36
yüksək təsiri (uzunmüddətli sürtünmə və s.) nəticəsində meydana çıxa bilər. Belə hal-
larda mikrohemo- və limfosirkulyasiyanın pozulması nəticəsində mikrodamarlardan
xaric olan qan və ya limfa mexaniki şəkildə epidermisi dermadan aralayır.
Damarlardan
çıxan mayeyə müvafiq olaraq qovuğun möhtəviyyatı seroz, yaxud hemorragik olur.
Bəzi xəstəliklərdə (gecikmiş dəri porfiriyası) dermo-epidermal birləşmənin tamlığı çox
cüzi zədələr zamanı pozulur, bu, həmçinin bullyoz epidermolizin distrofik formasın-
da da baş verir, belə hallarda, ümumən, fiziki-kimyəvi mənşəli subepidermal qovuqlar
göstərmək lazımdır. Çünki onlar dermo-epidermal zonanın fiziki-kimyəvi pozğunluqları
ilə bağlı əmələ gəlirlər. Belə ki, bullyoz epidermolizin distrofik formasında dermo-epi-
dermal zonada möhkəmləndirici fibrillərin sayı azalır (və ya tamamilə yox olurlar), bu
da onların kollagenazanın təsiri nəticəsində dağılması ilə izah edilir - bu zonada kolla-
genazanın aktivliyi artır.
Qırmızı yastı dəmrov, çox formalı ekssudativ eritema, qırmızı
qurdeşənəyi kimi
xəstəliklərdə və digər dermatozlarda bazal membranın dağılması itihabi xarakter daşıya
bilər. Bu zaman eozinofil və neytrofil leykositlər öz sitoreseptorlarının vasitəsilə
bazal
membranla birləşir və öz fermentləri ilə onu tam dağıdırlar, nəticədə epidermisin aralan-
masına və subepidermal qovuğun əmələ gəlməsinə səbəb olurlar.
Bullyoz pemfiqoid zamanı subepidermal qovuğun əmələ gəlməsi mexanizmi
immunloji xarakter daşıyır. Onun əsasında bazal membranın işıqlı lövhəsinin kompo-
nentlərinə qarşı autoantitellərin (IgG və s.) hasil olması durur. Autoantitellərin bazal
membranla spesifik birləşməsindən sonra buraya komplementin komponentləri çökür və
onlar da öz növbəsində qranulositlər, ilk öncə eozinofillər, həmçinin neytrofillər üçün
güclü xemotaksik maddələr sayılırlar. Bazal membranın lizisi zonasında tosqun hücey-
rələrin toplanması da səciyyəvi hal hesab olunur və onlar
da sürətlə deqranulyasiya
Şək.4.7 Qovuq əmələ gəlməsi ilə
epidermis
bazal hüceyrələrinin ballon
distrofiyası (ox ilə göstərilib x 250
(Svetkova Q.M., Mordovseva V.N., 1986)
Şək.4.6. Qırmızı qurd eşənəyi zamanı
təbəqə hüceyrəsinin vakuol distrofiyası
((Svetkova Q.M., Mordovseva V.N., 1986
37
edirlər. Bu zaman qranulalarda olan bioloji aktiv maddələr qranulositləri fəallaşdırır və
dağılan bazal membrana doğru yerdəyişməsini asanlaşdırır.
Bəzən subepidermal qovuqların son 2 növü birincili sayılır ki, o da bazal
membranda baş verən birincili pozğunluqların nəticəsində meydana çıxa bilir.. Həqiqi
mexaniki mənşəli qovuqlar ikincili sayılırlar, belə ki, əvvəlcə epidermadaxili qovuq
əmələ gəlir və yalnız sonuncunun ölçülərinin böyüməsi nəticəsində o, dermal-epidermal
birləşməyədək çatır, onu dağıdır və subepidermal qovuğa çevrilir.
Dostları ilə paylaş: