Dilorom qosimova menejment nazariyasi

8.2. B oshqaruv apparati m eh n a tin i m a q b u llash tirish
B o s h q a ru v a p p a ra ti m e h n a tin i m a q b u lla s h tiris h g a y a g o n a y o n ­
d a sh u v n i t a ’m in la sh m a q sa d id a t a ’rif-m alak a m a ’lu m o tn o m a si ham
99

---

q o ‘llan ilib , u la rd a x o d im la r b a ja ris h i lo z im b o 'lg a n is h la r h a jm i 
m u rak k ab lig i, ra h b arlik lavozim i, tu rli b o sh q a ru v c h ilik vazifalarini 
b ajaru v ch ilar u c h u n talab etilad ig an d a ra ja h am d a ish staji k o 'rsatilad i.
, M e n e jm e n t ishi te x n o lo g iy a sid a ish v a q tin in g k a tta qism i ( 7 7 % )
h u jja tla r bilan ish la sh g a sarflan ad i. S h u sababli h u jja tla r alm a sh in u - 
vini doim o tak o m illa sh tirib b o rish lozim .
M e n e je r m e h n a tig a , s h u n in g d e k , k o rx o n a va ta sh k ilo td a a x b o ro t 
o qim lari y o 'n a lish i v a h u jja tla r a y la n ish tex n o lo g iy a si m aq b u llig i 
h a m k a tta t a ’sir k o 'rs a ta d i. B u y e rd a h u jja tla r o ‘ta d ig a n b o sq ich lar 
sonini ularni b irlash tirish n a tijasid a q isq artirish k a tta sa m a ra berib, 
n a tija d a a s o s la n m a g a n m u v o fiq la sh tiru v b a rta ra f etiladi. A g a r m u- 
v o fiq la s h tiris h m u h im b o ‘lsa , h u jja tla r o 'tis h b o s q ic h la ri o 'rn in i 
a lm a s h tiris h h a m y a x sh i n a tija beradi.
H u jja tla r a lm ash in u v ig a k e ta d ig a n v a q tn i q isq artirish m aqsadi- 
da o ‘tish tex n o lo g iy asi, a x b o ro t u z a tilish in in g m aq b u l y o 'llari b elg i­
la n a d i. R a h b a r fa q a t b o s h q a la r g a to p s h ir is h m u m k in b o ‘lm a g a n
h u jja tla rg a im zo ch ek ad i. X a tla r ta y y o rla sh bilan b o g 'liq ish vaqti- 
ni te ja s h d a m a x s u s n a m u n a li m a tn la r, s ta n d a r t v a ra q la rd a n foy­
d a la n ish k a tta a h a m iy a tg a eg a. K orxona v a ta s h k ilo tla r o 'r ta s id a
y o zish m alard a k elg an h u jjatn i javobi bilan q a y ta rish k e n g qo'llaniladi.
H ijjja tla rn i b irx illa sh tirish v a s ta n d a rtla s h m e n e je r m e h n a tin i 
ta sh k il e tis h n in g m u h im y o ‘n alish id ir. S ta n d a rt v a ra q la rn i q o 'lla sh
x a to la r k a m a y ish ig a va n a tija d a
b o sh q a ru v x a ra ja tla ri qisqarishi- 
ga olib keladi.
A x b o ro t h ajm i m u n ta z a m o rtib b o ra y o tg a n sh a ro itd a m e n e je r 
m e h n a tin i m e x a n iz a tsiy a la s h v a a v to m a tla s h tiris h , a y n iq sa, m u h im - 
dir. M u ta x a s s is la r fikriga k o 'ra , b o sh q a ru v a p p a ra tid a ta sh k iliy va 
h iso b la sh m a sh in a si, aloqa v o sita la ri y o rd am id a 7 % ishni m e x a n i­
z a tsiy a la sh m u m k in ekan. M e n e je r m e h n a tin i ta k o m illash tirish n in g
m u h im y o 'n a lis h i ish jo y in i m a q b u l ta sh k il e tis h va e n g avvalo, 
m e h n a t x u s u s iy a tla r in i, b o 'lin m a la r n in g o 'z a r o a lo q a s in i is h la r 
m uhim ligini hisobga olgan holda joylashtirishdir. Ish stollari, usk u n a, 
javon, k a rto tek alar qulay v a qo'l yetad ig an qilib joylashtirilishi kerak.
Ish jo y la ri jo y la s h tirilis h i va u la rn i te x n ik a v o s ita la ri h a m d a
y o rd a m c h i u s k u n a la r bilan jih o z lash d a u z lu k siz ish la sh n i t a ’m in lash
ta la b la ri h is o b g a o lin ish i k e ra k . T a jrib a d a n m a ’lu m k i, ish jo y in i
100

---

tex n o io g iy a , erg o n o m ik a , psixofiziologiya, e s te tik a ta la b la rig a m u- 
vofiq jo y la s h tiris h m e h n a t u n u m d o rlig in i o sh irish ( 5 % v a u n d a n
k o ‘p g a ) im konini beradi.
B o sh q a ru v a p p a ra ti m e h n a ti u c h u n sa n ita r-g ig ie n a m e ’yorlari, 
te m p e ra tu ra , nam lik, yoruqlik m e ’yorlari, shovqin darajasi, shuningdek, 
m e h n a t v a d am olish ta rtib la rin i h iso b g a o lg an holda sh a ro it y ara- 
tis h m u h im a h a m iy a tg a ega.