Dots. S. U. Xodjaniyozov 2021-yil

Tashqi nutq shakllari:

1. 
   Suhbat - suhbat, suhbat, og'zaki axborot almashish, fikr va mulohazalar. Ikki yoki undan ortiq odam o'rtasida mavzuni muhokama qilish, bo'shashtiriladigan muhitda suhbat mavzusida o'z munosabatini va xulosalarini erkin ifoda etish imkonini beradi.
   
2. 
   Munozara - bir kishiga yoki odam guruhiga bo'lgan haqni isbotlash uchun qarama-qarshi fikrlarni almashishdir. Munozyani haqiqiy ma'no yoki pozitsiyani aniqlash usullari sifatida kun tartibidagi aloqa turlaridan biri va ilmiy metod dalillar bazasini qo'llash.
   
3. 
   Monolog - tomoshabinlar yoki tomoshabinlar oldida turli xil chiqishlar, bir kishi nutqni katta tinglovchilar guruhiga aylantirganda. Ushbu muloqot usuli ma'ruzalar shaklida o'qitishda, shuningdek turli uchrashuvlarda nutq so'zlashda keng qo'llaniladi.
   

Aloqa sohasidagi og'zaki aralashuv yosh, psixologik yoki leksik xususiyatga ega bo'lishi mumkin. Shunday qilib, kichik bolalar va kompleksli kishilar o'zlarining fikrlarini aniq izohlay olmaydilar. Lug'aviy aralashuv suhbatdoshga murojaat qilish uchun zaif til bilimi yoki bilim etishmasligi ma'nosini anglatadi.
Yozma muloqot va uning xususiyatlari.
Yozma muloqot bildirishnomalar, eslatmalar, hisobotlar, moliyaviy hisobotlar, biznes xatlari va shu kabilarning barcha turlarini qamrab oladi. Muloqotning bu turi tashkilotlarda keng qo‘llaniluvchi xabar yozish jarayonini yozishga aylantiradi. Rasmiy muloqot, qoidalar, buyruqlar, ma’lumotnomalar, siyosiy masalalar va hokazolar doimo yozma shaklda bo'lishi kerak.
Yozma nutq yuqori darajada bo'lmas ekan, og'zaki nutq ko'ngildagidek bo'lmaydi. Yozma nutqda esa til vositalarini tanlash va qo'llashga to'liq imkoniyat bo'ladi. Yozma nutqni xohlagancha tahrir qilish mumkin. Yozma nutqda og'zaki nutqdagi kabi hayajon bo'lmaydi, notiq shoshilmasdan, o‘ylab nutq tuzadi. Shu sababdan ham yozma nutq og'zaki nutqdan ko'ra ravon, aniq va izchilroq bo'ladi.Yozma nutq barqaror va qat’iy bo'ladi, u har doim avvaldan o‘ylanadi hamda matnga tushiriladi. Yozma nutq og'zaki nutqning rivojiga bevosita ta’sir etadi. Og'zaki nutq esa yozma nutq asosida rivojlanadi. Yozma mashqlar - bamisoli tafakkur mashqlaridir. 
Biror voqelik yoki hodisa to‘g'risida fikrlash yozma mashqlar orqali takomillashadi. Yozma nutq mashqlari muayyan mavzu doirasida bevosita fikrlashga majbur etadi. Yozma nutq bilan doimiy shug'ullanadigan kishi doim o‘ylab gapirishga odatlanadi. Yozma nutq bilan muttasil shug'ullanmagan kishining yozma nutqi bilan og'zaki nutqi hech qachon muvofiqlashmaydi.
Yozma kommunikatsiya — maktublar, eslatmalar, protokollar, belgilar yoki matnlar orqali izohlanishlari juda qiyin, chunki muloqotda bo'lgan odamni ovozini eshitmaymiz va imo-ishoralarini ko'rmaymiz. Lekin fikrni yozma ravishda ifodalash yozuvchiga nima demoqchi bo'lganligini o‘ylash va eng yaxshi variantini tanlash imkonini beradi. Har qanday menejergayozma so'z bilan ishlash qobiliyati juda ham muhimdir. Samarali yozish usullari so'zlar, qisqa jumlalar va qisqa Abzasdan foydalanishda va muvofiqlashtirishda ham soddalikka urg'u beradi. Xabarga ko'ra alohida o'quvchiga murojaat qilishda so'zlarning muvofiqlashtirilishi barcha o 'quvchilar ham xabarni tushunishda bir xil qobiliyatga ega emaslar, ularning barchalarining so'z boyliklari bir xil emas, mavzu bo'yicha bir xil bilimga ega emaslar. Shunday qilib, aniq muloqot qilish uchun, biz muloqot qilishni xohlagan kishimizni bilishimiz kerak. Xabar shaxsning ongiga mos bo 'lishi kerak.