Ə. A.ƏLBƏndov
Dövri sistemin quruluşu
Yüklə 6,87 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Şəkil 1.8. Elementin birinci ionlaşma enerjisinin
- Elektrona qohumluq (və ya hərislik).
- Cədvəl 1.3. Polinqə görə elementlərin nisbi elektromənfiliyi
|
Dövri sistemin quruluşu. Dövri sistem yeddi dövrdən və səkkiz qrupdan təşkildir. 1, 2, 3-cü dövrlər uyğun olaraq 2, 8, 8; 4, 5 və 6-cı dövrlər isə uyğun olaraq 18, 18, 32 elementdən təş- kildir. 7-cı dövr isə qeyd etdiyimiz kimi tamamlanmamış dövr- dür. Dövrlər nüvələrinin yükünün artması ardıcıllığı ilə düzül- müş elektron quruluşu ns
-dən ns 2 np 6 -ya (1-ci dövrdə ns 2 - yə)
qədər dəyişən elemementlər sırasından ibarətdir. Dövrlər s-elementindən başlayıb p-elementi ilə (1-ci dövrdə s-elementi ) ilə qurtarırlar. Qruplar xarici elektron təbəqəsinin maksimum elektron tutumuna (8: ns
) ) uyğun olaraq əsas (A) və əlavə (B) yarım- qruplara ayrılırlar. Yarımqruplar elektron quruluşları və bununla əlaqədar xassələri oxşar elementlərdən təşkil olunmuşdur. Əsas yarımqruplar s (ΙA və ΙΙA) və p-elementlərindən (ΙΙΙA-VΙΙΙA), əlavə yarımqruplar (ΙΙΙB-VΙΙΙB) isə d və f-keçid elementlərindən ibarətdir.
40
41
Elementlərin onların atom quruluşu ilə müəyyən olunan xas- sələri dövri sistemin dövr və qrupları üzrə qanunauyğun dəyişir. Xassəcə oxşar elementlər sırasında onların elektron quruluşları oxşar olduğundan belə sıralarda bir elementdən digərinə keçdik- də xassələrin sadəcə olaraq təkrarlanması deyil, həmçinin az və ya çox dərəcədə dəyişməsi baş verir.
(I) ionlaşma enerjisi deyilir. Э + I = Э + + e
Đonlaşma enerjisi elementin reduksiyaedicilik xassəsini xa- rakterizə edir. Đonlaşma enerjisi nə qədər az olarsa elementin re- duksiyaedicilik xassəsi bir o qədər böyük olar. Đonlaşma enerjisi kC/mol və ya elektronvoltla (eV) ölçülür. Çoxelektronlu atom- lardan birinci, ikinci, ücüncu və daha çox elektronu ayırmaq üçün tələb olunan enerji göstərilən ardıcıllıqla artır, yəni I 1 >I 2 >I 3 ... olur. Bunun səbəbi bu ardıcıllıqla əmələ gələn ionun müsbət yükünun artması ilə əlaqədar xarici elektronların nüvə ilə əlaqəsinin daha da möhkəmlənməsi ilə əlaqədardır. Đonlaşma enerjisi elementlərin atom spektrlərinin qısa dal- ğalı sərhəddinə uyğun gələn tezliyi əsasında Plank tənliyi ilə he- sablana bilər. Đonlaşma enerjisini başqa üsullarla, məsələn, elek- tron zərbəsi, foton ionlaşma üsulları ilə də təyin etmək mümkün- dür. Birinci ionlaşma enerjisinin (I 1 ) elementin sıra nömrəsindən asılılığı şək.1.8-də verilmişdir Şəkildən göründüyü kimi əyri aydın ifadə olunmuş dövriliyə malikdir. Ι qrupun s-elementləri ən kiçik, VΙΙΙ qrupun s və p- elementləri isə ən böyük ionlaşma enerjisi ilə xarakterizə olunur. Ι qrupun s-elementlərindən VΙΙΙ qrupun p-elementlərinə keçdik- də ionlaşma enerjisinin artması nüvənin effektiv yükünün artma- sı ilə əlaqədardır. Əyridən göründüyü kimi aydın ifadə olunmuş
42 maksimum və minimumlarla yanaşı, zəif ifadə olunmuş maksi- mum və minimumlar vardır ki, bunu da nüvənin yükünün ekran- laşması və elektronun nüvəyə nüfuzetmə effektləri əsasında izah etmək olar. Məlumdur ki, nüfuzetmə effekti xarici elektronların nüvə ilə əlaqəsini artırır. Eyni kvant təbəqəsi daxilində s, p, d və f- orbitallarının tamamlanması ardıcıllığı xüsusən bu effektlə müəyyən olunur. Elektronların nüvəyə nüfuzetmə qabiliyyəti s > p > d > f ar- dıcıllığı ilə dəyişdiyindən onlar nüvənin yükünü həmin ardıcıl- lıqla müəyyən dərəcədə ekranlaşdırmış olurlar. Əyridən göründüyü kimi birinci ionlaşma enerjisinin daxili maksimumları, xarici yarımsəviyyələri tamamlanmış elementlə- rə Be, Mg, Zn və ya xarici yarımsəviyyələri yarıya qədər ta- mamlanmış elementlərə N, P, As-a uyğun gəlir ki, bu da belə tipli elektron quruluşlarının daha davamlı olmasını göstərir. Əyridəki minimumlar isə nüvədən daha uzaqda yerləşən və nüvədən s 2 -elektron buludu ilə ekranlaşmış p-yarımsəviyyəsində elektronun meydana çıxmasına (B, Al, Ga) və ya eyni p-orbi- talında elektronların qarşılıqlı dəfetməsinə cavab verir. Elektron quruluşlarının xüsusiyyətlərindən asılı olaraq d və
elementlərinin ionlaşma enerjiləi öz sıraları daxilində bir-birinə yaxındır. Əyrinin Sc-Zn intervalında 3d-yarımsəviyyəsinin tək və ikinci elektronla tamamlanmasına uyğun gələn iki fərqlənən sahə müşahidə olunur. 3d-orbitallarının tək elektronla tamam- lanması Mn …
-da qurtarır və bu proses 3d-ekranı altına nü- fuzedən 4s quruluşunun nisbi davamlılığının artmasına səbəb olur. 3d-orbitallarının ikinci elektrona görə tamamlanması isə Zn…3d
də qurtarır. Zn-in göstərilən sırada ən böyük ion- laşma enerjisinə malik olması 3d-orbitallarının tamamlanması və 4s
2 -quruluşunun stabilləşməsi ilə əlaqədardır. s və p-elementləri yarımqrupları üzrə ionlaşma enerjisinin azalması atom radiuslarının böyüməsi ilə yanaşı daxili elektron- təbəqələrinin sayının artması ilə əlaqədar nüvənin yükünün ek- ranlaşmasının güclənməsi ilə izah olunur.
43 -
Şəkil 1.8. Elementin birinci ionlaşma enerjisinin
sıra nömrəsindən asılılığı
-elementləri yarım qrupları üzrə ionlaşma enrjisinn artması isə elektronların nüvəyə nüfuzetmə effekti ilə izah olunur. Belə ki, dördüncü dövrün d-elementlərində 4s-elektronları 3d-elek- tronları ekranı altına düşdüyü halda, altıncı dövrdə 6s-elektron- ları 5d və 4f-elektronlarından ibarət ikiqat ekran altına düşmüş olur. Odur ki, dördüncü dövr keçid elementlərindən altıncı dövr keçid elementlərinə keçdikdə xarici s-elektronlarının nüvə ilə əlaqəsi artır və bununla əlaqədar olaraq onların ionlaşma enerji- ləri də artmış olur.
Atomda elektronlar məlumdur ki, nüvənin elektrik sahəsinin hesabına saxlanılır. Atoma sərbəst elektron yaxınlaşdıqda ona həm cəzbetmə və həm də dəfetmə qüvvələri təsir göstərir. Müəyyən edilmişdir ki, bir çox elementlər üçün cəzbetmə enerjisi dəfetmə enerjisindən çox- dur. Odur ki, belə element atomları özünə elektron birləşdirərək davamlı mənfi yüklü ionlara çevrilirlər. Atomun bu xassəsi elek- trona qohumluqla ölçülür. I, eV
44
ayrılan enerjiyə (F) elektrona qohumluq deyilir. Э + e = Э - + F
Elektrona qohumluq kC/mol və ya eV-la ölçülür. Elektrona qohumluq elementin oksidləşdiricilik qabiliyyətıni xarakterizə edir. Atomun elektromənfiliyi nə qədər çox olarsa onun oksid- ləşdiricilik qabiliyyəti bir o qədər yüksək olar.
Odur ki, çoxyüklü bəsit ionlar sərbəst halda mövcud ola bilməz. Hətta belə ionların molekul və kristallarda olmamasına əsas vardır. Elementlərin xassələrinin onların nüvələrinin yükündən asılı olaraq dövriliyi onların elektrona qohumluq enerjisinin dəyişmə- sində də özünü aydın büruzə verir. Elektrona qohumluq elementin dövri sistemdəki vəziyyətin- dən asılıdır. Ən çox elektrona qohumluq enerjisinə halogenlər, oksigen, kükürd, ən az, hətta mənfi elektrona qohumluğa isə elektron quruluşu s 2 (He, Be, Mg, Zn), s 2 p 6 (Ne, Ar, Kr və s.) və ya p-yarımsəviyyəsi yarıya qədər tamamlanmış elementlər (N, P, As) malikdirlər. Elektromənfilik. Birləşmələrdə element atomlarının elek- tronları özünə cəzbetmə qabiliyyətini xarakterizə etmək üçün el- mə elektromənfilik anlayışı daxil edilmışdir. Element atomları- nın bu xassəsi onların təbiəti və oksidləşmə dərəcəsi ilə yanaşı, tərkibinə daxil olduqları birləşmələrin təbiətindən, yəni bu ele- mentlərin hansı qonşu atomlarla rabitələndiklərindən də asılıdır. Göstərilənlərlə əlaqədar elektromənfilik şərti xarakter daşıyır. Buna baxmayaraq, elektromənfilik kimyəvi rabitənin təbiətini, birləşmələrin xassələrini izah etməkdə böyük əhəmiyyət kəsb edir. Bununla əlaqədar elementlərin elektromənfiliyinin müxtəlif şkalaları təklif edilmişdir. R.Malliken (ABŞ) elementlərin elek- tromənfiliyinin miqdari xarakteristikası kimi ionlaşma enerjisi
45 və elektrona qohumluq enerjiləri cəminin yarısı ılə xarakterizə etməyi təklif etmişdir. Lakin elektrona qohumluğun təyininin dəqiq metodları olmadığından bu təklif lazımi əhəmiyyət kəsb etməmişdir Odur ki, L.Polinq (ABŞ) A-B tipli birləşmələrin dissosiasiya enerjisi ilə onu əmələ gətirən A-A və B-B molekullarının dis- sosiasiya enerjiləri arasındakı fərqə əsasən termokimyəvi hesab- lamalar əsasında ftorun elektromənfiliyini şərti olaraq 4 qəbul edib, hazırda geniş tətbiq olunan nisbi elektromənfilik şkalasını tərtib etmişdir (cəd.1.3).
Elementlərin elektromənfiliyi dövrlər üzrə artır və Ι, ΙΙ, V, VΙ, VΙΙ dövrlərin əsas yarımqrup, ΙΙΙ, ΙV və V dövrlərin əlavə yarımqrup elementlərində dövrün nömrəsinin artması ilə müəy- yən dərəcə azalır. ΙΙΙ dövrün əlavə yarımqrup elementlərində elektromənfiliyin dəyişməsi mürəkkəb xarakter daşıyır. VΙΙ-VΙΙΙ yarımqrup elementlərində isə dövrün nömrəsi artdıqca onların elektromənfiliyi artır. Atom və ion radiusları . Elektronun dalğa xassəsi ilə əlaqə- dar olaraq atom kəskin sərhədli ölçüyə malik olmur. Bununla əla- qədar atomların ölçüsünü dəqiq təyin etmək də mümkün deyildir. Nəzəri olaraq atomun radiusu nüvədən ən uzaqda yerləşən elektronun tapılma ehtimalının radial paylanma əyrisinin maksi- mumu ilə nüvə arasındakı məsafə ilə ölçülür. Bu məsafə atomun
46
adlanır. Şəkil 1.9-da elementlərin orbital radius- larının onların sıra nömrəsindən asılılığı verilmişdir. Təcrübi olaraq atomların radiusunu kimyəvi rabitələnmiş atomların nüvələrarası məsafəsini (rabitənin uzunluğunu) təyin etməklə müəyyən edirlər. Bununla əlaqədar atomların radiusu sa- bit kəmiyyət olmayıb rabitələnmiş atomların təbiəti ilə yanaşı kimyəvi rabitənin tipindən və maddənin aqreqat halından asılıdır. Odur ki, göstərilən amillərin təsiri yekunu kimi özünü büruzə ve- rən təcrübi təyin edilmiş atom radiusları effektiv radiuslar adla- nır. Şəkil 1.9.Orbital radiusların elementin sıra nömrəsindən asılılığı
Bir çox hallarda bəsit və üzvi maddələr üçün atom, qeyri- üzvi birləşmələr üçün isə ion radiusu terminindən istifadə olunur. Dövri
sistemdə atom və ion radiuslarının dəyişməsı dövri xarakter daşıyır.
47 Dövrlərdə atom və ion radiusları nüvənin yükü artdıqca aza- lır. Radiusların kiçilməsi ən çox kiçik dövr elementlərində mü- şahidə olunur. Böyük dövrlərin d və f-elementləri sırasında isə radiusların kiçilməsi özünü zəif büruzə verir. Bunun səbəbi bu elementlərdə xarici elektron təbəqələrinin quruluşunun praktiki sabit qalması və nüvənin yükü artdıqca elektronların d-element- lərində (n-1)d, f - elementlərində isə (n-2)f – yarımsəviyyələrinə daxil olması ilə izah olunur. Bu kiçilmə uyğun olaraq d və f-
adlanır. Yarımqruplar üzrə eyni tipli ionlarin ion radiusları artir. s və
-elementləri yarımqrupları üzrə d-elementləri yarımqruplarına nisbətən nüvənin yükü artdıqca onların atom və ion radiusları daha çox böyümüş olur. Məsələn, As–Sb–Bi üzrə radius cəmi 0,34A 0
0
artmış olur. Elementlərin onların sıra nömrəsindən qeyri-dövri asılı olan xassələri cox azdır. Bunlardan biri atom istilik tutumudur. Dülonq və Pti qaydasına görə əksər bəsit maddələrin bərk halda
26 ≈ = cA C C/mol.K 1.18
Burada C-atom istilik tutumu, c-xüsusi istilik tutumu, A-isə elementin atom kütləsidir. Digər misal olaraq rentgen spektri xətləri tezliyinin element- lərin sira nömrəsindən asılı olaraq monoton (qeyri-dövri) art- masını göstərə bilərik:
) ( b Z A − = − ν 1.19 Burada − ν - eyni spektr seriyasının müəyyən xəttinin dalğa ədədi, Z-elementin sıra nömrəsi, A və B isə sabitlərdir (1.19). tənliyi Mozli (Đngiltərə) qanununun riyazi ifadəsidir. Bununla o, isbat etmişdir ki, nüvənin yükü qiymətcə elementin sıra nömrə- sinə bərabərdir. Odur ki, Mozli qanunu elementin sıra nömrəsini təcrübi təyin etməyə imkan verir.
48
Đkinci fəsil KĐMYƏVĐ RABĐTƏ 2.1. KĐMYƏVĐ RABĐTƏNĐN XARAKTERĐZƏSĐ Kimyəvi rabitə nəzəriyyəsi müasir kimyanın ən fundamental məsələlərindən biridir. Maddənin fiziki-kimyəvi təbiəti bütöv- lükdə onun kimyəvi və kristallokimyəvi quruluşundan asılıdir. Hal-hazırda kimyəvi və kristallokimyəvi quruluş dedikdə mad- dənin energetik, geometrik və kvantokimyəvi xarakteristikaları: rabitənin uzunluğu, tərtibi, rabitə enerjisi, rabitə bucağı, elektron buludunun paylanması və fəza istiqamətliliyi, atomların effektiv yükləri və s. başa düşülür. Maddənin kimyəvi və kristallokimyə- vi quruluş təlimində kimyəvi rabitə nəzəriyyəsi başlıca yer tutur. Kimyəvi və kristallokimyəvi quruluş isə ilk növbədə maddənin tərkibinə daxil olan bütün atomlar arasında mövcud olan kimyə- vi rabitələrin xarakteri ilə müəyyən olunur. Atomlar qarşılıqlı təsırdə olduqda onlar arasında çoxatomlu sistemlərin: molekulların, molekulyar ionların, sərbəst radikalla- rın, kristalların və s. əmələ gəlməsinə səbəb olan kimyəvi rabitə yarana bilər. Kimyəvi rabitənin əsas xüsusiyyətlərindən biri onun enerji ayrılması ilə baş verməsidir. Odur kı, kimyəvi rabitələnmiş çox- atomlu sistemlərin enerjisi bu sistemləri əmələ gətirən atomların izoləedilmiş halındakı enerjiləri cəmindən həmişə kiçik olur.
49 Kvant mexanikasına görə atomlarda olduğu kimi molekul- larda da elektronların nüvələrin elektrik sahəsində ancaq tapılma ehtimalından danışmaq olar. Rabitənin əsas növlərı və parametrləri. Ç oxatomlu sis- temlərdə elektron sıxlığının nüvələrin elektrik sahəsində pay- lanma xarakterindən asılı olaraq kimyəvi rabitənin kovalent, ion və metal rabitəsi adlanan üç əsas növü vardır. Bunlardan başqa molekullar arasında meydana çıxan hidrogen rabitəsi və vander-
adlanan qarşılıqlı təsir qüvvələri də mövcuddur. 1916-cı ildə C. Lyuis (Amerika) kimyəvi rabitənin hər iki atoma eyni dərəcədə aid olan elektron cütü hesabına, həmin ildə V. Kossel (Almaniya) isə atomlardan birinin elektron verməsi və digərinin elektron qəbul etməsi nəticəsində meydana çıxan ion- ların elektrostatik cazibəsi hesabına yaranması ideyasını irəli sürmüşdür. Bu ideyaların sonrakı inkişafı uyğun olaraq müasir kovalent və ion rabitə nəzəriyyələrinin yaranmasına səbəb olmuşdur. Kimyəvi rabitənin əsas parametrlərinə rabitənin uzunluğu, rabitə bucağı və rabitə enerjisi daxildir. Rabitənin uzunluğu. Kimyəvi rabitələnmiş atomların nüvə- ləri arasındakı məsafə rabitənin uzunluğu (d ) adlanır. Məsələn, H 2 O-da d H -O
= 0,096 nm, HF H-F
-də d H-F = 0,092 nm-ə bəra- bərdir. Eyni tipli molekullarda, məsələn, H 2 O, H
2 S, H
2 Se, H
2 Te ;
NH 3 , PH 3 , AsH
3 və s. rabitənin uzunluğu rabitənin davamlılığı- nın necə dəyişdiyini xarakterizə etməyə imkan verir. Digər tərəf- dən rabitənin uzunluğu əsasında atomların effektiv radiuslarını müəyyən edirlər.
Kimyəvi rabitələnmiş atomların nüvələrindən keçən xəyali xətlərin arasında qalan bucağa rabitə bucağı deyilir. Məsələn, H 2 O-da ∠ HOH=104 o ,5 ' , BeCl 2 -də ∠ ClBeCl=180 o , BCl 3 -də ∠ ClBCl=120 o , CCl
4 -də isə ∠ClCCl=109 o 28
-yə bəra- bərdir və s. 50 H N: H
H ..
: Rabitə bucağının molekulların quruluşlarının müəyyən edil- məsində çox böyük rolu vardır. Đkiatomlu molekullar xətti, çox- atomlu molekullar isə müxtəlif quruluşa malik ola bilər. AB 2
2 ) və bucaq (məs. H 2
3 tipli molekullar müstəvi üçbucaq (məs. BCl 3 )
3 ), AB
4 tipli molekullar müstəvi kvad- rat (məs. PdCl 4 ) və ya tetraedrik (məs. CH 4 ) və s. quruluşa ma- lik ola bilər Rabitə bucağını və bununla əlaqədar molekulların qurulu- şunu qabaqcadan söyləmək üçün Hillepsi tərəfindən elektron cütlərinin itələnməsi nəzəriyyəsi irəli sürülmüşdür. Bu nəzəriy- yəyə görə rabitələndirici və sərbəst elektron cütlərinin elektron buludları bir-birinə nəzərən elə istiqamətlənirlər ki, onlar ara- sındakı bucaq maksimum olsun. Belə elektron buludlarının bir- birini eyni dərəcədə itələdiyini şərti olaraq qəbul etsək valent elektron cütlərinin sayından asılı olaraq onların həndəsi yerləş- məsi aşağıdakı kimi olacaqdır:
Valent elektron Bu cütlərin həndəsi cütlərinin sayı: yerləşməsi:
2 Xətti 3 Üçbucaq 4 Tetraedr 5 Triqonal bipramida 6 Oktaedr
Mərkəzi atom sərbəst elektron cütünə malik olarsa onun qu- ruluşu bütün valent elektron cütlərinin həndəsi yerləşməsindən fərqli olacaqdır. Məsələn, molekulunda N -un ətrafında
elektron cütlərinin tetraedrik yerləşməsinə baxmayaraq NH 3 mo- lekulu
pramidal quruluşa malikdir, cünki burada tetraedrin zirvə- lərinin birini sərbəst elektron cütü tutur. ..
51 Göstərilən nəzəriyyə əsasında rabitə bucağını qabaqcadan söyləyərkən aşağıdakıları nəzərə almaq lazımdır: 1.Đkiqat rabitənin elektron buludu birqat rabitənin elektron buluduna nisbətən daha böyük ölçüyə malikdir. 2.Sərbəst elektron cütü buludunun ölçüsü rabitələndirici elektron buluduna nisbətən daha böyük ölçüyə malikdir. 3.Mərkəzi atomla əlaqələnən atom nə qədər elektromənfi olarsa birincinin ətrafında elektron cütü buluduna daha az fəza oblastı tələb olunur. Təsvir olunan model bir çox molekulların quruluşunun izahı və qabaqcadan söylənilməsi üçün çox faydalıdır. Rabitə enerjisi (və ya rabitə entalpiyası). Kimyəvi rabitənin yaranması zamanı ayrılan enerji ilə ölçülür. AB tipli molekul üçün rabitə enerjisi əks işarə ilə götürülmüş bu molekulun dis- sosiasiya enerjisınə (entalpiyasına) bərabərdir. Rabitə enerjisi (E) “–“, dissosiasiya enerjisi ( ∆ H) isə “+” qiymətlə ölçülür. Aşağıdakı prosesləri götürək:
HF(q) = H(q) + F(q); ∆ H 298 = 566 kC/mol.
H 2 O(q) = H(q) + OH(q); ∆ H
= 497 kC/mol.
OH(q) = H(q) + O(q); ∆ H 29 = 421 kC/mol.
H 2 O(q) = 2H(q) + O(q) ∆ H
= 918 kC/mol
Birinci prosesin dissosiasiya entalpiyası əks işarə ilə E H-F
ifadə edir: E H-F = -566 kC/mol H 2 O molekulunda 2 O-H rabitəsinin hər birinin qırılması üçün göründüyü kimi müxtəlif enerji sərf olunur. Bu enerjilərin cəminin orta qiyməti 918/2=459 kC/mol O-H-ın rabitə enerjisi-
52 nin orta qiymətini xarakterizə edir. Odur ki, AB n tipli molekullar üçün A-B rabitə enerjisinin orta qiyməti
E or, A-B = -
∆ H/n
formulu ilə ifadə oluna bilər. Burada, ∆ H AB n =A + nB tənliyi üzrə gedən prosesin disso- siasiya entalpiyasıdır. Rabitənin orta qiyməti əsasında A-B rabi- təsinin dəqiq qiymətini təyin etmək mümkün deyildir. Molekulda müxtəlif rabitələr olduqda isə rabitə enerjisini tə- yin etmək daha mürəkkəb xarakter daşıyır. Məsələn:
H 2 N–NH
2 (q) = 2N (q) + 4H (q ) ∆ H
= -1724 kC/mol
prosesinin dissosiasiya entalpiyası E N-N + 4E
N-H cəmini ifadə edir. Bu enerjini molekulda ayrı-ayrı rabitələrin payına ayırmaq mümkün deyildir. Məsələn, göstərilən misal üçün praktikada aşağıdakı üsuldan istifadə olunur:
NH 3 (q) = N (q) + 3H (q); ∆ H
=1172 kC/mol
Göstərilən tənlik üzrə E or. N-H = -1172/3= -391kC/mol. olar. Odur ki, yaza bilərik:
E N-N
+ 4 (-391) = -1724
E or. N-N = -160 kC/mol.
Atomların kimyəvi rabitədə iştirak edən elektronları valent elektronları adlanır. s-elementləri üçün valentlik elektronları ns, p- elementləri üçün ns və np, d-elementləri üçün ns və (n-1)d, f- elementləri üçün isə ns və (n-2) f-elektronlarıdır.
53 Cədvəl 2.1.-də bəzi kimyəvi rabitələrin enerjisi və uzunluğu verilmişdir. Cədvəldəki rəqəmlər əsasında rabitənin uzunluğu- nun rabitə enerjisindən asılılığını aydın görmək olar. Yüklə 6,87 Mb. Dostları ilə paylaş:
|