Dosent v/b kultayev k. K

KLASTER
SPIRT → KARBON KISLOTA ← ALDEGIDLAR
7. Chumoli kislotaning natriyli tuzi 400 ^oC da qizdirilganda vodorod ajralib chiqadi va natriy oksalat ajraladi.
H-COONa →(COO)₂Na + H₂
(COO)2Na + 2HCI→ HOOC- COOH + 2NaCI
8. Agar karbon kislotalar suv tortib oluvchi moddalar (P₂O₅ bilan qizdirilsa, suv ajralib ( degidratlanib ) kislota angidridlari olinadi.
CH₃COOH + P₂O₅ →(CH₃CO)₂O + H₂O
Karbon kislota angidridlari suv bilan tahsirlashsa, qaytadan kislota olinadi.
9. Karbon kislotalar ammoniy karbonat yoki ammiak bilan tahsirlashganda kislota amidlarii olinadi . Reaktsiya qizdirish bilan sodir bo’ladi.
HCOOH + (NH₄)₂CO₃ → HCOONH₄ + H₂O + CO₂
HCOONH₄ →HCOONH₂ + H₂O
10. Karbon kislotalar galogenlar bilan ta’sirlashganda radikaldagi vodorod atomlari galogenga almashadi.
CH₃COOH + CI₂ →CICH₂COOH( monosirka kislota ) + HCI
CICH₂COOH + CI₂→ CI₂CHCOOH (dixlorsirka kislota )+ HCI
CICH₂COOH + CI₂→ CI₃CCOOH (trixlorsirka kislota ) + HCI
11.Chumoli kislota kuchli qaytaruvchi. Sulema bilan qizdirilganda simob metalini qaytaradi. H-COOH + HgCI₂ → Hg + 2 HCI + CO₂
Ishlatilishi . Chumoli kislota qizil chumoli, krapiva va nina bargli archada mav-jud. Teri va kimyo sanoatida kislota va qaytaruvchi sifatida ishlatiladi. Sirka kis-lota 17 ^oC da qattiq holatda bo’ladigan zaharli modda. Uning 70- 80 % li eritmasi sirka sharbati (sirka essentsiyasi ) deyiladi. Uning 3 - 5% li eritmasi uy ro’zg’or ishlarida, poliz, go’sht, baliq mahsulotlarini konservalash va tayyorlashda ishla-tiladi. Sirka kislota kimyo sanoati uchun juda zarur mahsulot bo’lib, murakkab efirlar, sirka angidridi, bo’yoq, sun’iy tola, dorilar, parfyumeriya mahsulotlari, erituvchi sifatida ishlatiladi. Sirka kislota tuzlari alyuminiy asetat, temir (III )- asetat, gazlamani bo’yashda, qo’rg’oshin asetat oq rangli bo’yoqlar olishda, mis (II) -asetat qishloq xo’jaligida zararkunan dalarga qarshi kurashda ishlatiladi. 2,4- dixlorfenoksi kislotasining natiyli tuzi gerbitsid sifatida ishlatiladi.
(CI₂-C₆H₅-O-CH₂-COONa ).