Dərslik kimi tövsiyyə edilir. B a k I 1 6

MÜASİR İNFORMASİYA SİSTEMLƏRİNİN İDARƏ OLUNMASI 
___________________________ 39 ____________________________ 
edən sistemlər informasiya sistemlərinin bütün digər tipləri 
üçün əsas informasiya göndərən sistemlərdir.
Transaksiya emal edən sistemlər biznesin həyata 
keçirilməsi üçün lazım olan gündəlik bezdirici işləri (Müxtəlif 
hesablardan çıxarışların verilməsi, bankdakı hesabın vəziyyəti 
barədə arayış verilməsi və s.) yerinə-yetirən kompüter 
sistemləridir. Transaksiya emal edən sistemlərin bir növü 
online -TES-ləridir (OLTP- Online Transaction Processing). 
Bunlar transaksiyaları real vaxtda – sorğular daxil olduqca icra 
edir. 
Online -Transaksiya emal edən sistemlərinə: qatarlara, 
təyyarələrə bilet satan sistemləri, plastik kart üzrə ödəmə 
sistemləri və s. misal göstərilə bilər. Bu tip sistemlər məhsul 
istehsalına sifarişlərin emalı, materialların hərəkətinə 
nəzarətin həyata keçirilməsi, bölmələrin təqvim planlarının 
işlənib hazırlanması, ödəmə vedomostlarının tərtibi, hesablarla 
işləmək, əməkdaşlar barədə verilənlərin emalı və s. kimi 
transaksiyaların 
icrasını 
və 
rəsmiləşdirilməsini 
avtomatlaşdırmağa imkan verir. Şirkətlərin çoxunda istifadə 
edilən 
idarəedici 
sistemlərin 
əksəriyyəti 
transaksiya 
sistemləridir. Bu, ona görə belədir ki, transaksiyaların və 
onlara aid sənədlərin emalı hər bir müəssisədə həqiqətən 
kütləvi xarakterli işdir və bu işin avtomatlaşdırılmasının 
məhsuldarlığı və səmərəliliyi nəzərəçarpacaq dərəcədə artırır. 
Bu məsələləri həll edən informasiya sistemləri aşağı sinif 
sistemləri hesab edilir. Məsələn, 
1C-Предприятие belə sistem 
sayılır. Lakin unutmaq olmaz ki, ən iri 
ERP-sistemlərindən olan 
SAP R/3 də transaksiya sistemidir. Çünki bütün modulların işi 
operativ səviyyədə verilənlərin daxil edilməsi və ilkin emalı ilə 
başlanır.
Qeyd etmək lazımdır ki, informasiya sistemləri içərisində