Dərslik Prof. S.İ. Seyidov və prof. M.Ə. Həmzəyevin elmi redaktorluğu ilə
Kollektivin fəaliyyətinin təkmilləşdirilməsi
Yüklə 2,65 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Özünüidarəetmənin inkişafı
- Referat, məruzə və müstəqil tədqiqat üçün mövzular.
- Ədəbiyyat Həmzəyev M.Ə.
- Anikieva N.Q.
- 2 6 - c ı F Ə S İ L MƏKTƏBƏ PSİXOLOJİ XİDMƏTİN ƏSASLARI Qısa xülasə Məktəbə psixoloji xidmətin məqsəd və vəzifələri.
- Məktəbə psixoloji xidmətin prinsipləri və həyata keçirilmə mərhələləri.
- Məktəbə psixoloji xidmətin funksiyaları və əsas istiqamətləri.
- VI. 26.1. Məktəbə psixoloji xidmətin məqsəd və vəzifələri Psixoloji xidmət anlayışı və məktəbə psixoloji xidmətin zəruriliyi.
- Məktəbə psixoloji xidmətin vəzifələri.
- VI.26.2. Məktəbə psixoloji xidmətin prinsipləri və həyata keçirilmə mərhələləri
- 1.Sistemli məqsədəuyğunluq prinsipi.
- 3.Peşə-pedaqoji fəallıq prinsipi.
- 4.Kifayət qədər məhdudluq prinsipi.
- 5.Qarşılıqlı əlaqə prinsipi.
|
Kollektivin fəaliyyətinin təkmilləşdirilməsi. Fasiləsiz olaraq müəllimlərin pedaqoji ustalığını artırmaq, kollektivdə hər bir müəllimi təlim-tərbiyə işinin müasir forma və metodlarını, psixologiya və pedaqogika elminin nailiyyətlərini və qabaqcıl təcrübəni mənimsəməyə, öz şəxsiyyətini hərtərəfli inkişaf etdirməyə təhrik edən yaradıcılıq atmosferinin yaradılmasından ibarətdir.
eyniyyəti, birliyi olub, mürəkkəb funksiya kimi özünü göstərir və bir-biri ilə bağlı olan aşağıdakı üç cəhəti əhatə edir: 1) şəxsiyyətlərarası inteqrasiya-kollektivin sosial-psixoloji struk- turunun optimallaşması, burada qarşılıqlı anlama, qarşılıqlı hörmət, yoldaşlıq və dostluq mühitinin formalaşması; 2) funk- sional birlik - kollektivdə birgə fəaliyyətin məqsəd və vəzifələ- rinə, həmin məqsəd və vəzifələrə nail olmağın yol və üsullarına qarşı vahid müsbət münasibətlərin formalaşması, kollektiv əhəmiyyət daşıyan fakt və hadisələrin, onun üzvlərinin hərəkət və rəftarlarını qiymətləndirmək üçün vahid norma və meyarla- rın hazırlanması; 3) təşkilati birlik ─ müəllimlərdə öz məktəblərində yaşamaq və işləmək ustanovkası, ona bağlılıq, ondan razılığın təşəkkülü. Özünüidarəetmənin inkişafı - müəllimləri fəal idarəetmə fəaliyyətinə cəlb etmək, pedaqoji kollektivdə hər bir 614 müəllimin əmək və yaradıcılıq fəallığını səmərəli şəkildə təşkil etmək üçün zəruri olan ictimai rəyin təşəkkülü, müəllimlərdə öz məktəbinin sahibi olması hissinin, öz kollektivinin təlim- tərbiyə fəaliyyətini, onda psixoloji iqlimin bütün cəhətlərinin təkmilləşdirilməsinə təsir etməyə yönəldilən tələbat və bacarıqların inkişafı. Özünü yoxlamaq üçün sual və tapşırıqlar 1. Pedaqoji fəaliyyət hansı fəaliyyətdir? Onun əsas cəhətləri hansılardır? 2. Müəllimin cəmiyyətdə yeri və funksiyaları haqqında danışın.
3. Müəllim şəxsiyyətinə nə kimi psixoloji tələblər veri- lir?
4. Müəllim şəxsiyyətinin pedaqoji fəaliyyətdə oynadığı rol haqqında danışın. 5. Müəllimdə hansı pedaqoji bacarıq və vərdişlər formalaşmalıdır? 6. Pedaqoji qabiliyyətləri xarakterizə edin. 7. Pedaqoji ünsiyyət və onun rolu haqqında danışın. 8. Şagirdlərlə pedaqoji ünsiyyət zamanı gənc müəllimlər nə kimi çətinliklərlə qarşılaşırlar? 9. Pedaqoji fəaliyyət zamanı müəllimin qarşılaşdığı psixoloji çətinliklər hansılardır? 10. Müəllimin pedaqoji mərifəti haqqında danışın. 11. Pedaqoji kollektivdə psixoloji iqlim dedikdə nəyi başa düşürsünüz? Həmin iqlimin yaranmasına hansı amillər təsir edir. Referat, məruzə və müstəqil tədqiqat üçün mövzular. 615 1. Pedaqoji fəaliyyətin psixoloji təhlili. 2. Şagird şəxsiyyətinin və sinif kollektivinin öyrənilməsi. 3. Dərsin psixoloji təhlili. 4. Müəllimin pedaqoji fəaliyyətinin səmərəliliyinin psixoloji göstəriciləri. 5. Pedaqoji kollektivin idarə olunmasının psixoloji əsasları. 6. Müəllimin pedaqoji ustalığının psixoloji məsələləri. 7. Pedaqoji ünsiyyətin psixologiyası.
səh. 168-216; 226-235; 235-241. Məmmədov A. Təlimn psixoloji əsasları.- Bakı, 1993. Leontğev A.A. Pedaqoqiçeskaə obhenii. – M.,1979. Markova A.K. Aktualğnıe problemı psixoloqii trudı uçitelə// Sovetskaə pedaqoqika, 1986. №6 Anikieva N.Q. Uçitelğö o psixoloqiçeskom klimate v kollektive. – M., 1983. Kan-Kalik V.A. Uçitelğö o pedaqoqiçeskom obhenii. – M., 1987. Şakurov R.X. Soüialğno-psixoloqiçeskie problemı ru- kovodstva pedaqoqiçeskim kollektivom. – M., 1987.
na-Danu 2000, s.209-259. 616 2 6 - c ı F Ə S İ L MƏKTƏBƏ PSİXOLOJİ XİDMƏTİN ƏSASLARI Qısa xülasə Məktəbə psixoloji xidmətin məqsəd və vəzifələri. Psixoloji xidmət anlayışı və məktəbə psixoloji xidmətin zəruriliyi. Məktəbə psixoloji xidmətin aktual və perspektiv istiqamətləri.
üçün nəzərə alınması zəruri olan prinsiplər: 1) sistemli məqsədəuyğunluq prin- sipi; 2) tamlıq prinsipi; 3) peşə-pedaqoji fəallıq prinsipi; 4) kifayət qədər məhdudluq prinsipi; 5) qarşılıqlı əlaqə prinsipi; 6) inkişaf prinsipi. Məktəbə psixoloji xidmətin həyata keçirilmə mərhələləri: məktəbə psix- oloji xidmətin ilkin mərhələsi; məktəbin müəllimləri üçün psixoloji-pedaqoji seminarlar seriyası keçirilməsi mərhələsi; diaqnostik işlər zamanı əldə edilmiş nəticələrin işlənməsi mərhələsi; əldə edilmiş nəticələrin psixoloq və müəllimlər tərəfindən birgə təhlili mərhələsi; əldə edilmiş nəticələr əsasında psixokorrek- siya işlərinin aparılması mərhələsi; işin nəticələri barədə valideyn iclasında məlumat verilməsi və pedaqoji şurada müzakirəsi mərhələsi.
Məktəbə psixoloji xidmət prosesində yerinə yetirilən psixoprofilaktik işlər. Məktəbə psixoloji xidmət prosesində yerinə yetirilən məsləhət işləri. Məktəbə psixoloji xidmət prosesində yerinə yetirilən diaqnostik işlər. Məktəbə psixoloji xidmət prosesində yerinə yetiriləcək korreksiya işləri. Məktəbə psixoloji xidmət prosesində yerinə yetiriləcək yardımcı işlər. Məktəbə psixoloji hazırlığın diaqnostikası. Çətin tərbiyə olunan şagirdlərlə aparılan psixoloji iş. Məktəb psixoloqu tərəfindən ailələrlə aparılan iş. 617 VI. 26.1. Məktəbə psixoloji xidmətin məqsəd və vəzifələri Psixoloji xidmət anlayışı və məktəbə psixoloji xidmətin zəruriliyi. İnsan fəaliyətinin elə bir sahəsi yoxdur ki, orada psix- oloji biliklərin zəruriliyi duyulmasın. Mübaliğəsiz demək olar ki, hazırkı dövrdə bütün dünyada hər cür fəaliyətin və insan münasibətlərinin səmərəliliyini psixoloji biliklərin tətbiqində görürlər. Ona görə də psixologiya insan haqqında əsas elmlərdən biri kimi insana xidməti ön plana çəkmişdir. İndiki dövrdə hər bir müvəffəqiyyəti və çətinliyi doğuran psixoloji mexanizmi açmağa cəhd göstərilir, bu sahədəki qanunauyğun- luqlardan istifadəyə can atılır. Bəzən böyük bir müəssisədə ilk baxışda hər şey öz yerində, öz qaydasında olduğu halda, nəticə sevindirici olmur: əmək məhsuldarlığı aşağı düşür, qarşılıqlı münasibətlər pozulur, işçi axını başlanır. Yaxud, hər cəhətdən yüksək imkanlara malik hesab edilən idman kollektivi birdən- birə sanki dəyişilir, öz pərəstişkarlarını narahat etməyə başlayır və s. Bu kimi hallarda psixoloji işin aparılması, başqa sözlə psixoloqun işə qarışması lazım gəlir və səmərəli nəticə verir. Deməli, həmin sahələrdə psixoloji xidmət həyata keçirilmiş olur. Məhz bu cür münasibət tərzindən "psixoloji xidmət" anlayışı meydana gəlmiş və qeyd etdiyimiz kimi özünə geniş yer etmişdir. Məktəbə psixoloji xidmət də eyni zərurət üzündən meydana gəlmişdir. Müasir məktəbin qarşısında duran vəzifələri yerinə yetirə bilməsi üçün psixoloji köməyə ehtiyacı böyükdür. Biz tez-tez şagirdlərin təlimə münasibətlərinin zəifləməsi, tərbiyəlilik səviyyəsinin aşağı düşməsi, müəllim- şagird münasibətlərində, eləcə də müəllim-müəllim, müəllim- valideyn
münasibətlərində çətinliklərin olması barədə
mülahizələrin şahidi
oluruq. Şagirdlərin intellektual səviyyələrinin müxtəlifliyi, çətin tərbiyə olunan uşaqların xüsusiyyətləri müəllimdən onları hərtərəfli öyrənməyi və düzgün yanaşmağı tələb edir. Müasir psixologiyada belə bir 618 cəhət əsas götürülür ki, hər bir sağlam uşaq, yeniyetmə və gənc müvafiq sosial şəraitdə özünün geniş inkişaf imkanına malikdir. Bununla birlikdə bütün uşaqlar eyni imkana malik deyildirlər. Hər bir şagirdin imkanını aşkara çıxarmaq, onun inkişafına təkan vermək məktəbdə təlim-tərbiyəni optimallaşdırmağın əsas tələblərindəndir. Məhz buna görə də uşaq psixologiyası və pedaqoji psixologiya, eləcə də sosial psixologiya, eləcə də so- sial psixologiya sahəsində əldə edilmiş nailiyyətlərdən istifadə olunması ən ciddi məsələ kimi qarşıda durur. Uşaq psixologiyası və pedaqoji psixologiyanın nailiyyətlərinin məktəb təcrübəsinə tətbiqinin ən perspektiv yollarından biri xalq təhsili sisteminin bütün sahələrində psixoloji xidmətin təşkilindən ibarətdir. Bu cür xidməti həyata keçirmədən gənc nəslin təlim və tərbiyəsində istədiyimiz müvəffəqiyyətə nail ola bilmərik.
psixologiyasının əsas istiqamətlərindən biri kimi inkişaf edən məktəbə psixoloji xidmət psixologiyanın həmin sahələrinin bir növ inteqral birliyini təşkil edir. Ona görə də məktəbə psixoloji xidmətin üç mühüm əhatə sahəsi mövcuddur; müasir məktəb şəraitində psixoloji biliklərin professional tətbiqinin yol, vasitə və metodlarını yaratmaq məqsədilə şagirdlərdə psixi inkişafın və şəxsiyyətin formalaşmasının qanunauyqunluqlarını öyrənmək (elmi aspekt); tədris proqramlarının tərtibi, dərsliklərin hazırlanması, didaktik və metodik materialların psixoloji əsaslarının işlənməsi, müəllimin psixoloji hazırlığı və s. sahələri özünə daxil etməklə bütün təlim və tərbiyə prosesini psixoloji cəhətdən təmin etmək (tətbiqi aspekt); psixoloqların məktəbdə bilavasitə işləmələri (praktik aspekt). Bu aspektlərin vəhdəti məktəbə psixoloji xidmətin mövzu- sunu təşkil edir. Şübhəsiz vəhdətdə olan bu sahələrin hər birinin öz məqsəd və vəzifələri vardır ki, onları həyata keçirmədən psixoloji xidmətin səmərəliliyi mümkün deyildir. Birinci aspekt
bilavasitə həmin
sahədə çalışan
tədqiqatçılarla bağlıdır. Bu sahədə aparılan tədqiqatlar elə 619 olmalıdır ki, onlar bu və ya digər psixoloji qanunauyğunluqları və mexanizmləri açarkən bilavasitə məktəbdə işləyən psixolo- qun, məktəb müəllimlərinin fəaliyyəti nəzərə alınmış olsun. Əldə edilmiş elmi nəticələr elə olmalıdır ki, onlar konkret məktəb
şəraitinə, konkret
uşaqda şəxsiyyətin formalaşdırılmasına xidmət göstərə bilsin. Məktəbə psixoloji xidmətin tətbiqi aspekti tələb edir ki, proqram, dərslik, didaktik və metodik materiallar hazırlayarkən psixoloji biliklərdən kifayət qədər istifadə olunsun. Bu cəhət nəzərə alındıqda, yeri gəldikcə həmin sahələrdə psixoloqların bilavasitə iştirakı daima səmərəli nəticə verir. Psixoloji xidmətin praktik aspektinə gəldikdə, daha çox nəzərə çarpan, əsl mənada məktəbə psixoloji xidməti təmin edən cəhətlərdir. Məktəbə psixoloji xidmətin həmin sahəsini bilavasitə məktəb psixoloqları həyata keçirməlidir. Bu zaman onlar konkret problemləri həll etmək üçün ayrı-ayrı şagirdlərlə, sinif kollektivi ilə, müəllim və valideynlərlə işləməli olurlar. Bəs konkret
olaraq məktəbə
psixoloji xidmətin
vəzifələri nədən
ibarətdir? Həmin vəzifələr əsasən məktəbə psixoloji xidmətlə əlaqədar əsasnamədə öz əksini tapmışdır. həmin vəzifələri aşağıdakı şəkildə xarakterizə etmək olar.
Məktəbə psixoloji xidmətin əsas vəzifəsi - şagirdlərin təlim və tərbiyəsi sahəsindəki çətinlikləri, onların şəxsi və in- tellektual inkişafındakı qüsurları aradan qaldırmaqla, bununla da təlim-tərbiyə sahəsində məktəbdə aparılan işin səmərəliliyini yüksəltməkdə, sosial cəhətdən fəal, yüksək ideya inamına ma- lik şəxsiyyətin formalaşdırılmasında pedaqoji kollektivə köməklik göstərməkdən ibarətdir. Psixoloji ədəbiyyatda məktəbə
psixoloji xidmət
fəaliyyətinin iki istiqaməti qeyd olunur: aktual və perspektiv (İ. V. Dubrovina). Məktəbə psixoloji xidmət fəaliyyətinin aktual istiqaməti şagirdlərin təlim və tərbiyəsindəki bu və ya digər çətinlikləri,
620 onların
davranışlarında, ünsiyyətlərində, şəxsiyyətlərinin formalaşmasındakı qüsurlarla bağlı bügünkü problemlərin həllinə yönəldilmiş istiqamətdir. Məktəbin gündəlik həyatında həmişə bir sıra problemlərə rast gəlmək olur və müəllim, şagird, valideynlərə konkret köməklik göstərməyə ehtiyac duyu- lur ki, bunlar məktəbə psixoloji xidmətin bügünkü mühüm vəzifəsi hesab olunur. Məktəbə
psixoloji xidmət
fəaliyyətinin perspektiv istiqaməti hər bir şagirdin inkişafı, cəmiyyətdə yaradıcı həyata onun psixoloji hazırlığının formalaşması məqsədinin həyata keçirilməsinə yönəldilmiş istiqamətdir. Psixoloq pedaqoji kol- lektivin fəaliyyətinə əsas psixoloji ideya olan hər bir şagirdin şəxsiyyətinin ahəngdar inkişafı imkanı ideyasını daxil edir və praktik işdə onu həyata keçirməyə köməklik göstərir. Bu zaman onun əsas vəzifəsi hamının və hər bir şagirdin qabiliyətlərinin inkişafı üçün psixoloji şərait yaratmaqdan ibarətdir. Şübhəsiz ayrı-ayrı şagirdlərin qabiliyətlərinin inkişaf səviyyəsi müxtəlif olacaqdır. Burada başqa cür düşünmək də olmaz. Şagirdlərin hamısında eyni inkişaf səviyyəsini yaratmaq mümkün deyildir, burada birinci növbədə onların imkanları rol oynayır. Məhz buna görə də hər bir şagirdlə əlaqədar psixoloqun yerinə yetirəcəyi vəzifə də müxtəlif olacaqdır. Qeyd etdiyimiz hər iki istiqamət bir-biri ilə sıx bağlıdır. Adətən, psixoloji xidmət zamanı psixoloq perspektiv vəzifələri həll etməklə, gündəlik prosesdə onun köməyinə ehtiyacı olan şagirdlərə, onların valideynlərinə, müəllimlərə konkret
köməklik göstərir. Lakin məktəbə psixoloji xidmətin əsas məqsədi şagirdlərin psixikasının və şəxsiyyətinin inkişafına maksimum kömək göstərməyə yönəldilmiş perspektiv istiqamət fəaliyyəti ilə bağlı olmalıdır. Burada əsas amil qabiliyyətlərdən ibarətdir. Qabiliyyətlər isə şəxsiyyətin hərtərəfli və ahəngdar inkişafı üçün
zəmin olan
ümumi və şagirdin fərdiyyətinin formalaşmasının əsasını təşkil edən xüsusi qabiliyyətlərə 621 bölünür.
Qeyd etdiyimiz bu ümumi istiqamətlərlə yanaşı məktəbə psixoloji xidmətin konkret məzmunu, praktik fəaliyyət sahələri, istiqamətləri də vardır.
622 VI.26.2. Məktəbə psixoloji xidmətin prinsipləri və həyata keçirilmə mərhələləri Məktəb ilkin sosial institut kimi, gənc nəsli həyata hazırlamalıdır. Həyat isə yalnız akademik biliklərdən ibarət deyildir. Sosiallaşma yalnız elmlərin
əsası haqqında
məlumatların verilməsi sayəsində həyata keçmir. İnsanın bir şəxsiyyət və fəaliyyətin subyekti kimi məktəbdə inkişafı aşağıdakıların həyata keçirilməsini tələb edir: 1)intellektin inkişafı, 2)emosional sahənin inkişafı, 3)stresə qarşı dözüm- lülüyün inkişafı, 4)özünə inamın inkişafı, 5)gerçək aləmə pozi- tiv münasibətin və başqalarını qəbul etmənin inkişafı, 6)müstəqilliyin, avtonomluğun inkişafı, 7)özünüaktuallaş- dırma, özünütəkmilləşdirmə motivləşməsinin inkişafı. Buraya özünüinkişaf motivləşməsinin mühüm elementi kimi təlim motivləşməsinin inkişafını da aid etmək olar. Bütövlükdə götürmüş olsaq, bütün bu ideyaları pozitiv pedaqogika və yaxud tərbiyə və təlimin humanistik psixologiyası adlandırmaq olar (L.D.Stolyarenko). Bunların məktəb təcrübəsində praktik şəkildə həyata keçirilməsi məktəbdə psixoloji xidmətin nəticələrinin mühüm praktik tələblərə uyğun olması, həmin psixoloji xidmət fəaliyyətinin məktəbdə təlim və tərbiyənin səmərəliliyini əsaslı şəkildə yüksəltməsini təmin etmək üçün burada psixoloji xidmətin pe- daqoji prosesin real şəraitinə uyğun, sistemli əsasda aparılması zəruridir. Məktəbə psixoloji xidmətin təşkilinin sistemli xarakter daşıması üçün aşağıdakı prinsiplərə əməl edilməsi tələb olunur: 1.Sistemli məqsədəuyğunluq prinsipi. Bu prinsipə görə məktəbdə psixoloji xidmətə daha ümumi olan «məktəb» siste- minin tərkib hissəsi kimi baxmaq lazımdır. Burada sistemyara- dan komponent məqsəd və nəticədən ibarətdir (məqsədə nail olmaq dərəcəsi kimi). «Məktəb» sistemində bu cür məqsəd (və
623 nəticə) şagird şəxsiyyətinin inkişafından ibarətdir. Həmin sis- temin tərkib hissəsi, o cümlədən psixoloji xidmət ümumi istiqaməti konkretləşdirən özünün spesifik məqsədinə malik ola bilər.
tam sistem olan tədris müəssisəsinə istiqamətlənməli, yönəlməli, onu əhatə etməlidir. Bu o deməkdir ki, psixoloji xidmət məktəbdə oxuyan şagirdlərin tam əksəriyyətini (ən azı 70 %-ni) əhatə etməlidir.
məktəb müəllimləri məktəbə psixoloji xidmətin strukturunda, onun həyata keçirilməsində fəal rol oynamalıdırlar. Bu zaman müəllimin üzərinə şagirdlərlə fərdi psixoloji-pedaqoji iş (məsləhət, korreksiya, tərbiyəvi iş) aparmaq vəzifəsi düşür. Bu prinsipin həyata keçirilməsi mahiyyət etibarilə klassik fərdi psixoloji məsləhət modeli olan «psixoloq-şagird» modelindən xüsusi model olan «psixoloq-müəllim-şagird» modelinə keçmək deməkdir. Bu modelin həyata keçirilməsi müəllimdən yüksək peşəkarlıq tələb edir. 4.Kifayət qədər məhdudluq prinsipi. Bu prinsip diaq- nostik metodikanı seçməklə bağlıdır. Bu prinsipə görə konkret məktəbdə şagirdlərin bir şəxsiyyət kimi və tədris-idrak fəaliyyətinin subyekti kimi
öyrənilməsinin sistemi
yaradılmalıdır. Seçilmiş metodika vaxta qənaət nöqteyi- nəzərdən olduqca qısa olmalıdır. Bununla yanaşı olaraq yaradılan metodik sistem kifayət qədər tam olmalıdır ki, şəxsiyyətin strukturunun bütün komponentlərinin: psixi proseslərin, emosional sahənin, şəxsiyyətin xassələrinin, motivləşməsinin psixodiaqnostik tədqiqini həyata keçirməyə imkan versin.
müəllim və məktəb rəhbərlərinin fəaliyyəti təkcə onların fəallıq dərəcəsi ilə məhdudlaşmamalıdır. Məktəb sisteminin ünsürləri kimi onların qarşılıqlı əlaqəsinə də xüsusi yer verilməlidir. 624 6.İnkişaf prinsipi. Bu prinsip mərkəzi sistemyaradıcı komponentdir. Lakin müasir məktəb təcrübəsində «inkişaf» heç də həmişə kompleks vəzifə kimi anlaşılmır. Burada çox vaxt əqli və şəxsiyyətin inkişafında disbalans özünü göstərir, birinciyə daha çox üstünlük verilir. Qeyd olunan prinsiplərə əməl edilməsi məktəbə psixoloji xidmətin səmərəli şəkildə həyata keçirilməsinə imkan yaradır. Bəs məktəbə psixoloji xidmət hansı mərhələlərdə həyata keçir? Mövcud psixoloji ədəbiyyatda qeyd olunan prinsipləri əsas götürməklə məktəbdə psixoloji xidmətin aşağıdakı mərhələlər üzrə həyata keçirilməsini məqsədəuyğun sayırlar. 1.Birinci mərhələ bir növ məktəbdə psixoloji xidmətin il- kin mərhələsi olub bunun düzgün həyata keçirilməsindən onun sonrakı davamı çox asılıdır. İlkin mərhələdə əvvəlcədən seçilmiş psixodiaqnostik metodların köməyi ilə imkan daxilində məktəbin bütün şagirdləri yoxlamadan keçiri- lir.Məktəb daxilində bu cür ekspres diaqnostikanın aparılmasını direktorun müavinlərindən biri təşkil edir. 2.Psixodiaqnostika prosedurasının aparılması ilə bir vaxtda məktəbin müəllimləri üçün psixoloji-pedaqoji seminar- lar seriyası keçirilir. Adətən, 4-5 bu cür seminar keçirilir. Bu məşğələlərin məqsədi müəllimləri aparılacaq işlərlə tanış etmək, şagirdlərin hansı cəhətlərini öyrənməklə tanışlıq, meto- dikalarla tanış olmaq, diaqnostikadan keçiriləcək keyfiyyət, xassə
və proseslərin psixologiyasını qısaca
nəzərdən keçirməkdən ibarət olur. 3.Diaqnostik işlər başa çatdıqdan sonra əldə edilmiş nəticələrin işlənməsi həyata keçirilir. Hər bir şagird haqqında məlumat sinfin xüsusi psixoloji xəritəsində qeyd olunur. Psix- oloji xəritələr adətən psixologiya kabinetində saxlanılır. 4.Əldə edilmiş nəticələr psixoloq tərəfindən təhlil edildikdən və yoxlanılan bütün siniflər üzrə psixoloji xəritələr doldurulduqdan sonra daha mühüm mərhələ – əldə edilmiş
625 nəticələrin psixoloq və müəllimlər tərəfindən birgə təhlili mərhələsi başlayır. Bu iş aşağıdakı şəkildə həyata keçirilir: 4.1.Bütün siniflər üzrə fərdi («psixoloq-sinif rəhbəri» diadında) qrafik tərtib olunur. Psixodiaqnostikanın psixoloji xəritələrdə əks olunan nəticələrinin təhlili prosesində sinif rəhbəri psixoloqun köməyi ilə sinifdəki psixoloji iqlimi müəyyənləşdirir və bu və ya digər şagirdə fərdi yanaşmağın pedaqoji strategiyasını, eləcə də şəxsiyyətlərarası səviyyədə və bütövlükdə sinifdə qarşılıqlı təsirin taktikasını işləyib hazırlayır. 4.2.Sonrakı mərhələdə eyni tipli iş «psixoloq-fənn müəllimi» diadında həyata keçirilir. 4.3.Şagirdlərin psixoloji-pedaqi aspektdə psixodiaqnos- tikasının nəticələri onların valideynləri ilə müzakirə oluna bilər. Bu ən çox valideynlərə psixoloji məsləhət məqsədi daşıyır. 5.Əldə edilmiş nəticələr əsasında məktəb psixoloqu tərəfindən şagirdlərlə psixokorreksiya işlərinin aparılması mərhələsi. 6.İşin nəticələri barədə valideyn iclasında ümumiləşmiş məlumat verilir, eləcə də məktəbin pedaqoji şurasında müza- kirə olunur.
Yüklə 2,65 Mb. Dostları ilə paylaş:
|