|
|
|
|
Buddiylik ta’limotiga ko‘ra, azob-uqubatlardan xalos bo‘lishning eng maqbul yo‘li rohiblik (monaxlik) jamiyati nima deb ataladi?
|
Buddiylik ta`limotiga kO`ra, azob-uqubatlardan xalos bO`lishning eng maqbul yO`li rohiblik (monaxlik) jamiyati (sangxa) ga O`tish hisoblanadi. Rohiblik boshqa dinlarga qaraganda buddiylikda barvaqt vujudga kelgan bO`lib, hozirgi kunda buddiylik mahzablaridan bO`lmish hinayana tarqalgan mamlakatlar xalqlarining ijtimoiy hayotida g`oyat salbiy rol O`ynamoqda. Rohiblar buddiylikka e`tiqod qiluvchilar orasida noO`rin tarzda juda katta obrO` va hurmatga sazovar bO`lib, ularga itoat etish va aytganini bajarish zarur, deb hisoblanadi.
|
|
|
|
|
|
|
|
Buddiylik ta’limotida olam necha bosqichli deb tavsiflangan?
|
Buddiylik ta`limotida olam uch bosqichli deb tavsiflangan. Birinchisi eng yuqori olam bO`lib, unda mutlaq osoyishtalik hukmron. Unda faqat sof ruhgina mavjud emish. Bu olam ruhning makonidir. Buddiylikning ta`lim berishicha, mutlaq ilohiy kuch - ruhni mutlaqo bilib bO`lmaydi. Birinchi olamda ruh moddiy olamdan tashqarida, u hech harakatsiz mutlaq osoyishta holatda yashar emish. Ikkinchi olam, rivoyatlarga kO`ra, ruhiy mavjudotlar bilan tO`la jannat-bodisatvadir. Bu olamning hokimi Amitabadir. Uning olamida ruh O`z gunohidan xalos bO`lgan, lekin eng oliy olamga, nirvanaga, mutlaq bO`shliq va osoyishtalik olamiga kO`tarilmagan avliyolar yashar emish. Buddalar kishilarga budda ta`limotini O`rganish, yaxshi yO`ldan boshlab borish uchun yerga yuborilar ekan. Uchinchi olam eng quyi olam bO`lib, unda odamlar va hayvonlar yashar emish. Bu olamdagi ruh gO`yo qafasda yashar ekan, u hayot davomida ozod bO`lish hamda yuqori olamga kO`tarilishiga harakat qiladi; ruhning yuqori olamga kO`tarilishi odamlar qiladigan savobli ishlarga bog`liq; agar odam buddiylik ta`limotiga e`tiqod qilsa, yaxshilikka intilsa, uning joni qayta tug`ilishlardan sO`ng jannatga va undan nirvanga kO`tarilar emish. Yomonlikka mansub gunohkor kishilarning ruhi esa quyi dunyoda azoblanib, qafas ichida yura berar, yuqori olamga hech kO`tarila olmas emish. Agar insonning din ta`limotiga zid ishlari kO`payib ketsa, hirs yoki tovlamachilikka berilib, undan qutila olmasa, bunday odamning ruhi bir necha qayta tug`ilishlardan keyin dO`zaxga tushar va unda abadiy azoblanar emish.
Buddiylikda qayta tug`ilish deganda yangidan paydo bO`lish tushunilmaydi, balki ilgari O`lgan odamlarning jismidan tarqalgan dxarmalarning yangi asosda birlashib, kelajak avlodga O`tishi tushuniladi. Shuning uchun buddiylik inson O`z qilmishlari uchungina javobgar bO`lib qolmaydi, balki kelajak avlod uchun ham javobgar deb hisoblangan. Agar odam yaxshi bO`lsa, budda ta`limotiga tO`liq rioya qilsa, boy va e`tiborli bO`lsa, uning dxarmalari asosida qayta tug`ilgan odam ham boy va badavlat, sofdil bO`ladi. Aksincha, odam yomon bO`lsa, kambag`al, qashshoq bO`lsa, budda ta`limotiga rioya qilmasa, uning dxarmalaridan paydo bO`lgan odam ham kambag`al, qashshoq bO`lar ekan. Buning sababi avvalgi avlodlar yomon hayot kechirgani uchun berilgan jazodir, deb hisoblangan. Buddiylik O`zining bu ta`limoti bilan jamiyatdagi ijtimoiy tengsizlik va ekspluatatsiyaning tub mohiyatini yashirishga harakat qiladi. Boshqa dinlar kabi buddiylik ham hayotda passiv bO`lishni, taqdirga tan berishni targ`ib qiladi, zohidlikni yoqlab, ekspluatatsiyani oqlaydi.
|
|
|
|
