Dərslik kimi tövsiyyə edilir. B a k I 1 6

LAYİHƏNİN İDARƏ EDİLMƏSİNİN ÖMÜR TSİKLİ 
Layihə özünün inkişafında müəyyən mərhələlər 
ardıcıllığından keçir ki, buna da 
layihənin ömür tsikli deyilir. 
Ömür tsiklinin müxtəlif mərhələlərində xarici mühit müxtəlif 
cür rol oynayır.
Layihənin başlanğıc mərhələsi - layihənin məqsədinin 
müəyyən edilməsi mərhələsidir. İdeya ya qəbul edilir, ya da 
imtina edilir. Başlanğıc mərhələnin son nəticəsi: layihənin ilkin 
iqtisadi əsaslandırılmasından, ilkin planı və ilkin büdcəsinin 
hazırlanmasından ibarətdir.

---

MÜASİR İNFORMASİYA SİSTEMLƏRİNİN İDARƏ OLUNMASI 
___________________________ 203 ____________________________ 
Dəqiqləşdirmə mərhələsi – yaradılan xidmətlərin, o 
cümlədən, informasiya texnologiyalari servislərinin dəqiq təyin 
edilməsi mərhələsidir. Aşkar edilən xırdalıqlar nəzərə 
alınmaqla layihənin planı və büdcəsi dəqiqləşdirilir. 
Xidmətlərin dəqiq təyin edilməsi - konseptual layihənin 
hazırlanması demək olub, yekun plan və büdcə ilə birlikdə bu 
mərhələnin son məhsuludur. 
Quraşdırma (yaratma) mərhələsi – informasiya 
sistemlərində 
informasiya texnologiyalari 
servislərinin 
reallaşdırılması mərhələsidir. Bu mərhələdə normativ-sorğu 
informasiyası hazırlanıb başa çatdırılır, yeni yaradılan 
informasiya texnologiyalari servislərinin inteqrasiya edilmiş 
testi (yoxlanması) həyata keçirilir. Bu mərhələnin son nəticəsi 
- informasiya texnologiyalari servislərinin funksionallığının 
reallaşdırılmasından ibarətdir. 
Genişləndirmə mərhələsi – sistemin bir-neçə əsas 
prosedurdan ibarət olan sənaye istismarı mərhələsidir. 
Avadanlığın və proqram təminatının istismara hazırlanması 
üçün lazımi sənədlərin işlənib hazırlanması və tirajlaşdırılması, 
istifadəçilərin və müçayiətedici əməkdaşların öyrədilməsi 
həyata keçirilir. Bu mərhələnin son nəticəsi – informasiya 
sistemlərinin istismara hazır olmasıdır. 
İstismar mərhələsi – yaradılmış servislərin təşkilatın 
biznes-prosesləri çərçivəsində istismarı mərhələsidir. Bu 
mərhələ informasiya sistemlərinin istismardan çıxarılması ilə 
başa çatır. 
Qeyd etmək lazımdır ki, 
əvvəla, layihələrin heç də hamısı 
bu mərhələlərin hamısından keçmir. Bu mərhələlərin hər hansı 
birində aşkara çıxan səhv layihənin sonrakı mərhələyə 
keçməsini qeyri-mümkün edə bilər. 
İkincisi, layihələşdirmənin 
quraşdırma və genişləndirmə mərhələləri xeyli baha 

---