Dintaniw kk



Yüklə 294,12 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə7/27
tarix06.12.2022
ölçüsü294,12 Kb.
#72569
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   27
dintaniw kk

A`debiyatlar 
1. Islam Karimov O`zbekstan XXI a`sir bosag`asindaU` qa`wipsizlikke qa`wipler, turaqliliq 
sha`rtleri xa`m rawajlaniw kepillikleri. No`kis., Qarag`alpaqstavn, a`99h 
2. Islam Karimov. Ollox qalbimizda, yuragimizda.T.,a`999 
3. Vijdon erkinligi va diniy tashkilotlar tug`risidagi Uzbekiston Respublikasining Qonuni 
(yangi taxriri) Uzbekiston Yangi konunlari.Na`9.T., Adolat, a`999. Xalq suzi, a`99h y a`o` may. 
4. Juraev U, Saidjanov Y. Dune dinlari tarixi.T,.1998 
5. Men` A. Istoriya religii.M., 1994 
6. Mifi narodov mira-vg`-x tomax.M.,1977 
7. Osnovi religiovedeniya. Uch.posyudlya vuzov pod red. M.N.Yablokova.M.,1995 
8. Yuldosh Xujaev, X.Raqimjanov, M.Komilov. Dinshunoslik, ma`ruzalar matni. T.,2000 
9. Mustaqillik ilmiy ommobop izoxli lug`avt.T.,1999 
10. Vatan tuyg`usi.T., 


3.tema Milliy dinler. 
Joba 
1. Yaxudiyliktin` ju`zege keliwi ha`m ta`liymati. 
2. Veda ha`m veda dinleri. 
3. Konfutsishilik 
4. daosizm 
5. Sintoizm. 
A`yyemgi dinlerden basqa xa`r t6rli milliy dinlerde qa`liplesti. Yaxudiylik dini eramizdan buring`i 2000 jillardin` 
aqirinda Palestinada qa`liplesti, jeke qudayliq ideyasina ugitleydi. Yaxudiyliktin` muqaddes kitaplari «Tawrat» (Musa 
payg`ambar ta`repinen), «Bibliya» payda bolg`an. Onin` ag`imlari ekige bo`linip. a`yyemgi ag`imlari` Saduqiy, Farziy, 
Essey dep ataladi.
Milliy dinler
-
Bul din X a`sirdin` baslarinda yaxudiyler ma`mleketinin` qa`liplesiwinde ulken rol` atqarg`an
xa`m da`slepki patshalar dinastiyasina negiz salg`an Iuda qa`bile siying`an. Bul dinnin` o`zine ta`n bolg`an 6rp-a`detleri
da`st6rleri, bayramlari da bar. Orta Aziyag`a da bul din jetip kelip tarqag`ani boyinsha mag`liwmatlar da bar. 
Xindstang`a ta`n bolg`an din bul induizm veda xa`m braxmanizm ideyalarinin` evolyutsiyasi na`tiyjesinde 
b.e.deyingi qmin`inshi jillar ortasinda payda bolg`an edi. Iudaizmde trimurti kontseptsiyasina negizlenedi. Dun`ya, 
a`lemdi, o`mirdi Braxma do`retken, onin` ja`ne de onin` Vishnu xa`m Shiva qudaylari da bar. Braxma a`lemdi 
do`retiwshi, Vishnu dun`ya nizamin uslap turiwshi, Shiva kosmosti joq etiw qudiretine iye. Sonin` ushinda iudaizmde 
vishnizm, shivaizm, eki ag`imlari qa`liplesken. Bul dinnin` ideyalari Vedalar (sanskrit tilinde Boljaw ma`nisinde) 
tiykarina eedana, ayirim dereklerde eee yamas eeeo a`psanaliq qudaylar tuwrali rawayatlardi o`z ishine aladi. 
Braxmanliq ta`liymati ja`miyette adamlar toparin kastalarg`a (sotsialliq qatlamlarg`a) bo`liwge negizlengen olar 
qudaylar atinan so`ylewge xuqiqili adamlar. Olardan keyingi sikxizmde (ustaz ma`nisinde) milliy dinler qatarina 
kirip,XVI a`sirde Arqa Batis Xindstanda payda bolg`an. Og`an tiykar salg`an guru (ustaz) Nanak (qryo-qteoj) 
bolipIlaxiyat kitabi “Grantx Soxib” (Janob Kitob) ideyasi mayda sawdagerler xa`m o`nermentlerdin` kastashiliq duzimi 
xa`m feodalliq duzimine qarsi naraziliq bolip esaplanadi. Kastalar kshatriyler- qudaydin` qoli, vayshiyler- qudaydin` sani, 
en` to`mengisi shudralar – qudaydin` ayag`inan kelip shshiqqan dep tusinik berilgen. 
!yyemgi №itayda Lao Tszi filosofiyaliq ta`liymati menen bir da`wirde (Kun fu Tszi) Konfutsiy (ttq-ruo) 
ta`liymati kelip shiqqan edi. Konfutsiyliktin` dereklerinen «Lung- Yuy («Sawbetlesiw xa`m oy pikirler b.e.d. VI a`sirde 
jazilg`an. Bul dinde eki printsip jent- insandi suyiwshilik nizami xa`m «Li» ja`miyetlik moral normalari, qag`iydalar, 
da`st6rler a`melge asirildi. Konfutsiyshiliktin` bas qudayi Aspan qudayi edi, keyin Konfutsiydin` o`zide ilaxiylestiriledi 
xa`m №itayda milliy din bolip qaldi.
Daosizm taliymati b.e.IV-III a`sirlerde №itayda qa`liplesti. Onin` filosofiyaliq printsipleri “Dao-Detszin”de 
berilip, danishpan Lao-Tszi ta`repinen jazilg`an. “Dao” - jol ma`nisinde bolip, ol a`lemnin` ma`nisi xa`m bas sebebi, 
dun`yanin` xa`r t6rliligi deregi, xa`mme na`rselerdin` anasi dep tusinik beredi. "Dao” diniy mazmunda bolip qalmastan, 
bir waqittin` o`zinde ol turmis qa`lpin, usilin, printsiplerinde belgilep bergen edi. 
Yaponiyag`a ta`n bolg`an sintoizm- yapon tilinde sinto- qudaylar jolin bildiredi. Ol din buddizmnin` yapon 
turmisina kiriwi, menen qa`liplest`i. Xaliqtin` yariminan ko`bi eki dingede isenedi. Qort jilg`a deyin bul din Yaponiyada 
ma`mleketlik esaplang`an. Sintoizm qudaylari buddizmdegi xa`r t6rli personajlardi ta`n aladi. Yaponiyada ken` tarqalg`an 
dinlerden esaplanadi. 
Juwmaqlap aytqanda joqari da atap o`tken dinlerdin` xa`r biri meyli olar a`yyemgi uriwshiliq-qa`wimlik 
da`wirinde bolsin, a`lbette belgili waziypalardi atqarip atirg`an edi. 

Yüklə 294,12 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   27




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin