Donni saqlash va dastlabki ishlash texnologiyasi

kam b o ‘lm asligi tavsiya etiladi.
B egona aralashmalar miqdori 0,4 %, shulardan begona o ‘t
urug‘lari 0,1 % dan oshm asligi kerak va zararli va mineral aralash­
malar miqdoriga y o ‘l q o ‘yilm aydi.
D onli aralashmalar miqdori 3% dan oshm asligi kerak.
K uldorligi esa 1,90% b o ‘ladi.
U n olinadigan donlar fuzarioz kasalligi bilan zararlanmagan
b o ‘lishi kerak.
Q olgan к о‘rsatkichlar standart talablari b o‘yicha b o‘lishi kerak.
140

---

5-BOB. DONLARNI MAYDALASH YA UNING
NAZARIY QONUNI
Maydalash jarayonining umumiy qonuni
M aydalash nazariyasi ikkita gipotezadan iborat b o ‘lib: birinchisi
donning «yuza» qism ini m aydalash 1867-yilda Rittinger tomonidan
va ikkinchisi - «hajmli» m aydalash gipotezasi 1874-yilda V.L.
Kirpichev tom onidan tak lif qilingan. Qattiq jism ni m aydalash
natijasida u bir qancha m ayda zarrachalarga ajralib, yangi yuzalar
paydo b o ‘ladi.
Maydalash - jism ni bosib-yanchish, unga zarba berish, siqish,
surish jarayonlari orqali am alga oshiriladi, bu holda jism da siqilish
va surilish deform atsiyasi paydo b o ‘ladi. Tashqi kuch ta’siri ostida
jism
taranglashadi, bu jism da mayda darslar paydo b o ‘lishiga
olib kelib, yuz bergan buzilish (parchalanish) sababli, u yangi
zarrachalarga aylanadi. M aterialning m ustahkamligini bartaraf
qilishga, m olekulalar orasidagi zanjirli b o g ‘lanishni parchalashga
sarf b o ‘lgan quvvat yangi yuza hosil b o ‘lishiga, uning bir necha
qism ga b o ‘lishini, ishqalanishi natijasida m aydalovchi uskunaning
ishchi qismi barcha sarf b o ‘lgan quvvatlarni hisobga olgan holda
R.A. Rebinder, quyidagi um um iy m aydalash qonunini beradi:
g 2v