Mohiyat va hodisa dialektikasi.Mohiyat va hodisa dialektikasi.Mohiyat va hodisa dialektikasi ikki asosiy xususiyatlar asosida tuziladi: bir tomondan mohiyat va hodisa ajralmas, boshqa tomondan esa bir-biriga qarama-qarshi bo’ladi.Mohiyat mavjud bo’ladi, hodisa esa muhim - deb yozadi Lenin. Hodisa – bu bevosita voqelikda faoliyati nuqtai nazaridan olingan mohiyatdir. Voqelikning tashqi tomoni, obyekt alohida xususiyatlari, hodisani tashkil qiladi. Mohiyat esa – eng chuqur, umumiy, muhim va barqaror xususiyatlarni olgan hodisa.Hodisaning mohiyatini bilish uchun empirik bilish yetarli emas, bu hodisaning rivojlanishi bilan bog’liq voqealarning butun zanjirini chuqur tushunish talab etiladi. Shu bilan birga, mohiyat o’zidan o’zi mavhum bo’lmaydi, u har doim hammasi hodisa bo’ladigan muayyan voqea, hodisa, faoliyatida o’z ifodasini topadi. Mavhum qonun yoki davlatning mohiyati bo’lishi mumkin emas, har doim davlat va huquq mohiyati orqasida mohiyatni tasdiqlaydigan muayyan hodisalar turadi.Sabab va oqibat.Sabab va oqibat.Sabab – bu boshqa hodisalardan oldin bo’lib o’tgan yoki uni yuzaga keltiradigan hodisa hodisalar guruhi. Sabab ta’sirida yuzaga kelib rivojlanadigan hodisa oqibat deb ataladi.Sabab har doim oqibatdan oldin keladi va uning rivojlanish yo’nalishini aniqlaydi, biroq, vaqt sababni aniqlash uchun yetarli asos emas. Qish kuzdan keyin keladi, ammo, bu kuz qishning sababini degani emas. Hodisalar o’rtasidagi sababli bog’liqlik, hodisalardan biri shunchaki vaqt bo’yicha ilgariroq sodir bo’lmasdan, balki boshqa sababni ham yuzaga keltirganida sodir bo’ladi.Sababni – sabab bo’lmaydigan, ammo, rivojlanishga turtki beradigan voqeaning oqibatdan oldin keladigan bahona bilan adashtirmaslik kerak. Demak, sababi Birinchi jahon urushi boshlarida Serbiya shahri Sarayevoda avstriyalik ertsgertsog Ferdinandni o’ldirilishi bo’lsa, u holda, asosiy sababi muqarrar urushga olib keladigan yirik monopoliyalar o’rtasida dunyoda ta’sir doirasida qayta taqsimlashni muqarrar yuzaga keltiradigan kapitalizmning imperialistik bosqichida yotadi.Ijtimoiy jarayonlarni o’rganishga har qanday hodisaning asl sababini aniqlash juda muhim ahamiyatga ega. Ko’pincha bu unchalik oson bo’lmaydi, va biz xos tarixiy voqealar (masalan, Buyuk Oktyabr inqilobi kabi) misolida ularning sabablarini izohlashda ziddiyatlarni ko’ramiz. Ularni to’g’ri aniqlash uchun bu davrda jamiyat qarama-qarshiliklarni har tomonlana o’rganish lozim.
