıdır. Dıkrosel- yoz, protostrongilidozlar, payetinoz, sinqamoz, metastronqilyoz və s. geniş yayılmış xəstəliklərin profilaktikası da planlı aparılmalıdır. Parazitizmin bioloji və genetik aspektləri şərh edilərkən A.Q. Məmmədov və b. tərəfindən hazırlanan «Baytarlıq parazitiologiyası» məlumat kitabına (1986) istinad olunmuşdur.
Heyvanlarda, insanda və bitkilərdə parazitlik edən qurdlar helmint, on ların törətdikləri xəstəliklər isə helmintoz adlanır. Parazit qurdlar və onların törətdikləri xəstəlikləri helmintologiya elmi öyrənir. Bu elmin tədqiqat ob yekti yastı, yumru, tikanbaşlı və b. qurdlardır. Helmintologiya helmıntlərin anatomik-morfoloji quruluşunu, bioloji və genetik xüsusiyyətlərini, onların heyvanlar aləmində sistematik yerini və yaşadıqları mühitlə qarşılıqlı əla qələrini öyrənir. Qeyd etdiyimiz kimi, helmintlər müxtəlif xəstəliklər törədir. Bu cəhətdən helmintologiya helmintozlara qarşı müxtəlif mübarizə və pro filaktiki tədbirləri də işləyib hazırlayır. H azırda helmintologiya əsas dörd istiqamətdə inkişaf etdirilir: ümumi helmintologiya, tibbi helmintologiya, baytarlıq təbabəti helmintologiyası və aqronom ik helmintologiya. İnsan və heyvanlarda təsadüf edilən helmintlər iki qrupa ayrılır: 1) biohelmintlər; 2) geohelmintlər. Biohelmintlərin inkişafı aralıq sahibin iştirakı ilə gedir. Biohelmintlərə bütün trematodlar, sestodlar və bəzi nem atodlar aiddir. Geohelmintlərin inkişafı aralıq sahibsiz gedir. Geohelmintlərə insan askaridini. uşaq bizquy- 348
ruğunu. tükbaş qurdu, onikibarmaq bağırsağın əyribaş qurdunu və s. misal göstərmək olar. Geohelmintlər əsas sahibdə cinsiyyət yetişkənliyinə çatdıq dan sonra yumurta qoyur. Y um urtalar kalla xarici mühitə düşür, xarici mü hit şəraitindən (temperatur, işıq rütubət və s.) asılı olaraq müəyyən müddətdən sonra invazion hala keçir və insan və heyvanları yoluxdurur. Müxtəlif helmintozların törədiciləri insana və heyvana əsasən iki yolla: ağız və dəri (peroral və perkutan) vasitəsilə keçir Sorucular sinfindən olan pişik sorucusu, ağciyər sorucusu, lentşəkilli qurdlar sinfindən olan donuz və öküz soliteri, enli lent qurdu, alveokokk, exinokokk, kiçik lent qurdu, habelə nematodlar sinfinə daxil olan insan askaridi, uşaq bizquyruğu və s. peroral helmintozlar hesab edilir. İkinci qrup helmintozlar isə sudan, torpaqdan, bitkilərdən və müxtəlif keçirici həşərat vasitəsilə yoluxur və
adlanır. Bu zaman müxtəlif helmintlərin sürfələri aktiv surətdə dəriyə daxil olur. Perkutan helmintlərə şistosomozlar, bilqarsioz, ankilosto- moz,
strongiloidoz, filyarioz və s.
aiddir. Helmintologiyada helmintoantroponoz və helmintozoonoz-terminhnni bir-birindən ayırd etmək lazımdır.
- helmintozlann törədiciləri təbiətdə öz inkişafım insansız başa vura bilmir. Buna misal olaraq şistosomozu, teniozları, heminolepidozu, onxoserkozu, vuxereriozu, trixosefaliozu, ankilostomiozu, stronkiloidozu və b. göstərmək olar. İnsanda və heyvanlarda parazitlik edə bilən və inkişafında insanın olması hökmən vacib olmayan parazit qurdlar epidemioloji zəncirdə zoonozlar adlanır. O nlara yapon şistosomozu, opistorxoz, paraqonimoz, fassiolyoz, alveokokkoz, exinokokkoz, difillobotrioz, drakunkulyoz, trixinelyoz göstərmək olar. Hazırda insan və heyvan populyasiyasmda 31 növ hclmintoz çox yayılmışdır
X ə stəliy in törəd iciləri Ş isto s o m o z la r O p is to rx o z F a ss io ly o z M e ta q o n im o z P a ra q o n im o z
S c h isto so m a m a n s o n i, Sch. h a e m o to b iu m , Sch. J a p o n ic u n ı O p isto rc h is felineus F assio la h e p a tic a , E. g igantic M e ta g o n im u s y o k o g a v a i P a ra g o n im u s v c slcrm an i il . Sestodozlar: T e n ia rin x o z T e r io z E x in o k o k k o z G im n o le p id o z D ifillo b o trio z Ш . Nematodozlar: T a e n ia rh y n c h u s s a g in a tu s T a e n ia so liu m E ch in o co c c u s g ra n u lo s u s. H y m e n o le p is n a n a D ip h illo b o th riu m latu m . V u x ererio z V u ch ereria b a n c ro fti 349
B ru k io z B ru g ia m a la y i L o a — loa L o a o z G n c h o c e rc a v o lv u lu s O n x o s e rk o z M a n s o n e lla o z z a rd ı M a n s o n e llo z D ip e th a lo n e m a p e rs ta n s D ip e ta lo n e m a to z D ra c u n c u lu s m ed in en sis D r a k u n k u lo z G n a x h o s to m a sp m ig eru m Q n a to s to m o z A n k y lo s to m a d u o d e n a le , A n k ilo s to m id o z N e c a to r a m e ric a n u s T r ix o s tro n k ilid o z A scaris lu m b ric o id e s . A s k a rid o z T o c s o c a ra canis, T . m u stax A n iz a k in o z T ric b o c e p h a lu s tric h ic e ru s T rix o s e fa ly o z A n g io stro n g y lo s c o n to n e n u s A n k io s tro n k ilid o z S tro n g y lo id e s stereo ralis S tr o n k ilo id o z E n te ro b iu s v en n icu laris E n te ro b io z T ric b in e lla sp iralis Yuxarıdakı cədvəldə adları çəkilən parazit qurdların törətdikləri xəstə liklərin bəziləri tropik və subtropik qurşaqlarda (şistosomozlar, opistorxoz, vuxererioz, brukioz, onxoserkoz, loaoz, mansonellyoz, dipetalonematoz, qnatostomoz, angıostroııgilidoz), digərləri isə tropik və subtropik zonalarla yanaşı, başqa iqlim zonalarında da yayılmışlar. Tropik və subtropik 'zonalarda təsadüf edilən helmintozlar həm maddi və həm də ictimai itkiyə səbəb olur. Ümumi hesablamalara görə. Yer kürəsində 450 mln. Ankilosto- midozla, 240 mln. filariozla, 200 mln. insanın şistosomozla yoluxması qeydə alınmışdır. Askaridoz isə insanda, heyvan və quşlarda ən çox təsadüf edilən xəstəlikdir. H ər bir parazit qurd lokalizasiyasına görə spesifik xarakterli olur. Parazit qurdlar bağırsaq sistemində, venalarda, limfa damarlarında, qaraciyərdə, öd kisəsində, mədəaltı vəzidə, dərialtı toxumada, exinkokokkun sürfəsi isə müxtəlif orqanların toxumalarında (ən çox isə ağciyər və qaraciyərdə) parazitlik edir. Parazit qurdlar fərdi inkişaf zamanı miqrasiya etdiklərindən, əksər orqan və toxum alarda parazitlik etmək imkanına malik olur. Məsələn, cinsiyyət yetişkənliyino çatmış trixinella bağırsaqda, sürfələri isə eninə zolaqlı əzələlərdə olur. Askarid və onikibarmaq bağırsağın əyribaş qurdu öz miqrasiyası zamanı mürəkkəb yol keçərək çinsiyyət yetişkənliyinə çatır. Helmintlər parazitlik etdiyi sahib orqanizmdə müxtəlif xəstəliklər, o cümlədən allergiya reaksiyaları törədir, onların metabolizminin son məhsul ları təsirindən yaranan intoksikasiya, orqan və toxumaların mexaniki zədə- lənməsinə və s. səbəb olur. Hclmintozların təsir səviyyəsi əsasən üç mər hələdə
və
xroniki halda olur. Müxtəlif helmintozlann kəskin mərhələsi parazitin sürfəsinin qan-dam ar sistemində miqrasiya ilə əlaqədar olaraq baş vermiş allergiya xarakterli əlamətlərdə özunu göstərir. Helmintin orqanizmdə lent mərhələsində xəstəliyin üzə çıxması parazitin cinsiyyət yetkinliyinə çatmaması ilə izah edilir. Xroniki mərhələ isə parazitin bütün inkişaf mərhələlərinin sahibdə getməsi ilə əlaqədardır.
- xarakterik xüsusiyyətləri aşağı dakılardır: 1-yastı qurdlar tipinə daxıl olan nümayəndələr ikitərəfli (bi- 350
laterial) simmetriyaya malik olub, ilk dəfə m ə h z bu qrup heyvanlarda mey dana gəlmişdir; 2-yastı qurdlar üç rüşeym təbəqəsinə malikdir. Bu təbəqələr ontogenez zamanı formalaşır. Ektodermadan bədən örtüyü, endodermadan bağırsaq sistemi, aralarında isə mezoderma qatı yerləşmiş olur; 3-bədən bel- qarın istiqamətində basıq olub, yarpaq şəklində (sorucularda), bəzilərində isə lent (sestodlarda) şəklindədir; 4-yastı qurdların ən mühüm xüsusiy yətlərindən biri, bir neçə qatdan ibarət, dairəvi və uzununa istiqamətdə yerləşmiş dəri-əzələ kisəsinə malik olmasıdır. Bu əzələ sistemi epiteli altında bədəni kisə şəklində əhatə etdiyindən
adlanır. Dəri-əzələ kisəsi elementlərinin yığılıb-açılması sayəsində qurdabənzər hərəkət təmin olunur; 5-yastı qurdlarda bədən boşluğu yoxdur. Daxili orqanlar mezoder- mal mənşəyə malik birləşdirici toxuma və ya parenximlə əhatə olduqla rından buna
da deyilir. Parenxim dayaq, ehtiyat maddələrin saxlanılmasında və metabolizmdə rol oynayır; 6-həzm borusu primitiv quruluşlu, ektoderma mənşəli ön bağırsaqdan və ya udlaqdan, endoderma mənşəli orta bağırsaqdan ibarət olub, kor çıxıntı ilə qurtarır. Bəzi parazit formalarda (sestodlarda) həzm sisteminin tamamilə reduksiya etməsi ilə əlaqədar olaraq qidalanma endoosmotik yolla gedir; 7-sinir sis temi cüt beyin düyünündən və ondan çıxan sinir sütunundan ibarətdir. Sinir sütunları dairəvi çıxıntı ilə bir-birilə birləşir; 8-tənəffüs və qan-damar sistemi yoxdur; 9-iIk dəfə olaraq protoncfridial tipli xüsusi ifrazat sistemi əmələ gəlmişdir. Bu ifrazat sistemi şaxələnmiş kanalcıqlardan ibarət olub, parenxi- maya açılan dəstəşəkillı kirpiklərə malik xüsusi ulduz formalı hüceyrələrlə q u r t a r ı r . B u h ü c e y r ə l ə r d ə toplanmış ifrazat məhsulları nazik borularla ifra z a t q o v u ğ u n a g ə t i r i l i r və buradan xüsusi dəliklə xaric edilir. Yastı qurdların ■
c i n s i y y ə t sistemi əsasən hermafroditdir, bir qayda olaraq, mürəkkəb a x a r l ı sistem f o r m a l a ş ı r ki, bu sistem vasitəsilə cinsiyyət məhsullarının çıxa r ı l m a s ı və daxili mayalanma üçün imkan yaranır; 10-əksər formalar mürək kəb inkişafa malik olub, nəsil növbələşməsinə (cinsiyyətli və qcyri-cinsiyyətli nəsil) və sahib dəyişməyə (əsas və aralıq sahib) malikdir. Yastı qurdlar tipi 7300-ə qədər növü əhatə edir və 5 sinfə böiünür: Kirpikli qurdlar - Turbellarıa; Sorucular və ya trem atodlar - Trematoda; Monogeneylər Monogenoidea: Lentşəkilli qurdlar - Cestoidea Sestodkimilər - Cestodaria; Yastı qurdların birinci sinfi (kirpikli qurdlar) müstəsna olmaqla bütün nümayəndələri parazitdir. Helmintozlar barəsindəki məlumatlar D.V.IIacı- yev və b.-nm «Parazitizmin bioloji əsaslan» (1989) adlı dərs vəsaitinə istinadən hazırlanmışdır. Helmintozlar - parazit qurdlar tərəfindən törədilən və olduqca geniş ya yılan xəstəliklərdir. Südçülük komplekslərindəki inəklərin 22%-i fassiolyoz- la, 15%-i - paramfistomidlərlə, 39%-i isə - strongilyozla yoluxmuş olur (l.Jarikov, 1981). Parazitar xəstəliklərə qarşı yaranan qeyri-spesifik, humo- 351
ral və hüceyrə faktorlarının rolu bakterial və virus infeksiyalannda olduğu kimidir. Cinsdaxili və cinslərarası davamlılıq və həssaslıq, bir qayda olaraq genetik nəzarətdə saxlanılır. Bu zaman dəyişkənliyin kəmiyyət və keyfiyyət göstəriciləri xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Fassiolyoz - insan və heyvanların qaraciyərində parazitlik edən trematodlar növünə aid olan Fassiola hepatika tərəfindən törədilir. Xəstəliyi Fassiolide fəsiləsinə mənsub olan Fassiola hepatica və Fassiola gigantica sorucu qurdlan törədirlər. Bunlardan birincisinə adi, ikincisinə isə nəhəng fassiola deyilir (şəki! 54). Hər iki а т й qaramal, camış, zebu, qoyun, keçi, at və donuzlar arasında yayılmşışdır. İnsanlar da fassiolylzlla yoluxurlar. Fassiolalar qaraciyərdə və öd yollarında parazitlik edirlər. Lakin şiddətli yoluxma zamanı onlara ağciyər, dalaq, limfa vəziləri və başqa üzvlərdə də təsadüf edilir. Adi fassiola kiçik yarpaq formasında, enli və qısa olur. Onun uzunluğu 20-30 mm-ə, eni isə 8-12 mm-ə çatır. Bədənin üzərində ağız və qarm sormacı vardır. Birincinin diametri 1 mm, ikincinin diametri isə 1,5- 1.6 mm olur. Bədənin ön hissəsində yumurtalıq, ondan arxada isə yumurta vəzi yerləşir. Fassiolanm açıq-san rəngli yum urtalarının uzunluğu 0,11-0,15 mm, eni isə 0,07-0,08 mm olur. M ikroskop altında yumurtanın bir qütbündə qapaqcıq, içərisində isə külli m iqdarda sarılıq hüceyrələri görünür. Nəhəng fassola adi fassioladan böyükdür. Onun bədəninin uzunluğu 33-76 mm, eni isə 5-12 mm-dir. Ağız sormacınm diametri 1 mm, qarm sormacımnkı isə 1,5- 1.6 mm-dir, yumurtasının uzunluğu 0,15-0,19 mm. eni 0,06-0,07 mm-ə qədər olur. Fassiolanm yumurtası heyvanın kalı ilə xaricə düşür. Suya, bataqlıq və sucaq sahələrə düşmüş yum urtada münasib hərarət olduqda 12-16 günə mirasidi adlanan sürfə əmələ gəlir. Azərbaycanın təbii otlaq şəraitində yumurtada
əmələ gəlməsi və onu tərk etməsi iyulda 23-25, avqust-sentyabrda isə 33-34 günə başa çatır. Yumurtadan çıxmış mirasidilər parazitin aralıq sahibi olan şirin su ilbizlərinin bədəninə soxulur və orada, əsasən, 33-51 gün inkişaf edib
adlanan sürfələrə çevrilir. Serkarilər ilbizin bədənini tərk edib suya düşür və üzərək ota, daşa, ilbizin çanağına yapışır, yaxud suyun üzərində qalırlar. Sonra serkari quyruğunu itirir, öz bədənindən buraxdığı maye ilə üzərini qişa ilə örtür. Fassiola sürfəsinin bu mərhələsi
adlanır (şəkil 55). Heyvanlar adoles- karilori ot və su ilə udduqda yoluxurlar. Bağırsaqda şirənin təsirindən adoleskarinin qişası əriyir. Qişadan azad olunmuş sürfə bağırsaq divarım deşərək qarm boşluğuna, oradan da öz fəal hərəkəti ilə qaraciyərin səthinə daraşır, onun parenximasına keçib, nəhayət daimi parazitlik etmək üçün öd yollarına çatırlar. Bəzən fassiola sürfələri bağırsaq divarının qan damar larına keçərək, qan vasitəsilə qaraciyərə düşürlər. Qaraciyərdə fassiola sürfəsi 2,4-4 ay müddətində inkişaf edib cinsiyyotcə tam yetişir. Yetkin fassiolalar qaraciyərdə 4-5 il, bəzən daha çox yaşayırlar. Respublikanın bütün təbii-iqtisadi zonalarında heyvanların adi və nəhəng fassiola növü ilə yoluxması qeyd olunur. Fassiolyozun yayılması üçün əsas mənbələr şirin sulu durğun göllər, axmazlar, sucaqlar, qaynamalar, suvarılan torpaqlar və su çıxarılan otlaqlarda isə su arxları, xırda və orta həcmli suvarma kanalları, 352
artezian quyularından ayrılan axarlardır. Azərbaycanda heyvanların fassiolyozla yoluxması, əsasən, yayın sonu və payızın əvvəlində baş verir. Lakin adoleskarilərin otlaq şəraitində uzun müddət dırı qalması fassiolyozla bütün il boyu yoluxmaya im kan yaradır. Camışlar bataqlıq və sulu sahələrdə otlaqlara çoxlu fassiola yum urtaları yayırlar. Belə otlaqlarda qoyunlar daha çox yoluxurlar (A.Q.M əmmədov və b., 1986). Şakil 54. Qaraciyər sorucusu-Fasciola hepatica (D.V.hacıyev və b., 1989). A- cinsiyyət sisteminin quruluşu: В-Həzm sistemi; 1-ağız sormacı; 2-qarın sormacı; 3-şaxələnmiş bağırsaq; 4-cütləşmə orqanı; 5-yumurtalıq; 6-sarılıq; 7-sarılıq axarı; 8-toxumluqlar; 9-toxumçıxarıcı kanal; 10-balalıq 353 IV P-* "У \ > *7 S ГА
J *—■ r A 3 /
w i * f * \ * m
, \ ' t ı > ' ^ v „ v < \ : > /-■ '. '* ’
* ’ ^ 4 \ V ) I ' W ^ й г / Г Şək/7 55. Qaraciyər sorucusunun həyat dövriyyəsi (D.V.Hacıyev və b., 1989): 1-yumurta; 2-mirasidi; 3-sporosista; 4-redi; 5-serkari; 6-adoleskari; 7-yetkin forma Fassiola hepatika-ya qarşı immun davamlılıq timusdan a s ı l ı x a r a k t e r daşımaqla antiparazitar antitellərin miqdarından çox asılıdır. Hüceyrə immuniteti zəif və d e f i s i t olan bütün i r i
buynuzlu heyvan cinslərində fassiolyoza qarşı olduqca yüksək həssaslıq müşahidə olunur. Bu prosesdə hemoqlobinin tiplərinin müstəsna rolu vardır. Belə ki. AA hemoqlobin tipinə malik olan buzovların 80%-ində Sö fassiola tapıldığı halda, B B v ə A B hemoqlobin tipi olanların 44-50%-ində həmin sayda fassiola tapılmışdır. Fassiolyoz zamanı qanda natrium un miqdarı ilə fassiolalar arasında əks korrelyasiya mövcuddur (r=-0,37). Strongiloidozlar - i n s a n v ə h e y v a n l a r ı n h e l m i n t o z x ə s t ə l i y i o l u b , ə s a s ə n n a z i k v ə y o ğ u n b a ğ ı r s a q l a r ı n s e l i k l i q i ş a s ı n d a p a r a z i t l i k e d ə n s t r o n q y l o i d e a i l ə s i n ə m ə n s u b n e m o t o d l a r t ə r ə f i n d ə n t ö r ə d i l i r . B u x ə s t ə l i y ə q a r ş ı d a v a m l ı 354
o l a n buğaların törəmələrinin lq fekalisində olan y u m u r t a l a r ı n s a y ı 1 4 7
o l d u ğ u h a l d a , həssas buğaların törəmələrində h ə m i n g ö s t ə r i c i - 3 0 0 ol
m u ş d u r . S e y f e r t ə görə
( 1 9 7 7 ) britaniya qaram allarının h e r e f o r d X şorthornı h i b r i d l ə r i n i n lq fekalisində 4 1 0 helmint yumurtası o l d u ğ u h a l d a , britaniya- afrikander hibridlərində 1 8 0
yum urta aşkar edilmişdir. Ş o t l a n d i y a q a r a b a ş l ı qoyun cinsi fin dorset cinsinə nisbətən hemenxoza q a r ş ı ç o x d a v a m l ı o l u r . Şotlandiya qoyunlarında təkrar yoluxmadan sonra orqanizmin helmintlər- dən öz-özünə tamayıilə azad olması 7 5 % , fin dorsetində isə 1 2 % təşkil
etmişdir. Hemoqlobinin A tipi olan qoyunların hamısında orqanizmin hemonxozun törədicisindən (H .kontortus) azad olması çox intensiv v ə səmərəli olur. Qoyun və qaram al cinslərinin H. contortus helmintinə davam- lılağına nəzarət edən allellər dominantdır. Amerikanın targi, panama qoyun cinsləri Suffolk, hempsir və rambulye qoyunlarına nisbətən Ostertagia cir- cumcincta nem atodlarına qarşı daha çox davamlı olur. Şotlandiya qarabaşlı qoyun cinsində O. circumcincta nem atodu ilə yoluxmaya davamlılıqla hemoqlobinin tipi arasında müəyyən asılılıq vardır. Belə ki, 6-7 aylıq qoyun ları həmin nem atodun 100 min yumurtası ilə süni yoluxdurduqda yoluxma dan 16 gün sonra (3-cü mərhələdə) AA hemoqlobin tipi olan qoyunlarda BB - tıpı olanlara nisbətən daha çox davamlılıq aşkar edilmişdir. HbAA hemoqlobin tipi olan qoyunlarda yaşlı parazitlərin sayı 11 min. HbBB tip olanlarda isə - 1 9 , 5 min olmuşdur. Göründüyü kimi, A hemoqlobin tipmə malik olan q o y u n cinslərinin hamısı nematodlara qarşı yüksək davamlılıq göstərir. Yüklə 26,66 Mb. Dostları ilə paylaş:
|