Dicle Üniversitesi T›p Fakültesi Aile Hekimli¤i Anabilim Dalı, Aile Hekimli¤i Uzmanı, Doç. Dr

Yüklə 134,81 Kb.

Pdf görüntüsü

tarix	15.03.2017
ölçüsü	134,81 Kb.
	#11405

Dicle Üniversitesi T›p Fakültesi Aile Hekimli¤i Anabilim Dalı, Aile Hekimli¤i Uzmanı, Doç. Dr.

iral hepatitler; dünyada ve ülkemizde en s›k görülen

enfeksiyon hastal›klar›ndand›r. En s›k görülen et-

kenler hepatit A (HAV), hepatit B (HBV), hepatit C

(HCV), hepatit D (HDV) ve hepatit E (HEV) virüsleridir.

Hepatit A ve E baﬂl›ca fekal-oral yoldan, di¤erleri perkütan

yol ve cinsel temasla bulaﬂ›r. Enfeksiyonun ço¤u kez anik-

terik, sübklinik ya da asemptomatik seyretmesi yay›l›m›nda

baﬂl›ca rolü oynar. Hastal›k fülminan seyredebilir ve ölüme

yol açabilir. Hepatit B, C ve D kronikleﬂebilir. Geçiﬂ önle-

nebilir olup, Hepatit B ve A için koruyucu aﬂ›lar›n varl›¤›

önemlidir. “Ulusal Sa¤l›k 21” kapsam›nda, 2010 y›l›na ka-

dar, HBV taﬂ›y›c› insidans›n›n en az %80 azalt›lmas› hedef-

lenmiﬂtir.

1

Klinik Tan›mlama

Ani baﬂlayan sar›l›k, koyu renkli idrar, iﬂtahs›zl›k, hal-

sizlik, bulant›, sa¤ üst kadran hassasiyeti, idrarda bilirubin

art›ﬂ› ve serum ALT düzeyinin yükselmesi öncelikle hepa-

tit aç›s›ndan de¤erlendirilmeli, ancak hepatitlerin asempto-

matik ve/veya anikterik seyredebilece¤i de unutulmamal›-

d›r.

Laboratuvar Tan› Ölçütleri

Viral hepatitlerin esas tan›s› için geçerli minimum tek-

nik ELISA’d›r. Buna göre; farkl› hepatit enfeksiyonlar›n›n

saptanmas›nda geçerli minimum parametreler ﬂunlard›r.

Hepatit A tan›s› için: Anti-HAV IgM ELISA pozitifli¤i

Hepatit B tan›s› için: HBsAg ve/veya anti-HBc IgM

ELISA pozitifli¤i

Hepatit C tan›s› için: Anti-HCV pozitifli¤i ve tamamla-

y›c› testlerle (RIBA, HCV-PCR) do¤rulama.

Hepatit D tan›s› için: HBsAg ve/veya anti-HBc IgM po-

zitifli¤i ile birlikte Anti-HDV ELISA pozitifli¤i

Hepatit E tan›s› için: Anti-HEV IgM ELISA pozitifli¤i

Vaka S›n›fland›r›lmas›

Olas› Vaka

Tan› için gerekli laboratuvar ölçütleri araﬂt›r›lamam›ﬂ

ya da tamamlanamam›ﬂsa; karaci¤er fonksiyon testlerinde

baﬂka nedenlerle aç›klanamayan anormal de¤iﬂiklikler var-

Özet

Bu derlemede ülkemizde en s›k görülen enfeksiyon hastal›k-

lar›ndan akut viral hepatit A tüm yönleri ile gözden geçiril-

miﬂtir.

Anahtar sözcükler:

Akut viral hepatit A, hepatit A epidemiy-

olojisi, hepatit A korunma.

Summary

In this review, acute viral hepatitis A, which is a frequent

infectious disease in Turkey, is discussed in all its aspects.

Key words:

Acute viral hepatitis A, hepatitis A epidemiology,

hepatitis A prophylaxis.

Akut Viral Hepatit A

ACUTE VIRAL HEPATITIS A

‹smail Hamdi Kara

1

Türk Aile Hek Derg 2007; 11(4): 177-184

Derleme

|

Review

2007 © Yay›n haklar› Türkiye Aile Hekimli¤i Uzmanl›k Derne¤i (TAHUD)'a aittir. Her hakk› sakl›d›r. Deomed Medikal Medya taraf›ndan yay›mlanmaktad›r.

Copyright © 2007 Turkish Society of Family Practice. All rights reserved. Published by Deomed Medical Publishing, a division of Deomed Medical Media, Istanbul.

sa klini¤i ve bulaﬂ yolu uyumlu tüm vakalar “olas› akut vi-

ral hepatit” olarak bildirilmelidir.

Kesin Vaka

Hepatit A

• Klinik tan›mlama ile uyumlu ve anti-HAV IgM pozitif

bulunan vaka veya

• Klinik tan›mlama ile uyumlu ve laboratuvarca do¤ru-

lanm›ﬂ bir A Hepatiti vakas›yla epidemiyolojik olarak iliﬂ-

kili vaka

Hepatit B

• Klinik tan›mlama ile uyumlu, anti-HBcIgM ve/veya

HBsAg pozitif vaka

Hepatit C

• Klinik tan›mlama ile uyumlu, tan› için gerekli labora-

tuvar ölçütleri ile do¤rulanm›ﬂ vaka

Klinik Örneklerin Al›nmas›

Plazma

• Hasta kan› antikoagülanl›, tercihen vakumlu bir tüpe

(Vacutainer

) al›n›r. Santrifüje edilerek 2-3 ml plazma k›s-

m› a¤z› s›zd›rmaz kapakl› bir tüpe al›n›r (asla a¤z› pamuk

veya flasterle kapat›lm›ﬂ tüpe konmaz).

• Kan›n al›nmas› ve serum/plazman›n ayr›lmas›nda kan

ve kan ürünleri ile ilgili evrensel güvenlik önlemleri uygu-

lanmal›d›r!

Saklama Koﬂullar›

Serum/Plazma

<1 hafta saklama için +40C, daha uzun süreli saklama

için -200C (IgG için) veya -850C (IgM ve IgG için)

1

Hepatit A

Hepatit A virüsü (HAV) hepatovirus genusunda yer al›r.

HAV, yaklaﬂ›k 27-28 nm çap›nda, lineer pozitif polariteli

ve RNA’s› tek sarmall›, zarfs›z bir virüstür. ‹nsan hepatit A

virüsünün en önemli rezervuar›d›r. Bununla beraber insan

d›ﬂ› rezervuarlar da varolabilir. Marmoset ve ﬂempanzeler-

de deneysel enfeksiyon oluﬂturulmuﬂtur. HAV, ›s›ya di¤er

picornavirüslerden daha dayan›kl›d›r. Kurumuﬂ formlar›

oda ›s›s›nda haftalarca enfektivitesini, -20°C’de y›llarca

canl›l›¤›n› korur. Kaynatmakla 5 dakikada harap olurken,

60°C’de 10-12 saatte k›sm› inaktivasyona u¤rar. HAV tatl›

suda, kaynak suyunda, deniz suyunda, kayalarda, istiridye-

de günler ve aylarca canl› kalabilir. Hepatit A virüsü (HAV)

fekal-oral yolla bulaﬂan ve enfeksiyonlar› çok yayg›n olan

bir virüstür.

2-5

Epidemiyoloji

Hepatit A, Asya, Afrika ve Orta – Güney Amerika’da

ço¤u geliﬂen ülkede (Senegal’de %76.2, Belçika’da %81.1,

Taiwan’da %88.7, ‹srail’de 95.3, Yugoslavya’da %96.9)

endemiktir.

Bu ülkelerdeki çocuklar›n ço¤u asemptomatik

enfeksiyon geçirerek, 5 yaﬂ›na kadar enfekte olurlar. Geliﬂ-

miﬂ ülkelerde ise düﬂük endemisite kal›b› (‹skandinav ülke-

leri, Japonya, Avustralya ve baz› Avrupa ülkeleri) görülür.

Bu ülkelerde çocukluk ça¤›nda anti-HAV pozitifli¤i dü-

ﬂükken, yaﬂla birlikte artar. Geliﬂmiﬂ ülkelerde HAV insi-

dans›n›n azalmas›; yüksek kalitede su temini, el temizli¤i-

nin iyi yap›lmas› ve insan at›klar›n›n gerekli ﬂekilde yok

edilmesi ile aç›klanmaktad›r.

Hepatit A enfeksiyonu ülke-

mizde yaﬂa ve yöreye göre de¤iﬂmek üzere %7.8 ile %87.5

oran›nda (Tablo 1) görülür. Eriﬂkinlerde %90'larda olan

anti-HAV pozitifli¤i yaﬂa ba¤l› olarak giderek artar.

2,7-15

Risk Gruplar›

Genel olarak, konumlar› nedeniyle, baz› gruplar›n hepa-

tit A aç›s›ndan yüksek riskli olduklar› kabul edilir.

4,16,17

1. E¤itim birliklerinde kalabal›k koﬂullarda yaﬂayan ve

özellikle altyap›s› yetersiz arazilerde e¤itime ç›kan askeri

personel.

2. Entellektüel yetenekleri bozulmuﬂ, özel bak›ma ge-

reksinim gösteren hastalar› bar›nd›ran kurumlarda, hastalar

ve sa¤l›k /bak›m personeli.

3. Küçük çocuklar›n gündüz b›rak›ld›klar› yuva ve kreﬂ-

lerde, personel ve çocuklar.

4. Kanalizasyon iﬂçileri.

5. Damar içi uyuﬂturucu ba¤›ml›lar›.

178

| Kara ‹H |

Akut Viral Hepatit A

6. Oral-anal seks iliﬂkilerinin yo¤un oldu¤u eﬂcinsel

gruplar.

7. Hastal›k insidans›n›n düﬂük oldu¤u ülkelerden, yük-

sek endemisite gösteren ülkelere seyahat edenler.

Bulaﬂma Yollar›

Genel olarak 4 geçiﬂ yolu tespit edilmiﬂtir.

17,18

Kiﬂiden Kiﬂiye

Geçiﬂ genellikle aile içinde oldu¤u gibi, çok yak›n te-

maslarla s›n›rl›d›r. Özellikle küçük çocuklarda aile içi bula-

ﬂ›m s›kl›kla olur. Bulaﬂman›n yak›n temasla olmas› ve inkü-

basyon döneminin haftalarca sürmesi; hepatit A salg›nlar›-

n›n toplumda yavaﬂ yay›lmas›na, pik düzeye aylar içinde

ulaﬂmas›na ve salg›n›n daha uzun sürede sona ermesine ne-

den olmaktad›r.

Besinler ve Su Yoluyla Bulaﬂma

Özellikle geliﬂen ülkelerde kanalizasyon sistemlerinin

yeterince düzenli olmamas› ve su temininin uygun olmama-

s› bu yolla bulaﬂ›m› ön plana ç›karmaktad›r.

Parenteral Bulaﬂma

Yap›lan çal›ﬂmalarda HAV’›n çok ender de olsa kan

transfüzyonu ile geçebilece¤i gösterilmiﬂtir. Genel olarak

HAV’›n kanla; sar›l›¤›n baﬂlamas›ndan 25 gün, serolojik

olarak saptanmas›ndan 14-21 gün ve sar›l›ktan 3-7 gün ön-

ce bulaﬂ›c› oldu¤u kabul edilir.

Prenatal Geçiﬂ

Viremik anne kan› ile, plasenta ayr›lmas› s›ras›nda virüs

fetal dolaﬂ›ma geçebilir ya da bebek enfeksiyonu anne d›ﬂ-

k›s› ile temasla alabilir.

20,21

Di¤er Geçiﬂ Yollar›

Bu yollar d›ﬂ›nda; cinsel partnerler aras› bulaﬂma (ho-

moseksüellerde önemli), endemik bölgelere seyahatler,

uyuﬂturucu ilaç kullan›m› gibi yollar, özellikle geliﬂmiﬂ ve

düﬂük endemisite gösteren ülkelerde önemlidir.

22,23

Klinik

‹nkübasyon Dönemi

Hepatit A’n›n inkübasyon dönemi 15-45 gün aras›nda

de¤iﬂir; ortalama 28 gündür.

2,14

Erken semptomlar müphem

ve nonspesifik oldu¤undan inkübasyon süresini saptamak

zordur. Beﬂ gün kadar süren preikterik dönemde ateﬂ, ba-

ﬂa¤r›s›, iﬂtahs›zl›k, bulant›, kusma ve kar›n a¤r›s› görülebi-

lir.

Sar›l›¤›n baﬂlang›c› kesin bir belirleyici olarak al›n›rsa

hastal›¤›n son dönemlerine dek fark edilmeyebilir. Hastal›-

¤›n baﬂlang›c› için en önemli gösterge idrar renginin de¤iﬂ-

mesidir. Viral hepatit A enfeksiyonunun klinik seyri, tipik

ve atipik olmak üzere iki grupta incelenir.

2,18,24

Tipik Hepatit A Üç ﬁekilde Seyreder

1. Belirtisiz hepatit A: Tarama s›ras›nda anti-HAV pozi-

tifli¤i ile tan› konulur.

179

Çal›ﬂmac›, Y›l›

Kaynak No

Yöre

Yaﬂ Grubu

Viral Hepatit A S›kl›¤› (%)

Badur, 1985

‹stanbul

Çocuk

25.6

S›dal, 1990

‹stanbul

Çocuk

66.0

K›l›ç, 1996

Kayseri

Çocuk

97.3

Badur, 1985

‹stanbul

Eriﬂkin

7.8

Ergönül, 1996

Ankara

Eriﬂkin

38.8

Özgenç, 1992

‹zmir

Eriﬂkin

21.0

Turgut, 1992

Diyarbak›r

Eriﬂkin

32.5

Dündar, 1994

Adana

Eriﬂkin

99.9

Taab

bllo

o 1

Türkiye’de viral hepatit A’n›n, di¤er akut viral hepatit enfeksiyonlar› aras›ndaki s›kl›¤›

7-13

Hastal›k, ›l›man ülkelerde sonbahar veya k›ﬂ›n erken dönemlerinde pik yapar. Tropikal ve yar› tropikal bölgelerde mevsimsel özellik daha az önemlidir.

ABD ve Avrupa’da mevsimsel özellikler gözlenmemiﬂtir. Ülkemizde daha çok sonbahar ve k›ﬂ aylar›nda görülür

9,15,16

2. Subklinik hepatit A: Tarama s›ras›nda anti-HAV po-

zitifli¤i yan›nda, transaminaz yüksekli¤i de vard›r.

3. Klinik hepatit A: Laboratuvar de¤erleri müspetli¤i

yan›nda, klinik belirtiler de mevcuttur. ‹kteri bulunanlar ik-

terik, ikteri bulunmayanlar ise anikterik hepatit A olarak de-

¤erlendirilir. Anikterik vakalar›n, ikterik vakalara oran›

farkl› epidemiyolojik çal›ﬂmalarda yaﬂa ba¤l› olmak üzere

12:1 ila 1:3.5 olarak bildirilmiﬂtir. Hastalar›n büyük bölü-

münde (%50-80) hepatomegali saptan›r. Karaci¤er sert, ke-

narlar› düzenli bazen hassas olabilir. Hastalar›n %4-9’unda

splenomegali ve lenfadenopati saptan›r.

2,16,17

ﬁekil 1’de HAV enfeksiyonunun seyri görülmektedir.

Ateﬂ varsa, genellikle sar›l›¤›n ilk bir kaç gününde norma-

le döner. Hastal›¤›n baﬂlang›c›ndan 2-3 hafta sonra d›ﬂk›

rengi normalleﬂir ve bu hastal›¤›n rezolüsyonu için iyi bir

iﬂarettir. Kaﬂ›nt›, kolestaz›n s›k görülen bir belirtisidir. Ti-

pik bir akut viral hepatit yaﬂa göre de¤iﬂmek üzere, belirti-

lerin ortaya ç›k›ﬂ›ndan 1 ila 8 hafta kadar sonra klinik ola-

rak iyileﬂir. Biyokimyasal düzelme 3-16 hafta, histolojik

iyileﬂme ise 6-18 hafta sonra olur. Ortalama %7 civar›nda

gözlenen atipik seyir 3 ﬂekilde tan›mlanm›ﬂt›r: Kolestatik,

relapsing ve fulminan hepatit A. Ölüm oran› dikkati çeke-

cek bir ölçüde yaﬂa ba¤l›d›r. 1970-1974 y›llar›nda Grön-

land adalar›nda meydana gelen salg›nda 4961 hastadan

17’si (%0.3) kaybedilmiﬂ, 45 yaﬂ üzerinde ölüm oran› %2.1

olarak tespit edilmiﬂtir. Ölen 17 vakan›n 11’inin nedeni he-

patik koma, 4’ünün serebral ve GIS kanamas›, 2’sinin ise

menenjit ve apandisit gibi komplikasyonlardan oldu¤u be-

lirtilmiﬂtir.

2,24-27

Tan›

Tan›, anamnez, fizik muayene ve laboratuvar bulgular›

ile konulur. Anamnez ve fizik muayene bulgular›, di¤er

akut viral hepatitlerden farkl› de¤ildir. Ancak salg›n varsa

tan› kolaylaﬂ›r.

180

| Kara ‹H |

Akut Viral Hepatit A

ﬁ

ﬁeek

kiill 1

HAV enfeksiyonunun klinik ve laboratuvar bulgular›n›n seyri

Laboratuvar Bulgular›

Akut viral hepatitlerin laboratuvar de¤erlendirilmesi;

genel laboratuvar bulgular›, karaci¤er hasar› ve virüse iliﬂ-

kin göstergelerle yap›l›r.

1. Genel Laboratuvar Bulgular›

11,24,28

Genel olarak tipik akut viral hepatitli hastada normal ya

da hafifçe düﬂmüﬂ parçal› lökosit say›s› ve nispeten lenfosi-

toz vard›r. Beyaz küre miktar› 12.000/mm

’ün üstünde ise

hastal›¤›n daha ciddi bir formu olabilir. Nadiren agranülosi-

toz, trombositopeni, pansitopeni, ya da aplastik anemi görü-

lebilir. Herhangi bir kanama komplikasyonu olmaks›z›n mi-

nör p›ht›laﬂma bozukluklar› ve fibrinojen düzeyinde azalma

ortaya ç›kabilir. P›ht›laﬂma faktörlerinde ileri derecede azal-

ma fülminan hepatitin göstergesi olabilir.

2. Karaci¤er Hasar›n›n Neden Oldu¤u Bulgular

Akut viral hepatitte serum bilirübinleri, aspartat amino-

transferaz (AST), alanin aminotransferaz (ALT), alkalen

fosfataz (ALP) ve

γ-glutamil transferaz (γ-GT) de¤erleri

yükselir. Bu parametreler aras›nda akut viral hepatitle en

uyumlu olanlar› AST ve ALT’deki yükselmelerdir. Bu iki

enzimin yüksek de¤erleri hepatosellüler hasar›n kantitatif

ve duyarl› birer göstergesidir. Transaminazlardaki art›ﬂ ge-

nellikle prodromal dönemle baﬂlar ve klinik belirtilerin baﬂ-

lamas›ndan 3-10 gün sonra doruk düzeylere eriﬂir. Serum

ALT genellikle 400-2000 IU/lt düzeyindedir. Ancak ikterik

enfeksiyonlarda 20.000 IÜ/lt’ yi aﬂabilir. Alkalen fosfataz

(ALP) genellikle orta derecede yüksektir. Yüksek seviyele-

ri genellikle hepatitle iliﬂkili kolestaz› gösterir. Genel olarak

ALP ve

γ-GT düzeyleri normalin 2 kat›n› aﬂmaz, ancak

özellikle kolestaz›n varl›¤› ve derecesini saptamakta yar-

d›mc› olurlar.

11,24,28

Tedavi

Akut viral hepatitlerde özgül bir tedavi yoktur. Hastal›k

belirtileri baﬂlad›ktan sonra enfeksiyonun seyrini de¤iﬂtire-

cek ilaç mevcut de¤ildir. Hastalar›n büyük bölümü evinde

istirahat ettirilip, belirli aral›klarla ça¤›r›larak izlenir, hasta-

neye yat›r›lmalar› gerekmez. Fülminan hepatit, koagülopa-

ti, ensefalopati, kar›n a¤r›s› ya da kusma ile birlikte inatç›

bulant›, bilirubin ya da transaminaz› yüksek olanlar hasta-

neye yat›r›l›rlar. Viral hepatitlerin akut döneminde duruma

göre yatak istirahati önerilebilir.

Hastalar aç kalmayacak

ﬂekilde beslenmelidirler. Özel bir diyeti yoktur. Protrombin

zaman› (PTZ) AVH’li hastalarda kolestaz ve fülminan seyir

esnas›nda olmak üzere iki nedenden dolay› yükselir. Üç gün

üst üste 10 mg K vitamini kas içine verilir. Kolestaza ba¤l›

ise PTZ k›sal›r. Fülminan hepatit olgular› hastanede izlen-

meli, tedavi hastan›n durumuna göre planlanmal›d›r.

4,25,28

Korunma

Genel Önlemler

HAV esas olarak fekal-oral yolla bulaﬂ›r, virüsün yiye-

cek, su ve çevreyi kontamine etmesinin önlenmesi en önem-

li kontrol yöntemidir. Hijyenik yaﬂam, el y›kama ve g›da el-

leyicilerinin kontrolü hepatit A’n›n insandan insana aile içi,

hastane içi ve toplum yay›l›m›n› önlemede önemlidir.

29

‹mmünizasyon

Pasif ve aktif olmak üzere iki ﬂekildedir.

Pasif ‹mmünizasyon

‹mmün serum globulin (ISG), daha önceden hepatit

A’ya karﬂ› immünite geliﬂtirmiﬂ insanlardan elde edilir.

ISG’nin plazma yar› ömrü 14-24 gündür. Virüsle temastan

2 hafta önce ve 2 hafta sonra erken inkübasyon döneminde

uyguland›¤›nda hepatit A enfeksiyonunun klinik tablosunun

ortaya ç›k›ﬂ›n› önler ya da hafif bir klinikle seyretmesini

sa¤lar. ISG’nin uygulanmas›ndan sonra spesifik anti-HAV

nötralizan antikorlar; nötralization assay, radioimmunofo-

cus inhibition veya radioimmunassay gibi yöntemlerle sap-

tanabilir.

Hepatit A bulaﬂ›m›n›n engellenmesi için ISG uygulan-

mas› önerilenler:

1. Geliﬂmekte olan bölgelere 3 aydan daha k›sa süre için

seyahat edenler,

2. Hepatit A’l› kiﬂilerle ayn› evi paylaﬂan ve seksüel iliﬂ-

ki kuranlar,

3. Kreﬂ ve yuvalarda; personel, bak›c›, çocuk alt› de¤iﬂ-

tirenler,

181

4. Okullarda salg›n s›ras›nda, özellikle tuvalet temizle-

yenler dahil seronegatif kiﬂiler,

5. Hastanelerde salg›nlarda d›ﬂk› ve enfekte hastalarla

temasta olan kiﬂiler,

6. Hepatit A’l› hastan›n haz›rlad›¤› yiyece¤i yiyenler

ISG temas› izleyen iki hafta içinde uygulan›r.

Hindistan’da bir salg›nda ISG uygulamas›n›n salg›n›

azalt›c› ya da önleyici bir etkisinin olmad›¤› saptanm›ﬂ, ge-

lecekteki salg›nlarda da uygulanmas›n›n tavsiye edilmedi¤i

belirtilmiﬂtir.

ISG’in ola¤an dozu 0.02-0.06 ml/kg intramüsküler tek

dozdur, doza ba¤l› olmak üzere %90-100 oranlar›nda 2-6 ay

koruyucudur.

2,30-32

Aktif ‹mmünizasyon

Enfeksiyöz virüs ya da bileﬂenlerinin insana verilerek

aktif immün cevab›n uyar›lmas› ile antikor üretimi oluﬂtu-

rulmaya çal›ﬂ›l›r. Günümüze kadar inaktif, atenüe ve kom-

bine olmak üzere 7 tip aﬂ› geliﬂtirilmiﬂtir. Hepatit A aﬂ›s›n›n

aﬂa¤›daki risk gruplar›na yap›lmas› önerilmektedir.

1. Geliﬂmekte olan bölgelere seyahat edenler:

• 3 aydan daha uzun ve süre için, s›k s›k seyahat

edenler,

• Askeri ve diplomatik personel,

2. Ciddi seyredebilece¤inden dolay› kronik karaci¤er

hastal›¤› olanlar,

3. S›k s›k faktör VIII alan hemofili hastalar› (aﬂ› SC ya-

p›lmal›, aﬂ›lamadan önce kontrol yap›labilir),

4. Uyuﬂturucu kullananlar,

5. Laboratuvarda direkt virusla temas› olan personel,

6. Salg›nlar s›ras›nda zihinsel özürlü kiﬂiler,

7. Çocuk bak›m merkezlerinde çal›ﬂan personel,

8. Homoseksüeller,

9. Hijyen uyumu zay›f temizlik iﬂçileri ve g›da elleyici-

leri.

Antiepileptik valproat alan ve hepatit A geçiren 5 ço-

cukta akut karaci¤er yetersizli¤i geliﬂmiﬂ ve bir çocuk

kaybedilmiﬂtir. Bu nedenle valproat alan ve hepatit A ile

karﬂ›laﬂma riski bulunan seronegatif kiﬂiler aﬂ›lanmal›-

d›r.

2,31-33

‹naktif Aﬂ›lar

‹naktif hepatit A aﬂ›s› antikor üretiminin d›ﬂ›nda, HAV

spesifik T hücre proliferasyonunu ve gamma interferon

üretimini de sa¤lar. Günümüze kadar lisans alm›ﬂ ve al-

mak üzere bulunan 5 inaktif hepatit A aﬂ›s› mevcuttur.

Formalinle inaktive aﬂ›lar, viral kapsid antijenleri ve viral

partiküller içerir. ‹mmünojenik potansiyel kapsid antijen-

lerine ba¤l›d›r. Bunlardan ilk lisans alan aﬂ› Smith Kline

Beecham Biologicals firmas› taraf›ndan ç›kart›lm›ﬂt›r. Aﬂ›:

Havrix 720 ELISA ünite/doz, 1440 ELISA ünite/doz ﬂek-

linde 1 ml’lik preparatlar› mevcuttur. Aﬂ› dozu olarak 1-15

yaﬂ aras› çocuklarda 720 ELISA ünitesi (EU), eriﬂkinlerde

ise 1440 EU önerilmektedir. ‹lk doz ve 2. doz aras›nda 6

ay süre olmas› önerilmektedir. Bir di¤er inaktif aﬂ› Paste-

ur Merieux firmas› taraf›ndan ç›kart›lm›ﬂt›r: Avaxim 160

ELISA ünite/doz ﬂeklinde 0.5 ml’lik preparatlar› mevcut-

tur. Aﬂ› 6 ay arayla iki doz ﬂeklinde önerilmektedir.

2,31,34,35

Ülkemizde iki inaktif hepatit A aﬂ›s› bulunmaktad›r. ‹l-

ki; SmithKlineBeecham Biologicals’›n Havrix’idir. ‹kinci-

si; Pasteur Merieux’nün Avaxim’idir. Aﬂ›lar 6 ay aral›kl› iki

dozda yap›l›r. ‹naktif hepatit A aﬂ›lar› 2-8°C’de tutulmal›,

dondurulmamal›, ›ﬂ›ktan korunmal›, dilüe edilmemeli, di¤er

aﬂ›larla ayn› ﬂ›r›ngada kar›ﬂt›r›larak verilmemelidir. Aﬂ› et-

kisi azalaca¤›ndan dolay› gluteal bölgeye verilmemeli, del-

toid kasa yap›lmal›d›r. Hemofili hastalar› d›ﬂ›nda sübkütan

uygulama önerilmemektedir.

2,31,34,35

Kombine Aﬂ›

Son y›llarda SmithKlineBeecham Biologicals’›n hepa-

tit A ve B aﬂ›lar›n› içeren kombine aﬂ› Twinrix ç›km›ﬂt›r.

Yaﬂlar› 17-60 aras›ndaki sa¤l›kl› gönüllülerde yap›lan ça-

l›ﬂmada 0, 1, 6 aylarda yap›lan aﬂ›n›n 36. aydaki serokon-

versiyonlar› HAV için %100 iken, HBV için %97 olarak

tespit edilmiﬂtir. Ayr›ca 1-15 yaﬂlarda çocuklardaki dene-

melerde de güvenli ve immünojenitesi yüksek bulunmuﬂ-

tur.

2,36,37

182

| Kara ‹H |

Akut Viral Hepatit A

Kaynaklar

1..

T.C. Sa¤l›k Bakanl›¤›-Bulaﬂ›c› Hastal›klar›n ‹hbar› ve Bildirim Sistemi.

Standart Tan›, Sürveyans Ve Laboratuvar Rehberi-2004. http://www.sag-

lik.gov.tr/extras/dokuman/bhastalik_tedavi.pdfadresinden 11.11.2007 tari-

hinde eriﬂilmiﬂtir.

2..

ullu

utt A

A.. HAV Enfeksiyonu. Viral Hepatit Kitab›-2002’de. Ed. Bal›k ‹,

Tekeli E. Ankara, VHSD, 2002.

3..

osseerrtt R

R,, D

olllleen

maaiieerr G

G,, W

Weeiittzz M

M.. Identification of active-site residues in

protease 3C of hepatitis A virus by site-directed mutagenesis.

Journal of Vi-

rology

1997; 71: 3062-8.

4..

Baatttteeg

gaay

y M

B,, G

usstt IID

D,, F

Feeiin

nsstto

nee S

M.. Hepatitis A virus. Principles and

Practice of Infectious Diseases’de. Ed. Mandell GL, Bennett JE, Dolin R. 4.

bask›. New York, Churchill Livingstone, 1995; 1636-56.

5..

Biid

daaw

wiid

d S

S,, F

Faarrb

beerr JJM

M,, S

Saattttaarr S

A,, H

Haay

waarrd

d S

S.. Heat inactivation of hepatitis

A virus in dairy foods.

J Food Prot

2000; 63: 522-8.

6..

Szzm

neessss W

W,, D

Diieen

nssttaag

g JJL

L,, P

urrcceellll R

H v

vee aarrk

k.. The prevalance of antibody

to hepatitis A antigen in various parts of the world: A plot study

Am J Epi-

demiol

1977; 106: 392-8.

7..

Baad

urr S

S.. Ülkemizde viral hepatitlerin durumu (Viral Hepatitle Savaﬂ›m

Derne¤i Raporu). Viral Hepatit ‘94’de. ‹stanbul, Ed. K›l›çturgay K. Nobel

T›p Kitabevleri; 1994; 15-37.

8..

S››d

daall M

M,, O

O¤

¤u

uzz F

F,, O

kaan

n F

F,, E

Ellççiio

o¤

¤llu

u N

N,, O

Orraallttaay

y P

P.. Akut viral hepatitli olgu-

lar›n analizi.

Klimik Derg

1990; 3: 87-8.

9..

K››ll››çç H

H,, ﬁ

ﬁaah

hiin

n ‹‹,, Y

Y››lld

d››rr››m

m M

S,, K

oçç A

N,, A

Arr››n

nçç H

H.. HAV seroprevalans›n›n

yaﬂ ve mevsimsel analizi.

Viral Hepatit Derg

1996; 2: 70-2.

10

0.. E

Errg

gö

ön

nü

üll M

MÖ

Ö,, S

ollaak

k S

S,, T

Teek

keellii E

E.. Akut viral hepatitli hastalar›n etyolojik da-

¤›l›m›. XXVII. Türk Mikrobiyoloji Kongresi. 7-10 May›s 1996 Antalya.

Program ve Özet Kitab›; 171.

1.. Ö

Özzg

geen

nçç O

O,, B

Biillg

giin

n E

E,, K

Kö

össee ﬁ

ﬁ,, S

Siiv

vrreell A

A.. Akut viral hepatitlerin serolojik gös-

tergelerle tan›s›. Enfeksiyon dergisi (Turkish Journal of Infection) 1992; 6:

13-7.

2.. T

urrg

utt H

H,, T

urrh

haan

o¤

¤llu

u M

M,, A

d››n

n K

K v

vee aarrk

k.. Akut viral hepatit olgular›n›n et-

yolojik ve epidemiyolojik özellikleri.

Enfeksiyon Dergisi

(Turkish Journal

of Infection) 1992; 6: 243-5.

3.. D

Dü

ün

daarr ‹‹H

H,, Y

Yaam

maan

n A

A,, Ç

Çeettiin

neerr S

S,, K

K››ll››çç N

B,, A

paan

n T

Z.. Kan donörlerinde ve

random seçilmiﬂ hasta örneklerinde muhtelif hepatit markerlerinin s›kl›¤›.

Türk Mikrobiyol Cem Derg

1994; 24: 236-9.

4.. C

Ceey

haan

n M

M.. Hepatit A Aﬂ›s›.

Katk› Pediatri Dergisi

1998; 19: 219-25.

15

5.. S

Stteew

waarrtt D

R,, M

orrrriiss T

S,, P

urrcceellll R

H,, E

meerrsso

n S

U.. Detection of antibodies

to the nonstructural 3C proteinase of hepatitis A.

The Journal of Infectious

Diseases

1997; 176: 593-601.

16

6.. B

Baab

baaccaan

n F

F,, Ö

Öv

veerr U

U.. A hepatiti. Ed. K K›l›çturgay K. Viral Hepatit ‘94’de.

‹stanbul, Nobel T›p Kitabevleri, 1994; 39-63.

17

7.. P

orraaw

waan

n Y

Y,, T

Tiieeaam

nlleerrss A

A,, C

Ch

hu

deerrm

paad

deettssu

k S

S,, G

Gllü

ücck

k R

R,, C

Crry

yzz S

SJJ

JJrr.. Control of hepatitis A outbreak by active immunization of high-risk sus-

ceptible subjects.

The Journal of Infectious Diseases

1994; 169: 228-9.

18

8.. S

Sttaap

plleetto

n JJT

T,, L

Leem

n S

M.. Hepatitis A and E. Infectious Diseases’de. Ed.

Hoeprich PD, Jordan MC, Ronald AR. 5. bask›. Philadelphia, JB Lippincott

Company 1994; 790-800.

19

9.. A

ullu

utt A

A,, K

K››ll››çç S

S,, F

Feelleek

k S

S,, A

ullu

utt H

H.. The prevalence of hepatitis A in

the Elaz›¤ Region.

Turk J Med Sci

1996; 26: 375-8.

0.. M

Miicch

hiieellsseen

n P

P,, V

Vaan

n D

Daam

mee P

P.. Viral hepatitis and pregnancy.

Acta Gastro-

enterol Belg

1999; 62: 21-9.

21

1.. M

MccD

uffffiiee R

S JJrr,, B

Baad

deerr T

T.. Fetal meconium peritonitis after maternal hepa-

titis A.

Am J Obstet Gynecol

1999; 180: 1031-2.

22

2.. A

Assh

heerr L

V,, B

Biin

n L

N,, M

Meen

nssiin

g T

L,, M

Maarrcch

wiicck

kii R

H,, V

Vaasssseellll R

A,, Y

g G

D..

Pathogenesis of hepatitis A in orally inoculated owl monkeys (Autos trivir-

gatus).

J Med Virol

1995; 47: 260-8.

23

3.. S

viisstt T

T,, H

Haam

miilltto

n G

R,, H

urriih

haan

n B

M,, H

Haarrtt IIJJ.. Outbreak of hepatitis A

spread by contaminated drinking glasses in a public house.

Commun Dis

Public Health

2000; 3: 60-2.

4.. A

ullu

utt A

A,, K

K››ll››çço

o¤

¤llu

u A

A,, F

Feelleek

k S

S,, K

Kaallk

kaan

n A

A,, K

K››ll››çç S

S.. Akut viral hepatit A

olgular›n›n de¤erlendirilmesi.

Viral Hepatit Derg

1998: 109-11.

5.. F

Feelleek

k S

S.. Karaci¤er ve safra yollar› enfeksiyonlar›. Sistemik Enfeksiyon

Hastal›klar› Kitab›’nda. Ed. Felek S. 1. Bask›. ‹stanbul, Nobel T›p Kitabevi.

1997; 195-222.

26

6.. C

Ciio

occccaa M

M.. Clinical course and consequences of hepatitis A infection.

Vac-

cine

2000; 18: 71-4.

27

7.. S

kiin

ojj P

P,, M

Miik

keellsseen

n F

F,, H

olllliin

geerr F

B.. Hepatitits A in Greenland: importan-

ce of specific antibody testing in epidemiologic surveillance.

Am J Epide-

miol

1977; 105: 140-7.

8.. H

olllliin

geerr F

B,, T

Tiicceeh

urrsstt JJ.. Hepatitits A virus. Fields Virology’de. Ed. Fields

BN, Knipe DM. 2. bask›.

Newyork Raven Press

1990; 631-67.

9.. B

Biid

daaw

wiid

d S

S,, F

Faarrb

beerr JJM

M,, S

Saattttaarr S

A.. Contamination of foods by food handlers:

experiments on hepatitis A virus transfer to food and its interruption. Appl

Environ Microbiol 2000;66: 2759-63.

30

0.. G

Grreeeen

n M

S,, C

heen

n D

D,, L

Leerrm

maan

n Y

Y v

vee aarrk

k.. Depression of the immune response

to an inactivated hepatitis A vaccine administered concomitantly with im-

müne globulin.

The Journal Infectious Diseases

1993; 168: 740-3.

31

1.. S

Saalliissb

urry

y D

M,, B

Beeg

g N

T.. Immunisation against infectious disease. Bicente-

nary edition (II. Edition) HMSO prited UK, 1996: 85-94.

2.. A

Asszzk

keen

naassy

y O

M.. A community outbreak of hepatitis A in a religious com-

munity in Indiana: failure of immune serum globulin to prevent the spread

of infection.

Epidemiol Infect

2000; 124: 309-13.

33

3.. F

Faay

yaad

d M

M,, C

ueeiirrii R

R,, M

Miik

kaattii M

M.. Fatality from hepatitis A in a child taking

valproate.

J Child Neurol

2000; 15: 135-6.

183

4.. Cederna JB, Klinzman D, Stableton JT. Hepatitis A virus-specific humoral

and cellular immune responses following immunization with a formalin-

inaktivated hepatitis A vaccine. Vaccine 1999; 18:892-8.

35

5.. H

orrn

g Y

C,, C

haan

g M

H,, L

Leeee C

Y,, S

Saaffaarry

y A

A,, A

drree F

E,, C

heen

n D

S.. Safety and

immunogenicity of hepatitis A vaccine in healthy children.

Pediatr Infect

Dis J

1993; 12: 359-62.

6.. T

olleen

n S

S.. The first combined vaccine against hepatitis A and B: An overvi-

ew. First World congress on vaccine and immunization. Istanbul, Turkey.

April 26-30, 1998.

37

7.. Prevention of hepatitis A through active or passive immunization:

Recommendations of the Advisory Committee on Immunization Practices

(ACIP).

MMWR Morb Mortal Wkly Rep

1999; 1: 1-37.

184

| Kara ‹H |

Akut Viral Hepatit A

Geliﬂ tarihi: 01.12.2006

Kabul tarihi: 11.08.2007

‹letiﬂim adresi:

Doç. Dr. ‹smail Hamdi Kara

Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi

Aile Hekimli¤i Anabilim Dalı

21280 Diyarbak›r

e-mail: ihkara13@yahoo.com

Yüklə 134,81 Kb.

Dostları ilə paylaş: