Dilorom qosimova menejment nazariyasi

2. G ipotezan in g ifoda q ilin ish i. 
Gipotezani ifoda etayotib, 
tadqiqotchi mavjud imkoniyatlar (a lte rn a tiv la r)- faoliyat (harakat) 
variantlari va vaziyat uchun ularning oqibatlarini aniqlaydi, shuningdek, 
ushbu kuzatuvlar asosida ularni prognozlaydi. M aqsad - muam - 
m oning tarkibiy qismlari o'rtasidagi o'z aro bogiiqlikni o ‘rnatish. 
Masalan, kuzatuv oyi davomida ehtiyoj 10 foizga o‘sganda zaxiralar 
k am a y is h n i k o ‘r s a ts a , ra h b a r z a x ir a la rn in g m u a y y a n m iqdorga 
o'sishi u larning bunday vaz iy a td a qisqarishi oldini oladi, degan 
gipotezaga asoslanishi mumkin.
3 . V e r if ik a t s iy a . 
V e r i f i k a t s i y a n i n g yoki g i p o t e z a n i n g
to'g'riligini tasdiqlanishning uchinchi bosqichida tadqiqotchi gipoteza­
ni qabul qilingan qarorning natijalarini kuzatib tekshiradi. Bizning 
misolni davom ettirib, rahbar zaxiralar darajasini idora mutaxassi- 
si taklif etgan miqdorga ko‘paytirishi mumkin. Agar bunda zaxiralar 
kam aym asa yoki haddan ziyod ko ‘paymasa, gipotezani t o ‘g ‘ri deb 
tan olish kerak. Agar ehtiy o jn in g o'sishi bilan m a h s u lo tla rn in g
yetishmasligi paydo bo'lsa yoki zaxiralar shunchalar o‘ssa-ki, ular­
ni saqlash chiqimlari haddan ziyod bo‘lib qolsa, unda gipotezani 
n oto‘g ‘ri deb tan olish kerak. Bu holda, rahbar birinchi bosqichga 
qaytib, mavjud axborotga gipotezani tekshirish bosqichida yig ‘ilgan 
axborotni va boshqa m a ’lumotlarni q o ‘shgandan keyin yangi gi­
potezani ifoda qilishi kerak.
M enejm ent muammolarini hal etayotganda ilmiy usulni qo‘llab, 
shuni esda tutish kerak-ki, tashkilot - bu o ‘zaro bog'langan qism- 
lardan iborat ochiq tizimdir. S h u n in g uchun m en ejm en td a ilmiy 
y o n d a s h i s h n i n g ikkinchi x u s u s iy a ti sifatida tizimli y o n d a sh ish
gavdalanadi.
M enejm ent ilmining uchinchi xususiyati - modellarni ishlatish- 
dir. M o d ellas h tirish k o ‘p hollarda m e n e jm e n t m u a m m o la rin in g
12

---

murakkabligi va ilmiy tajribalarni real hayotda o'tkazish qiyinchili- 
gi tufayli zarurdir.
Modellashtirish - bizning m uhokam ada ko'p e ’tibor berilgan 
konsepsiyadir. Ilmiy m enejm ent maktabining eng ko'zga ko'rinadigan 
va ehtimol eng yirik hissasi oddiy sabab - oqibatli baholash uchun 
juda m urakkab vaziyatlarda obyektiv qaror qabul qilishga imkoniyat 
beradigan muqobil modellarni ishlab chiqishdadir. Bunday model- 
larning ko‘pi shunchalik murakkab-ki, ham m a 
r a h b a r la r
ham ularni 
m ustaqil ravishda ishlatishga qodir emaslar. Biroq, modellar haqi- 
da ishonarli ta s a v v u r n in g y o ‘qligi ra h b a rn in g sinash va hatolar 
usulini qo‘llashiga ham da tekshirilgan usullar qo'llashning o'rniga 
o'y lanm agan qarorlar qabul qilishiga olib keladi.