Doktor ZƏHİRƏDDİN əl-MƏDƏNİ

ŞİƏ RAVİLƏRİ
Onların böyük mühəddisi və məşhur ravisi üç imamın — Musa, Cəfər və Baqirin əshabəsi olmuş Zürarə ibn Əyun bu ravilərə ən yaxşı misaldır. Şiə bioqrafları onu öz kitablarında göstərir, bir səhi-fədə mədh edir, o birində pisləyirlər. Bir dəfə onu Cənnət əhlinə, bir başqa dəfə Cəhənnəm əhlinə aid edilər. Bir yerdə ən sədaqətli dost, başqa bir yerdə ən qəddar düşmən kimi qələmə verirlər.

Məsələn, Kəşşi Zürarənin bioqrafiyasında Əbu Abdulla (Cəfər) əleyhissəlama istinad edərək onun belə dediyini yazır: “Ey Zürarə! Sənin adın Cənnət əhlinin adları arasındadır”.³⁷⁰

Bunu da Əbu Abdulla demişdir: “Mən dirilər və ölülər arasından ən çox dörd nəfəri sevirəm: Büreyd ibn Müaviyəni, Zürarəni, Məhəmməd ibn Müslimi və Əhvəli. Onlar dirilər və ölülər arasında mənim ən çox sevdiyim adamlardır”.³⁷¹

Əbu Abdulla həmçinin demişdir: “Allah Zürarə ibn Əyüna rəhmət eləsin! Zürarə və onun kimilər ol-masaydı, atamın hədisləri unudulub gedərdi”.³⁷²

Bunu da o demişdir: “Zürarə, Əbu Bəsir, Məhəmməd ibn Müslim və Büreyd ibn Müaviyə Iclidən başqa bizim zikrimizi və atamın hədislərini dirildən heç kəsi tanımıram. Əgər onlar olmasaydılar, heç kəs bu işi sona yetirə bilməzdi. Bunlar dinin qoruyucuları və atamın Allahın haram-halal buyurduğu şeyləri öy-rətdiyi sirdaşlarıdır. Onlar bu dünyada da, axirətdə də bizə ən yaxın adamlardır”.³⁷³

Sonra elə həmin bu Zürarə ibn Əyün haqqında hə-min bu Cəfər özü Ibn Əbu Həmzənin rəvayət etdiyinə görə başqa sözlər deyir: “Mən (Əbu Həmzə) dedim: “Iman gətirənlər öz imanlarına zülm libası geydir-məzlər”. O (yəni Əbu Abdulla Cəfər) dedi: “Allah bizi və səni o zülmdən qorusun”. Mən dedim: “O nə zülmdür ki?” O dedi: “Allaha and olsun ki, o elə şey-dir ki, Zürarə, Əbu Hənifə və bu kimi mühəddislər danışırlar”. Mən (yəni Əbu Həmzə) soruşdum: “O, zina edib?” O dedi: “Zinaya batsaydı nə vardı ki, zina adi günahdır”.³⁷⁴

Bundan da bədtəri Ziyad Əbu Həlalın rəvayət etdiyi-dir. Onun dediyinə görə, bir dəfə Əbu Abdulla əley-hissəlam dedi: “Allah Zürarəyə lənət eləsin! Allah Zürarəyə lənət eləsin! Allah Zürarəyə lənət elə-sin!”³⁷⁵

Leys Muradinin belə dediyi rəvayət olunur: “Mən Əbu Abdullanın bu sözlərini eşitmişəm: “Zürarə an-caq qürurundan öləcək”.³⁷⁶

Əli Qəsir belə demişdir: “Zürarə ibn Əyün və Əbu Carud Əbu Abdulla əleyhissəlamın yanına daxil olmaqa izn istəmişlər, Əbu Abdulla demişdir: “Ay oğlan, onları burax gəlsinlər, onlar sağlıqlarında da, ölən-dən sonra da həmişə tələsəcəklər”.³⁷⁷

O bunları həmin o adam haqqında deyir ki, bir vaxt onun haqqında demişdi: “Zürarə olmasaydı, atamın hə-disləri itib-batardı”, “Ey Zürarə, sənin adın Cənnət əhlinin adları arasındadır”. O onun üzünə belə deyir, dalınca isə belə: “Əyün ailəsinin uydurmalarından olan şey mənim və ata-babamın dinindən deyil”.³⁷⁸

Sonra həmin bu Zürarə haqqında onların yeddinci imamı Ibn Cəfər Əbülhəsən Musa demişdir: “Allaha and olsun ki, Zürarə Allah-təalaya hədiyyə aparan ol-muşdur”.³⁷⁹

Həmçinin onun haqqında Ibn Əbu Mənsur Vasitidən rəvayət olunmuşdur: “Mən Əbülhəsən əleyhissəlamın belə dediyini eşitmişəm: “Zürarə mənim imamlığıma şəkk edirdi, mən də Allah-təaladan onu mənə hədiyyə etməsini dilədim”.³⁸⁰

Zürarə Əbülhəsənin babası Əbu Cəfər Baqirdən fəhlələrin əmək haqqları barədə soruşanda o (Əbu Cəfər) demişdir: “Pis deyil”, sonra demişdir: “Yəqin Zürarə məndən bunu soruşub Hişama (xəlifəyə) mənim hakimiyyəti haram yeməkdə təqsirləndirdiyimi xəbər vermək istəyirdi”.³⁸¹

Yəni Zürarə xaindir və əməvi xəlifələrinin ca-suslarındandır. Lakin onun oğlu Cəfər Əbu Abdulla öz atasının vəfatından sonra onu mədh edir, sonra isə pisləyir. Sonra onun oğlu, yəni Əbu Cəfərin oğlu Əbülhəsən Musa atası Əbu Abdullanın onun haqqında başqa fikirdə olmasına baxmayaraq, onu mədh edir. Onun atası Əbu Abdulla öz şiələrindən birindən “Zürarə ilə nə vaxt görüşmüsən?” deyə soruşanda o cavab vermişdir ki, neçə gündür onu görməmişəm. Əbu Abdulla demişdir: “Işin olmasın, xəstələnibsə, yanına getmə, ölübsə, cənazəsinə də baxma”. O (ravi) onun dediyindən təəccüblənib demişdir: “Zürarənin?” O (Əbu Abdulla) demişdir: “Bəli, Zürarə yəhudilər-dən, xristianlardan və “Allah üç nəfərdən üçüncüsü-dür” deyənlərdən də pis adamdır”.³⁸²

Bu, şiələrin üç imamını görmüş qütblərindən (ən görkəmli adamlarından) biridir ki, onun haqqında ancaq vəhy və ilhamla danışan “məsum”lardan üçünün sözləri bir-birinə uyğun gəlmir. Qüdrət və Cəlal sa-hibi Allah doğru demişdir: “Allaha böhtan atan, yaxud ona heç nə vəhy olunmadığı halda mənə vəhy olunmuş-dur” deyəndən zalım kim ola bilər?”.³⁸³

Allahın başqa bir kəlamı: “Əgər o, (Quran) Al-lahdan gəlmə olmasaydı, insanlar onda çoxlu ziddiy-yətlər görərdilər”.³⁸⁴

Bir başqası: “Onlar Allahı və iman gətirənləri aldatmağa çalışırlar, amma yalnız özlərini aldadır-lar, bunu da hiss etmirlər”.³⁸⁵

Şan-şövkət sahibi Allah başqa bir kəlamında de-mişdir: “Onlar iman gətirənləri görəndə “Biz iman gətirdik” demişlər, öz şeytanları ilə xəlvətdə qa-landa isə “Biz sizinləyik, onlara istehza edirik”, de-mişlər”.³⁸⁶

Belə hallar çoxdur. Hamı ilə belə rəftar etmək onların adətidir. Onlar Məhəmməd ibn Müslim, Əbu Bəsir, Həmran ibn Əyün kimiləri və şiələrin digər böyükləri və onların ravilərinin imamları ilə də belə rəftar etmişlər. Onlar bu adamlara Cənnət müj-dəsi verir, onları ən sədaqətli adamlar hesab edir, sonra isə onları pisləyir, kafir adlandırır, Cəhən-nəmlə qorxudurlar.