Dolzarb muammolari
Yüklə 0,71 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
№4 2022 72 nuklein kislotaning tuzilishi, genetik kod aniqlanishi, oqsillarning biologik sintezining borishi mexanizmlarining ochilishiga sabab bo‘ldi. Turli darajada bo‘lgan oqsillar strukturalarini aniqlash imkoniyati tug`ildi. Bioenergetika biologiya fanidan o‘ziga xos yangi yo‘nalishlaridan biriga aylanadi. Tirik organizmlar hayotida mitoxondriyalarning ahamiyati (A.Lenindjer) aniqlandi. Yadro fizikasidagi tadqiqotlardan biologiyada foydalanish radiatsion biologiya fanining paydo bo‘lishiga olib keldi. Sun’iy mutagenez hosil qilish (G.S.Nadson, G.Fillionov) bo‘yicha ishlar boshlandi.[2,53] Genetika va evolyutsion nazariyaning qo‘shilishi natijasida sintetik evolyutsiya nazariyasi yaratildi. Endilikda organizmlarning bioximik tuzilishlari, molekulyar genetik omillarga asoslanib tirik jonzotlarning tarixiy rivojlanishini qayta o‘rganib chiqish ishlari qilinmoqda. XIX asrning oxirida D.I.Ivanovskiy va N.Beyerlar infeksion kasaliklarini qo‘zg`atuvchilari bo‘lmish viruslarini kashf etgan edilar. Hozirga kelib virusologiya eng rivojlangan fanlardan biriga aylandi.[3,25] Zoologiya sohasida qilingan ishlarning ko‘lami ham ancha kengdir. Hozir zoologlar faqat hayvonlarning tuzilishi, hayotiy jarayonlari, tarqalish xususiyatlari, yashash muhitlari bilan aloqalari, foydali va zararli hayvonlarni o‘rganish ularni sistemaga solish, yangi turlarni aniqlash kabi ishlar bilan bir qatorda bu jonivorlarning bir-birlari bilan aloqalarini o‘rganish ishlari kuchaydi. Hozirgi zamondagi eng muhim vazifalardan biri- biologik xilma-xillikni saqlash masalasidir. Ma’lumki, insonlarnig tabiatga ta’sirining kuchayib borishi o‘z novbatida turli organizmlarni yashash sharoitlarini buzilishiga, ularning yashash joylarini ekologik xolatlarini yomonlashauviga ta’sir etmoqda. Bu o‘z novbatida tirik organizmlarning sonini kamayib ketishi, ba’zi turlarni umuman yo‘q bo‘lib ketishiga, “Qizil kitob”saxifalarini yana ko‘payishiga olib kelmoqda. Axvol shu darajada ketaversa tabiatdagi soni oz qolgan ayrim o‘simlik va hayvonlarni yo‘q bo‘lib ketish xavfini tug‘diriadi. Shu boisdan endilikdagi dolzarb masalalardan yana biri-soni kamayib borayotgan o‘simlk va hayvonlarni saqlab qolishdek murakkab vazifani bajarishlikni taqazo etadi. Bu vazifani bajarishni muhim shartlaridan biri- kishilarni biologik va ekologik savodxonliklarini oshirish orqali bajariladi. Hozirga kelib biologiya fanlari va uni o‘qitish bo‘yicha birqancha muammolar bor. Biologiya fani oldida aholini mo‘l- ko‘l oziq ovqat mahsulotlari bilan ta’minlash, xalq salomtligini saqlash, ekologiya muammolari shular jumlasidandir Atrof muhitini ifloslanishi, urbanizatsiya, shovqin suronlar insonlar salomatligiga tobora ko‘proq ta’sir etmoqda. Xususan, qon-tomir tizimi, asab kasalliklari ko‘paymoqda. Undan tashqari turli dori-darmonlarning virus, mikroblarga |