Dilmurod quronov a d a b iy o t s h u n o s L ik k a k ir ish ol
Asllarning o'zgarishga uchrashi aruzshunoslikda «zihof» deb yuritiladi. Zihoflar turlicha ko'rinishga ega bo'lib, bunda asllar tarkibidagi hijolardan biri yoki bir nechasining tushirib qoldirilishi; sifat o'zgarishiga (qisqa hijoning cho'ziqqa, cho'ziq hijoning qisqaga, cho'ziq hijoning o'ta cho'ziqqa aylanishi) uchrashi; bir paytning o'zida ham hijo tushishi, ham qolgan hijolarning sifat o'zgarishga uchrashi mumkin. Aruzshunoslikda har bir zihofning, shuningdek, shu zihofga uchrashdan hosil bo'lgan tarmoq ruknning o'z nomi mavjud. Masalan, she’riyatimizda eng faol qoilaniluvchi asllardan sanaluvchi mafoiylunning tarmoqlarini ko'rib o'tishimiz mumkin. Mafoiylun asli 12 xil zihofga uchraydi va bundan tubandagi 12 tarmoq (furu’) yuzaga keladi: 1. Qabz zihofiga uchraganda mafoiylun ( v -----) aslining uchinchi cho'ziq hijosi qisqaga o'zgaradi(v - v -) va hosil bo'lgan tarmoq rukni «maqbuz» (mafoilun) deb ataladi. 2. Kaff zihofiga uchraganda mafoiylun ( v -----) aslining to'rtinchi cho'ziq hijosi qisqaga (v - - v) o'zgaradi va hosil bo'lgan tarmoq rukni «makfuf» (mafoiylu) deb ataladi.
3. Xarm zihofiga uchraganda mafoiylun ( v -----) aslining birinchi qisqa hijosi tushiriladi ( -----) va hosil boMgan tarmoq rukni «axram» (mafulun) deb ataladi. 4. Shatr zihofiga uchrashdan hosil bo'luvchi tarmoq ruknining nomi «ashtar» (foilun), taqti’si: - v - 5. Xarb zihofiga uchrashdan hosil bo'luvchi tarmoq ruknining nomi «axrab» (mafulu), taqti’si: - - v 6. Tasbig' zihofiga uchrashdan hosil bo'luvchi tarmoq ruknining nomi «masabbag'» (mafoiylon),taqti’si: v - - 7. Qasr zihofiga uchrashdan hosil bo'luvchi tarmoq ruknining
